Cần chuẩn bị gì trước khi làm IVF để tối ưu hóa thành công?
Ngày 26/9, báo Dân trí phối hợp cùng Bệnh viện Hồng Ngọc - Phúc Trường Minh tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Chăm sóc trước, trong và sau chu kỳ IVF - Đón con khỏe mạnh về nhà”.
Bác sĩ Nguyễn Bình Dương, Trưởng Trung tâm Y học Sinh sản và Hiếm muộn, Bệnh viện Hồng Ngọc - Phúc Trường Minh, cho biết, hiện nay, IVF không còn là một kỹ thuật quá xa vời, mà ngày càng trở nên phổ biến. Theo thống kê tại Việt Nam, mỗi năm có thể có tới hàng trăm nghìn trường hợp phải thực hiện IVF.
Tuy nhiên, ngay cả ở những trung tâm có tỷ lệ thành công cao nhất thì con số trẻ sinh sống cũng chỉ đạt khoảng 40%. Tỷ lệ thành công của mỗi lần chuyển phôi với một phôi chất lượng tốt hiện nay cũng chỉ đạt khoảng 60-70%.
Quá trình chuẩn bị cho IVF là giai đoạn đáng lẽ cần được đầu tư nhiều thời gian và công sức hơn nhằm tối ưu hóa cơ hội thành công. Tuy nhiên, thực tế chúng ta vẫn chưa thực sự dành nhiều sự quan tâm đến khía cạnh này.
Qua kinh nghiệm thực tế, BS Dương nhận thấy nếu có sự chuẩn bị từ trước, tỷ lệ thành công của IVF sẽ cao hơn rất nhiều. Việc chuẩn bị này đến từ nhiều khía cạnh, từ phía người vợ, người chồng và đặc biệt là yếu tố tâm lý.
Bác sĩ Nguyễn Bình Dương, Trưởng Trung tâm Y học Sinh sản và Hiếm muộn và BSCKI Nguyễn Văn Hoàng, Bác sĩ lâm sàng Trung tâm Y học Sinh sản và Hiếm muộn, Bệnh viện Hồng Ngọc - Phúc Trường Minh chia sẻ tại buổi tọa đàm (Ảnh: Thành Đông).
Với người vợ, cần hiểu rằng trứng là yếu tố quyết định đến 80% thể tích của phôi thai và vật chất mà em bé nhận được. Quá trình hình thành trứng không diễn ra ngay trong tháng thực hiện IVF mà đã được bắt đầu từ khoảng hơn hai tháng trước đó.
Tương tự, trong hai tháng trước khi trứng được lấy, nếu người phụ nữ gặp các vấn đề về rối loạn chu kỳ kinh nguyệt (chu kỳ quá dài hoặc quá ngắn), thì lứa trứng sau đó thường cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Ngoài ra, nếu trong khoảng thời gian đó người phụ nữ không duy trì được thể trạng tốt nhất, ví dụ gặp stress hoặc mắc các bệnh lý khác, chất lượng trứng, khi được kích thích, thường sẽ kém hơn so với những người có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Vì vậy, bác sĩ khuyên, nếu có ý định thực hiện IVF và có đủ thời gian, chúng ta nên đến khám sớm, ít nhất hai chu kỳ kinh nguyệt trước khi bắt đầu. Khi đó, bác sĩ có thể đánh giá hiện trạng của tử cung, xác định có cần xử lý bất thường gì không, hoặc buồng trứng có cần điều chỉnh để ổn định chu kỳ hay không, từ đó giúp lựa chọn được “lứa trứng” tốt nhất.
Đối với nam giới, tuy đóng vai trò cung cấp vật chất di truyền tương đương với nữ giới, nhưng việc chuẩn bị lại có tính chất vừa dễ hơn, vừa khó hơn.
“Dễ hơn ở chỗ hiện nay với công nghệ ICSI, chỉ cần một tinh trùng sống là người đàn ông đã có thể làm cha. Tuy nhiên, khó hơn ở chỗ các biện pháp như ăn uống, nghỉ ngơi, bồi bổ… lại không tác động đáng kể đến chất lượng tinh trùng trong ngắn hạn”, BS Dương phân tích.
Theo BS Hoàng, trứng cần chuẩn bị trong khoảng thời gian 2-3 tháng, tinh trùng là khoảng 3 tháng (Ảnh: Thành Đông).
Tương tự, Bác sĩ chuyên khoa I (BSCKI) Nguyễn Văn Hoàng, Bác sĩ lâm sàng Trung tâm Y học Sinh sản và Hiếm muộn, Bệnh viện Hồng Ngọc - Phúc Trường Minh, cho biết thêm, trứng cần được chuẩn bị trong khoảng thời gian ít nhất từ hai đến ba tháng. Đối với tinh trùng, cần khoảng ba tháng để hoàn thiện quá trình trưởng thành.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng việc sử dụng rượu, bia, thuốc lá hoặc các chất kích thích gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng sinh sản. Khi kiêng được những yếu tố này, chất lượng trứng và tinh trùng có thể được cải thiện rõ rệt, đồng thời làm tăng tỷ lệ thành công trong quá trình điều trị.
Do đó, việc chuẩn bị cần được bắt đầu càng sớm càng tốt. Thời gian lý tưởng để thay đổi thói quen và nâng cao thể trạng là từ hai đến ba tháng trước khi thực hiện IVF.
“Tuy nhiên, việc thay đổi những thói quen sinh hoạt này thường không dễ dàng. Để đạt được kết quả tích cực và nâng cao tỷ lệ thành công, cả hai vợ chồng cần có sự kiên trì và quyết tâm lớn”, BS Hoàng nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo BS Dương, hiện nay, chưa có xét nghiệm nào có thể đánh giá toàn diện chất lượng của từng trứng cụ thể. Do đó, yếu tố có giá trị dự đoán cao nhất hiện nay vẫn là tuổi của người phụ nữ. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ có thể xác định các yếu tố làm giảm chất lượng trứng, ví dụ như bệnh lý lạc nội mạc tử cung.
Vấn đề có ý nghĩa không kém là yếu tố tâm lý. Trên thực tế, những trường hợp stress kéo dài thường có lượng trứng thấp và chất lượng trứng sau khi kích cũng không cao.
“Do đó, việc duy trì trạng thái tinh thần ổn định, hoạt động vừa phải là điều rất quan trọng. Chúng ta chỉ nên mong con hoặc thực hiện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản khi tâm lý đã thực sự sẵn sàng”, BS Dương nhấn mạnh.
Đồng thời, cũng cần chú ý đến vấn đề dinh dưỡng, đặc biệt với những trường hợp thừa cân. Tại IVF Hồng Ngọc Phúc Trường Minh, các bác sĩ có sự phối hợp chặt chẽ với khoa Dinh dưỡng.
Các bác sĩ dinh dưỡng sẽ xây dựng thực đơn cá thể hóa cho từng bệnh nhân. Nếu như các khuyến nghị dinh dưỡng thông thường chỉ dừng lại ở mức độ chung chung như bao nhiêu đạm, bao nhiêu chất béo, bao nhiêu chất xơ mỗi ngày, thì thực đơn cá thể hóa lại được thiết kế dựa trên chính thói quen và sở thích ăn uống của bệnh nhân.
Bên cạnh đó, niêm mạc tử cung là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu ảnh hưởng đến thành công của chu kỳ làm IVF. Niêm mạc được ví như "mảnh đất" để phôi thai làm tổ và phát triển. Việc chuẩn bị niêm mạc tốt sẽ góp phần nâng cao tỷ lệ thành công.
BS Dương khuyến cáo, thai phụ không nên quá lo lắng về các triệu chứng trong thai kỳ (Ảnh: Thành Đông).
Cụ thể, theo BS Dương, khi bước vào một chu kỳ chuẩn bị niêm mạc, bác sĩ có thể chỉ định nhiều phác đồ khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Các phác đồ này có thể bao gồm việc sử dụng thuốc nội tiết ngoại sinh nhằm kích thích sự phát triển của niêm mạc.
Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ kích thích buồng trứng để tạo ra nang trứng trội. Chính nang trứng trội này sẽ giúp cơ thể sản sinh nội tiết nội sinh, từ đó hỗ trợ niêm mạc phát triển tốt hơn.
Bên cạnh các phác đồ nội tiết, một số loại thuốc khác cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ. Ví dụ như vitamin E hoặc aspirin, một loại thuốc có tác dụng chống đông máu, giúp tăng cường tuần hoàn máu đến tử cung và nuôi dưỡng niêm mạc hiệu quả.
Ngoài các phương pháp dùng thuốc, còn có những biện pháp không dùng thuốc có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng niêm mạc, trong đó yếu tố tinh thần rất quan trọng. Người phụ nữ cần duy trì trạng thái tinh thần tích cực, vui vẻ, tránh lo âu và căng thẳng kéo dài.
Tâm lý thoải mái có thể góp phần cải thiện chất lượng niêm mạc đáng kể. Giấc ngủ đầy đủ và sâu cũng là yếu tố quan trọng.
Bên cạnh đó, chế độ vận động nhẹ nhàng cũng rất cần thiết. Các hoạt động như đi bộ, yoga, hoặc bơi lội có tác dụng hỗ trợ tuần hoàn máu và cải thiện tình trạng niêm mạc một cách tự nhiên.
Về dinh dưỡng, nhiều loại thực phẩm chứa phytoestrogen - estrogen có nguồn gốc thực vật - cũng có tác dụng tích cực. Các sản phẩm từ đậu nành, bơ hoặc sầu riêng đều là những thực phẩm có thể giúp cải thiện tình trạng niêm mạc tử cung.
“Trung tâm IVF Hồng Ngọc Phúc Trường Minh đang triển khai thêm nhiều phương pháp hỗ trợ chuyên sâu khác. Một trong số đó là châm cứu. Đây là phương pháp đã được nhiều nghiên cứu ghi nhận có hiệu quả trong việc cải thiện độ dày và chất lượng niêm mạc, đồng thời làm tăng tỷ lệ đậu thai trong các chu kỳ IVF”, BS Dương chia sẻ.
Ngoài ra, đối với những trường hợp mà các biện pháp trên vẫn chưa mang lại hiệu quả mong muốn, một lựa chọn can thiệp sâu hơn có thể được áp dụng là liệu pháp tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP). Đây cũng là một trong những phương pháp hiện đại được sử dụng nhằm cải thiện niêm mạc tử cung, nâng cao khả năng thành công cho quá trình hỗ trợ sinh sản.
Triệu chứng cần đi khám ngay khi làm IVF
BS Dương cho biết thai kỳ IVF là một thai kỳ nhân tạo và trong 3 tháng đầu thường có xu hướng dễ ra máu hơn. Biểu hiện có thể là máu thấm ra quần, thấm vào băng vệ sinh, thường là những giọt máu hồng hoặc đỏ.
Điều này khiến nhiều phụ nữ vô cùng lo lắng, bởi hầu hết họ đều đã chờ đợi rất lâu để có được thai kỳ này, có người chỉ vài tháng, có người đến tận hai mươi năm. Trong chuyên môn, tình trạng này được gọi là dọa sảy.
Hai chuyên gia của Bệnh viện Hồng Ngọc - Phúc Trường Minh chia sẻ tại buổi tọa đàm (Ảnh: Thành Đông).
Vì vậy, cần nhấn mạnh rằng thai kỳ IVF trong ba tháng đầu có nguy cơ dọa sảy cao hơn các thai kỳ tự nhiên. Nếu sau khi chuyển phôi mà có hiện tượng chảy máu, chị em cần thận trọng nhưng không nên quá hoảng sợ, bởi đa số trường hợp đều gặp phải tình trạng này.
Nguyên nhân là do thai kỳ IVF cần sử dụng nhiều nội tiết để giảm co bóp tử cung, ngăn không cho túi thai bị đào thải.
Các loại nội tiết này đồng thời cũng làm giảm co bóp ở những cơ quan khác như ruột, dẫn đến nhu động ruột kém, từ đó gây táo bón. Kết hợp với tâm lý lo lắng và thói quen ăn uống nhiều chất bổ trong giai đoạn này, tình trạng táo bón thường trở nên nặng hơn. Ngoài ra, đầy hơi hoặc chướng bụng cũng là những biểu hiện thường gặp và nhìn chung không quá đáng lo ngại.
Một khía cạnh khác là triệu chứng nghén. Có người xuất hiện nghén sớm, có người muộn hơn, thậm chí có người hoàn toàn không bị nghén trong suốt thai kỳ.
“Chị em cần trong giai đoạn ba tháng đầu thai kỳ IVF có rất nhiều triệu chứng khác nhau có thể xuất hiện. Điều quan trọng nhất là không nên quá tập trung vào chúng.
Thay vào đó, nên phân tán sự chú ý bằng những hoạt động nhẹ nhàng như đọc sách, nghe nhạc, xem phim để giữ tâm lý thoải mái. Nhiều triệu chứng thực tế không ảnh hưởng đến thai, nhưng sự lo lắng thái quá lại có thể tác động tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi”, BS Dương phân tích.
BS Hoàng cho biết thêm, sau khi chuyển phôi, mỗi phụ nữ có thể xuất hiện những biểu hiện khác nhau tùy cơ địa. Một số dấu hiệu có thể tiên lượng tốt, song cũng có những biểu hiện cảnh báo cần đi kiểm tra ngay.
Trường hợp đầu tiên là đau bụng dữ dội, liên tục hoặc đau thành từng cơn. Đây là dấu hiệu bất thường, cần được thăm khám kịp thời. Trường hợp thứ hai là ra máu.
“Nếu chỉ xuất hiện một ít máu hồng, có thể là máu báo khi phôi bắt đầu làm tổ, được xem là tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, nếu ra máu nhiều và ồ ạt, bệnh nhân cần đến cơ sở y tế để kiểm tra ngay. Ngoài ra, các biểu hiện khác như sốt cao kéo dài cũng là yếu tố nguy hiểm, cần xử trí sớm.
Những dấu hiệu trên có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thai kỳ, vì vậy bệnh nhân cần theo dõi chặt chẽ và đến khám ngay khi xuất hiện bất thường”, BS Hoàng lưu ý.
BS Dương nhấn mạnh, hiện nay, công nghệ y học đã phát triển vượt bậc, mang đến nhiều “vũ khí” để giải quyết vấn đề hiếm muộn. Tuy nhiên, yếu tố quan trọng không chỉ nằm ở kỹ thuật mà còn ở việc lựa chọn cơ sở điều trị phù hợp.
“Tại Hồng Ngọc - Phúc Trường Minh, chúng tôi luôn cố gắng duy trì triết lý điều trị cá thể hóa, nghĩa là mỗi bệnh nhân được một bác sĩ nắm từ đầu đến cuối, hiểu rõ từng chi tiết trong quá trình điều trị. Ngày nay, nhiều trung tâm lớn cũng đang đi theo xu hướng này.
Hãy lựa chọn nơi bạn cảm thấy tin tưởng và đặt trọn niềm tin vào bác sĩ. Bởi thực sự, không chỉ chúng tôi mà tất cả những đồng nghiệp khác trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản đều có chung một mong muốn: trở thành “người đưa đò” giúp bệnh nhân vượt qua hành trình gian nan để đến bến bờ hạnh phúc đón đứa con mà họ đã chờ đợi”, BS Dương nói.
Cũng theo BS Hoàng, hành trình IVF là một chặng đường dài và đầy thiêng liêng. Có những gia đình đi qua một cách nhẹ nhàng, nhưng cũng có những gia đình phải trải qua muôn vàn khó khăn, với những câu chuyện riêng đầy nước mắt và hy vọng.
“Mong rằng mỗi gia đình sẽ sớm được đón con yêu về nhà để niềm hạnh phúc trở nên trọn vẹn. Và xin nhắn nhủ rằng, hãy thật sự kiên trì, quyết tâm, bởi trái ngọt rồi sẽ đến với những ai bền bỉ đi đến cùng”, BS Hoàng nói.
