Sau một ngày dài quay cuồng với công việc, học hành và đủ thứ bận rộn, buổi tối dường như là khoảng thời gian duy nhất trong ngày mỗi người được thật sự nghỉ ngơi.
Đèn tắt, không gian yên tĩnh, chiếc điện thoại hay máy tính bảng trở thành công cụ giải trí quen thuộc để lướt mạng xã hội, xem video, đọc tin tức hoặc trò chuyện với bạn bè.
Ánh sáng từ màn hình là thứ cuối cùng nhiều người nhìn thấy trước khi đi ngủ (Ảnh: Getty).
Dù biết đã khuya, nhưng cảm giác “cả ngày mình chưa làm gì cho bản thân” khiến nhiều người vẫn cố nán lại thêm vài phút với điện thoại.
Có người tự nhủ “xem nốt cái này rồi ngủ”, nhưng rồi lại cuốn theo hết video này đến bài viết khác.
Nhiều người vô thức xem đó là cách để bù đắp cho quãng thời gian riêng tư quá ít ỏi trong ngày, mà không hay rằng chính thói quen tưởng chừng vô hại ấy lại có thể âm thầm gây hại cho sức khỏe.
Bị đánh lừa bởi ảo giác nghỉ ngơi
Khi đèn tắt, không gian xung quanh lập tức chìm vào bóng tối. Lúc này, màn hình điện thoại hay thiết bị điện tử trở thành nguồn sáng duy nhất. Trong môi trường thiếu sáng, ánh sáng xanh từ màn hình không chỉ trở nên chói mắt mà còn tạo ra sự tương phản mạnh với bóng tối xung quanh.
Đồng tử giãn rộng, hệ thị giác làm việc quá tải trong điều kiện thiếu sáng (Ảnh minh họa).
Chính độ tương phản này buộc đồng tử phải giãn rộng để thu nhận đủ ánh sáng. Đồng thời, mắt phải xử lý cả ánh sáng xanh có năng lượng cao và cường độ sáng mạnh, khiến hệ thị giác phải hoạt động liên tục trong điều kiện không lý tưởng.
Ánh sáng xanh là loại ánh sáng có bước sóng ngắn và năng lượng cao, có thể xuyên qua cả giác mạc lẫn thủy tinh thể để tiếp xúc trực tiếp với võng mạc.
Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí International Journal of Ophthalmology, việc tiếp xúc với ánh sáng xanh trong thời gian dài có thể dẫn đến tổn thương tế bào biểu mô sắc tố võng mạc - một phần quan trọng giúp bảo vệ và nuôi dưỡng các tế bào cảm quang.
Khi những tế bào này bị hư hại, khả năng hồi phục gần như bằng không, dẫn tới suy giảm thị lực theo thời gian.
Không chỉ ảnh hưởng đến mắt, ánh sáng xanh còn âm thầm ảnh hưởng tới làn da.
Bên dưới bề mặt da, collagen và elastin là 2 loại protein giữ vai trò như “bộ khung nâng đỡ” giúp da săn chắc và đàn hồi. Tuy nhiên, ánh sáng xanh có thể xuyên qua lớp biểu bì và làm rối loạn quá trình tổng hợp của 2 thành phần quan trọng này. Hệ quả là da dễ trở nên chảy xệ, kém đàn hồi và các nếp nhăn hình thành nhanh hơn.
Một báo cáo từ Harvard Medical School cho thấy ánh sáng xanh có khả năng ức chế quá trình sản sinh melatonin - loại hormone giữ vai trò điều hòa giấc ngủ và nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể.
Khi lượng melatonin suy giảm, người dùng điện thoại vào ban đêm thường rơi vào trạng thái tỉnh táo bất thường, khó chìm vào giấc ngủ dù cơ thể đã mệt. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến hiện tượng “trễ múi giờ xã hội”.
Khi giấc ngủ không đảm bảo, quá trình trao đổi chất của da bị chậm lại. Lúc này, hắc sắc tố melanin tích tụ lâu hơn, dễ hình thành quầng thâm và các vùng da sạm màu khiến khuôn mặt kém tươi tắn.
Sau một đêm “ngủ cùng điện thoại”, nhiều người không chỉ cảm thấy mệt mỏi vì thiếu ngủ mà còn thấy rõ dấu hiệu làn da xuống sắc, trông già đi thấy rõ.
Cận thị tăng hơn 40% nếu dùng màn hình quá 2 giờ mỗi ngày
Không chỉ thời điểm sử dụng, cách chúng ta tương tác với thiết bị điện tử cũng có thể âm thầm tạo ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe.
Khi chăm chú nhìn vào màn hình, não bộ sẽ “ra lệnh” cho cơ thể tập trung, vô tình khiến tần suất chớp mắt giảm mạnh, từ khoảng 15-20 lần/phút xuống chỉ còn 5-7 lần/phút.
Việc chớp mắt ít hơn đồng nghĩa với màng nước mắt không được làm mới thường xuyên, dẫn đến cảm giác khô rát, khó chịu, thậm chí là cay mắt.
Một nghiên cứu đăng trên Harvard Health Publishing xác nhận, tình trạng khô mắt có mối liên hệ trực tiếp với việc sử dụng thiết bị kỹ thuật số kéo dài, trong đó việc giảm tần suất chớp mắt một cách vô thức chính là nguyên nhân phổ biến nhưng thường bị bỏ qua.
Việc cúi đầu thường xuyên khi dùng điện thoại cũng âm thầm tạo áp lực lớn lên cột sống cổ.
Trọng lượng trung bình của đầu người trưởng thành dao động từ 4-5kg. Tuy nhiên, khi cúi đầu về phía trước khoảng 45 độ, lực tác động lên đốt sống cổ có thể tăng gấp 4-5 lần, tương đương 20-25kg. Cột sống lúc này như phải “gánh” một quả tạ đè lên gáy suốt nhiều giờ mỗi ngày.
Theo cấu trúc sinh học, cột sống cổ có đường cong sinh lý hình chữ C giúp phân tán lực và nâng đỡ đầu một cách linh hoạt. Nhưng khi duy trì tư thế cúi đầu quá lâu, đường cong này dần bị kéo thẳng lại, khiến các đĩa đệm giữa các đốt sống bị nén liên tục.
Lâu ngày, điều này dễ dẫn đến thoái hóa, phồng hoặc lệch đĩa đệm, gây đau nhức lan xuống vai gáy và cánh tay.
Thói quen nằm nghiêng dùng điện thoại cũng tiềm ẩn nguy cơ. Khoảng cách từ 2 mắt đến màn hình không đều nên một bên phải điều tiết nhiều hơn bên còn lại. Nếu kéo dài, sự mất cân bằng này có thể gây mỏi mắt, khó tập trung, ảnh hưởng đến khả năng phối hợp giữa 2 mắt.
Không chỉ người lớn, trẻ em cũng đang đối mặt với nguy cơ cao về thị lực nếu sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều.
Theo nghiên cứu đăng trên JAMA Network Open, trẻ sử dụng thiết bị điện tử quá 2 giờ mỗi ngày có nguy cơ cận thị cao hơn 40% so với nhóm dùng dưới 1 giờ.
Trẻ dùng thiết bị điện tử hơn 2 giờ mỗi ngày có nguy cơ cận thị tăng 40% (Ảnh minh họa).
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã khuyến cáo trẻ em dưới 5 tuổi không nên nhìn màn hình quá 1 giờ mỗi ngày, còn người trưởng thành nên duy trì thời gian sử dụng ở mức hợp lý, đặc biệt cần tránh dùng thiết bị trước khi đi ngủ.
Đôi mắt là cửa sổ giúp ta nhìn thấy thế giới rộng lớn, nhưng cũng dễ bị tổn thương bởi những thói quen nhỏ lặp đi lặp lại mỗi ngày. Đừng để vài khoảnh khắc giải trí ngắn ngủi đánh đổi bằng những tác động âm thầm mà lâu dài lên thị lực.
