Khởi nghiệp

[Case Study] “Steve Jobs phiên bản nữ” - Cú lừa 9 tỷ USD trong suốt 1 thập kỷ ở thung lũng Silicon

[Case Study] “Steve Jobs phiên bản nữ” - Cú lừa 9 tỷ USD trong suốt 1 thập kỷ ở thung lũng Silicon- Ảnh 1.

Từ cô sinh viên Stanford đến biểu tượng startup tỷ đô

Năm 2003, một sinh viên 19 tuổi tại Stanford là Elizabeth Holmes đã tuyên bố sẽ cách mạng hóa ngành xét nghiệm máu. Thay vì cần ống máu lớn từ tĩnh mạch, công nghệ của công ty cô sáng lập ra Theranos và hứa hẹn có thể thực hiện hàng trăm xét nghiệm chỉ từ vài giọt máu đầu ngón tay.

[Case Study] “Steve Jobs phiên bản nữ” - Cú lừa 9 tỷ USD trong suốt 1 thập kỷ ở thung lũng Silicon- Ảnh 2.

Elizabeth Holmes tại phòng thí nghiệm của công ty năm 2015.

Thông điệp đầy cảm hứng này nhanh chóng chiếm lĩnh truyền thông. Với phong thái điềm tĩnh, ánh mắt sắc sảo, giọng nói trầm và hình ảnh được so sánh như “Steve Jobs phiên bản nữ”. Nhanh chóng, Elizabeth Holmes đã gọi vốn thành công hơn 700 triệu USD, giúp Theranos đạt mức định giá 9 tỷ USD. Cô trở thành “nữ hoàng startup”, biểu tượng mới của Thung lũng Silicon – nơi người trẻ có thể mơ lớn và làm điều phi thường.

Nhưng rồi sự thật bị phơi bày.

Bên trong “giấc mơ công nghệ” là sự lừa dối có hệ thống

Sản phẩm chủ lực của Theranos là chiếc máy mang tên Edison. Tuy nhiên, Edison không hề thực hiện được những xét nghiệm như cô

ng ty công bố. Đằng sau hậu trường, nhiều mẫu máu được đưa qua máy móc của hãng khác rồi gắn nhãn kết quả là “của Theranos”.

Tệ hơn, hệ thống kiểm soát nội bộ được thiết lập để che giấu mọi sai lệch. Nhân viên bị buộc ký những thỏa thuận bảo mật khắc nghiệt, những người đặt câu hỏi bị cô lập hoặc sa thải, còn các dữ liệu kiểm thử thì bị thao túng.

Đó không còn là sự “chệch hướng” hay “non trẻ” trong khởi nghiệp, mà là một hành vi gian lận có tổ chức, trực tiếp đe dọa sức khỏe hàng ngàn bệnh nhân.

[Case Study] “Steve Jobs phiên bản nữ” - Cú lừa 9 tỷ USD trong suốt 1 thập kỷ ở thung lũng Silicon- Ảnh 3.

Bước ngoặt đến khi The Wall Street Journal, một trong những tờ báo tài chính uy tín nhất của Mỹ, đăng tải loạt bài điều tra do nhà báo John Carreyrou thực hiện. Những tiết lộ từ các cựu nhân viên, đặc biệt là Tyler Shultz (cháu nội của thành viên hội đồng quản trị George Shultz), đã phơi bày những sai phạm nghiêm trọng trong vận hành và đạo đức của công ty.

Đến năm 2018, Theranos chính thức giải thể. Elizabeth Holmes và Sunny Balwani – đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành – bị truy tố hình sự và lần lượt bị kết án 11 và 13 năm tù vì hành vi lừa đảo.

Sự kiện này không chỉ đánh dấu sự sụp đổ của một startup đình đám, mà còn khiến toàn bộ hệ sinh thái khởi nghiệp phải giật mình nhìn lại.

Không có lối tắt trong lĩnh vực ảnh hưởng đến sinh mạng

Trong công nghệ, câu nói “Fake it till you make it” thường được nhắc đến. Nếu bạn đang viết phần mềm, nơi lỗi có thể sửa bằng bản vá. Nhưng trong y tế, mỗi lỗi đều có thể là một cái chết. Đưa công nghệ chưa hoàn thiện ra thị trường không phải là “liều lĩnh”, mà là tội ác.

Storytelling không thể thay thế sự thật

Elizabeth Holmes là một “master storyteller” – người kể chuyện bậc thầy. Nhưng khả năng tạo dựng hình ảnh không đồng nghĩa với khả năng xây dựng sản phẩm. Một nhà sáng lập giỏi không chỉ cần biết truyền cảm hứng, mà phải trung thực với dữ liệu, với ranh giới công nghệ, và với cả khách hàng.

[Case Study] “Steve Jobs phiên bản nữ” - Cú lừa 9 tỷ USD trong suốt 1 thập kỷ ở thung lũng Silicon- Ảnh 4.

Hype không thể thay thế giá trị thật

Sự nổi tiếng của Theranos phần lớn đến từ việc nó được truyền thông ca ngợi như một "cuộc cách mạng y tế". Tuy nhiên, hype (sự cường điệu quá mức) nếu không dựa trên nền tảng công nghệ vững chắc sẽ chỉ là bong bóng. Và như mọi bong bóng khác, nó sẽ vỡ khi va chạm với thực tế.

Nhà đầu tư phải thẩm định kỹ thuật, không thể chỉ “tin vào người”

Theranos có những nhà đầu tư lừng lẫy – từ Rupert Murdoch đến Larry Ellison nhưng phần lớn không có kiến thức chuyên môn y tế, cũng không yêu cầu kiểm chứng kỹ thuật. Trong những lĩnh vực như y tế, giáo dục hay tài chính, “cảm hứng” không thể thay thế thực nghiệm và phân tích rủi ro.

Hội đồng quản trị cần chuyên môn, không chỉ danh tiếng

Theranos có một hội đồng quản trị toàn nhân vật tầm cỡ như cựu Ngoại trưởng, nhà ngoại giao. Tuy nhiên, không một ai trong số họ là chuyên gia y sinh. Họ không đủ năng lực để đặt câu hỏi đúng lúc, càng không thể ngăn chặn sai lệch kỹ thuật.

Startup công nghệ, nhất là trong lĩnh vực đòi hỏi độ chính xác cao không cần danh tiếng chính trị, mà cần phản biện chuyên môn thực chất.

Kết luận: Theranos là một bài học hệ thống, không phải là một bi kịch cá nhân

Sự sụp đổ của Theranos không đơn thuần là thất bại của một người sáng lập. Nó là minh họa rõ nét về những gì xảy ra khi đạo đức bị lùi lại, khi truyền thông bị lợi dụng, khi nhà đầu tư không đặt câu hỏi, và khi lãnh đạo bị thần thánh hóa.

Với bất kỳ ai đang xây dựng startup, đặc biệt trong những lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người – câu chuyện Theranos là một lời nhắc nhở: Niềm tin không được xây dựng từ hình ảnh. Niềm tin chỉ có thể đứng vững nếu được xây dựng từ sự thật.

Các tin khác

Ban Bí thư Trung ương Đảng chỉ định, chuẩn y nhân sự ở 4 tỉnh

Trong tuần (từ 16 đến 20/6), Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Vĩnh Long, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Thuận và Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tiền Giang đã triển khai các quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng về công tác cán bộ.

Miền Bắc lại sắp đón mưa lớn

Dự báo trong chiều tối và đêm nay (16/6), khu vực vùng núi và trung du Bắc Bộ tiếp tục đón mưa vừa, mưa to đến rất to, khu vực đồng bằng có mưa rải rác. Miền Trung hôm nay tiếp tục nắng nóng gay gắt. Tây Nguyên, Nam Bộ mưa dông rải rác vào chiều tối.

Chubb Life cập nhật giá đơn vị Quỹ Liên kết Đơn vị - Sản phẩm Kế hoạch Tài chính Chủ động

Sản phẩm Bảo hiểm Liên kết Đơn vị - Kế hoạch Tài chính Chủ động được thiết kế với các tính năng ưu việt nhằm đáp ứng đồng thời cả hai nhu cầu: Bảo vệ và Đầu tư. Với thông điệp “Đầu tư vững tâm – Bảo vệ vững vàng”, sản phẩm Kế hoạch Tài chính Chủ động góp phần hoàn thiện danh mục giải pháp tài chính toàn diện của Chubb Life Việt Nam trên hành trình thực hiện sứ mệnh bảo vệ người trụ cột và gia đình Việt.

Giá vàng tiếp tục tăng

Sáng nay (13/6), giá vàng trong nước tiếp tục tăng. Theo đó, vàng miếng SJC lên mốc 119 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn cao nhất lên tới 118 triệu đồng/lượng.

Giá vàng thế giới tăng vọt

Trong phiên giao dịch Mỹ ngày 12.6, giá vàng thế giới tăng thêm 20 USD, nâng tổng mức tăng trong ngày lên 55 USD/ounce, tiến sát mức 3.400 USD/ounce.

Home Credit trợ lực người tiêu dùng khi nhu cầu tăng cao dịp hè

Nắm bắt nhu cầu tiêu dùng tăng cao của người dân trong dịp hè, Home Credit triển khai chương trình “Ưu đãi hết cỡ - Sống vui hết mình” từ nay đến 8/7/2025 mang đến nhiều lựa chọn cho khách hàng khi sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính tiêu dùng của công ty.

Giá vàng tăng rất mạnh

Sáng nay (11/6), giá vàng trong nước tăng mạnh. Theo đó, giá vàng SJC lên trên mốc 118 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn cao nhất hơn 117 triệu đồng/lượng.

Miền Trung bước vào đợt mưa rất lớn

Hôm nay (11/6), do ảnh hưởng của hoàn lưu áp thấp nhiệt đới, khu vực miền Trung, Tây Nguyên, Nam Bộ bước vào đợt mưa rất lớn. Trọng tâm của mưa lớn là khu vực Quảng Trị - Quảng Ngãi, đỉnh điểm của mưa lớn ở miền Trung bắt đầu từ đêm nay, kéo dài đến 13/6.

Miền Bắc mưa đến bao giờ?

Trong sáng nay (10/6), mưa to còn tiếp tục ở một số tỉnh miền Bắc, từ trưa chiều nay, mưa giảm nhanh. Những ngày tới, miền Bắc có thể ít mưa. Trong khi đó, áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông kích thích gió mùa tây nam hoạt động mạnh khiến Tây Nguyên, Nam Bộ mưa to vào chiều tối các ngày 10-11/6.

Điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã ký Quyết định số 1070/QĐ-TTg về việc điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 của các bộ, cơ quan trung ương để phù hợp với tổ chức bộ máy sau sắp xếp và điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 cho các nhiệm vụ, dự án của bộ, cơ quan trung ương và địa phương.

Người mua vàng lỗ nặng

Sáng nay (9/6), giá vàng miếng SJC quanh mốc 117 triệu đồng/lượng. Như vậy, chỉ sau 2 tháng, nhà đầu tư “đu" đỉnh vàng lỗ hơn 9 triệu đồng/lượng

Hải Phòng thu ngân sách cao kỷ lục

Trong 5 tháng đầu năm nay, TP. Hải Phòng thu ngân sách Nhà nước đạt gần 70.700 tỷ đồng, trong đó thu nội địa hơn 37.100 tỷ đồng, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu hơn 32.900 tỷ đồng.

Giá vàng đồng loạt giảm mạnh

Sáng nay (7/6), giá vàng trong nước quay đầu giảm mạnh. Theo đó, vàng miếng SJC về sát mốc 117 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn cao nhất 116,5 triệu đồng/lượng.