Chặng đường từ hacker mũ đen thành chuyên gia an ninh mạng của Hiếu PC

Mở máy tính, thao tác tiếp các bước lần tìm trong một dự án truy vết những kẻ lừa đảo trên không gian mạng, Hiếu PC vừa chăm chú, vừa chia sẻ đây không chỉ là công việc, còn là trách nhiệm của anh với cộng đồng. Thỉnh thoảng, chàng trai 34 nghĩ đến mình ngày xưa và tự hổ thẹn khi chỉ nghĩ đến tiền từ việc bán lượng thông tin "khổng lồ".

Vượt qua mặc cảm tội lỗi

Đánh cắp những thông tin nhạy cảm của người dân Mỹ, năm 2013, Hiếu bị chính phủ Mỹ vây bắt tại đảo Guam (Mỹ), nhận bản án 13 năm tù.

Để lo tìm luật sư cho Hiếu, gia đình tại Việt Nam phải bán nhiều tài sản. Bản thân Ngô Minh Hiếu lúc đó rất hoang mang, lo sợ và từng muốn tự tử nhưng nghĩ đến gia đình lại từ bỏ. Mọi thứ nguôi ngoai dần khi cựu hacker được tiếp xúc với thư viện, sách vở, máy tính, công việc, học về tâm lý, đạo đức... tại nơi anh đang thụ án. Ở đó, anh cũng phối hợp với cảnh sát Mỹ phá những chuyên án tội phạm trên không gian mạng và tham gia đào tạo kỹ năng công nghệ cho các tù nhân. Sau một thời gian cống hiến, cải tạo tốt, đến năm 2020, anh được thả tự do sau 7 năm thụ án.

Tháng 8/2020, Hiếu PC trở về Việt Nam. Đáp xuống sân bay, anh hồi hộp chờ gặp người thân. "Lúc đó, được bố mẹ dang tay ôm vào lòng, tôi như sống một cuộc đời mới. Mọi thứ đã quá khác nhưng vẫn còn đó tình yêu thương của gia đình, sẵn sàng để tôi làm lại", Hiếu hồi tưởng.

Lúc ở tù, anh cũng vạch ra những việc cần làm khi về Việt Nam, chỉ với mong muốn đóng góp một phần công sức nhỏ bé của mình về an ninh mạng để mọi người nâng tầm nhận thức, giảm bớt tội phạm trên không gian mạng. Tuy nhiên, đây sẽ là một chặng đường dài. Anh cần thời gian để xốc lại tinh thần, thay đổi ánh nhìn của mọi người cũng như định hình lại xuất phát điểm.

Giữa lúc đang có ý định làm việc tự do liên quan đến bảo mật, Hiếu nhận được lời mời làm việc tại Trung tâm Giám sát và An toàn không gian mạng Quốc gia với vai trò chuyên gia kỹ thuật. Không đắn đo, Hiếu PC nhận thấy đây là cơ hội may mắn để bản thân làm lại cuộc đời nên đã nhận lời. "Đây vừa là duyên, vừa là may mắn trong lúc mình đang tìm kiếm con đường để cống hiến cho xã hội. Tại đây, mình cũng được tiếp xúc với các bạn trẻ rồi từ đó có thể xây dựng mạng lưới, kết nối với các chuyên gia quốc tế để xây dựng các dự án cộng đồng", cựu hacker nói.

Nghĩ là làm, anh bắt tay vào công việc mới từ tháng 12/2020, liên tục tìm kiếm và xây dựng mạng lưới nhân lực từ Bắc vào Nam thông qua các mối quan hệ. Sau 2 tuần đầu tiên, anh đã triệt phá 2 trang web giả mạo 2 hãng hàng không lớn của Việt Nam, đánh sập một số tài khoản giả mạo chính mình nhằm trục lợi lòng tin của cộng đồng mạng... Hiện tại, Hiếu đã quen với guồng công việc điều tra tội phạm liên quan tới ngân hàng, buôn lậu, truy vết cũng như soạn hồ sơ báo cáo. Anh cho biết, tội phạm đang ngày càng thông minh, sử dụng công nghệ cao và tinh vi hơn. Họ thực hiện hành vi lừa đảo theo tổ chức, có thể xuyên quốc gia nên người làm công tác truy vết phải thực sự nhanh chóng nắm bắt và ngăn chặn được.

Hành trình mới

Sau một năm làm việc tại Trung tâm Giám sát và An toàn không gian mạng Quốc gia, tháng 11/2021, Hiếu PC "phá kén" cho dự định ấp ủ bấy lâu của mình - thành lập dự án phi lợi nhuận "Chống lừa đảo". Với dự án này, Hiếu mong muốn có thể cùng các bạn trẻ dùng tài năng công nghệ thông tin để hỗ trợ, bảo vệ cộng đồng mạng tốt hơn.

Chàng trai trẻ cho biết, "Chống lừa đảo" và công việc hiện tại hỗ trợ nhau gần 90%. Hiện, nhóm của anh gồm 35 người, chủ yếu tập trung làm lại các trang web, nền tảng liên quan tới chống lừa đảo để mọi người có thể sử dụng dễ dàng và an toàn hơn. Hiếu PC cũng đang cùng đồng đội xây dựng các cộng đồng trên Telegram, nhóm đông nhất có 20.000 thành viên, nhằm chia sẻ các thủ thuật, biện pháp ngăn chặn đánh cắp thông tin cũng như lừa đảo trên không gian mạng. Thông qua các cộng đồng này, Hiếu chia sẻ các kênh, số điện thoại pháp lý miễn phí để tư vấn cho các nạn nhân và hỗ trợ họ thu thập thông tin, bằng chứng rồi khóa chặt những trang web độc hại đó.

Với sự cố gắng không ngừng nghỉ, dự án "Chống lừa đảo" do cựu hacker sáng lập lọt top 10 các sản phẩm công nghệ số Make in Vietnam 2022. Cá nhân Hiếu được Apple vinh danh vì tìm ra lỗ hổng bảo mật vào tháng 5/2022, đạt nhiều chứng chỉ liên quan đến an ninh mạng trong hơn 2 năm qua. "Các thành tựu này tạo động lực để tôi luôn cố gắng học hỏi, trau dồi thêm kinh nghiệm. Quan trọng hơn là rèn cho mình đức tính khiêm tốn khi nhìn nhận mọi việc", Hiếu bộc bạch.

Sau những sai lầm của tuổi trẻ, Hiếu PC đã đổi "mũ đen" thành "mũ trắng", trở thành một phiên bản trưởng thành và không ngừng cống hiến vì một môi trường mạng an toàn ở hiện tại. Bảy năm trong tù đã giúp chàng trai đi sai đường ngày nào nhận ra giá trị thực sự của con người và hiểu đúng giá trị tài năng của bản thân.

Hiếu tâm sự, người trẻ luôn phải có nghị lực vượt qua lầm lỗi, biết đứng lên và không chịu đầu hàng. "Phía cuối con đường luôn có ánh sáng nên chúng ta phải hy vọng không ngừng. Thất bại không phải dấu chấm hết. Nó mở ra một chặng đường mới nếu mình gạt đi quá khứ để vươn lên", cựu hacker đúc kết. Từng vấp ngã tại đất Mỹ, anh cảm thấy hồi hộp và lo lắng trước lần trở lại sắp tới. Hiếu PC nhận lời mời sang Mỹ chia sẻ và nâng cao nhận thức cho cộng đồng mạng trong tháng 9 tới đây. Tuy nhiên, mọi thứ vẫn đang trong giai đoạn cung cấp hồ sơ nhập cảnh. Với trường hợp của anh, mọi thủ tục sẽ khó khăn vì có tiền án. Chàng trai vẫn nuôi hy vọng được một lần nữa trở lại đây, để thăm bạn bè, cả những người bạn trong tù và thầy cô đã dạy bảo anh trong 7 năm đó.

Thời gian tới, anh sẽ tiếp tục phát triển "Chống lừa đảo" trở thành một dự án vươn tầm quốc tế, phối hợp với các "ông lớn" trong ngành công nghệ như Meta, Apple để dễ dàng bảo vệ người dùng hơn."Phải mất 5 năm tôi mới dám đối diện với bản thân - đó là điều khó khăn nhất - nhưng không có nghĩa là không làm được. Cuộc sống vẫn đang tiếp diễn, tôi gác lại quá khứ để tiếp tục cống hiến cho xã hội và không đặt nặng tiền bạc", Hiếu nói.