Những hiệp sĩ "mũ trắng"
Vừa tan học, nhóm sinh viên trẻ với Lê Nguyễn Việt Cường làm trưởng nhóm đã tụ tập lại trong một căn phòng nhỏ và thảo luận sôi nổi để hoàn thiện công cụ AI nhận diện website lừa đảo trực tuyến. Ít ai biết rằng họ là những sinh viên năm 2, năm 3 nhưng đã là thành viên trụ cột của dự án Chongluadao.vn do chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu sáng lập.
Mặc dù còn rất trẻ nhưng nhóm sinh viên công nghệ gồm Việt Cường, Huy Quang, Đức Sang, Vĩnh Khang đã là thành viên tích cực của dự án chống lừa đảo
ẢNH: NVCC
Khá thận trọng trong lần giao tiếp đầu tiên với PV, nhưng Lê Nguyễn Việt Cường, sinh viên năm 2 trường Đại học FPT Swinburne vẫn tỏ ra chững chạc và tự tin. Cường cho biết: "Bọn em nhận thấy web lừa đảo ngày càng nhiều và càng kỹ xảo. Các giải pháp phòng chống trước đây, như dựa vào báo cáo từ cộng đồng hoặc các yếu tố cơ bản trong địa chỉ web, chưa đủ để đối mặt với các mối đe doạ này. Vài người bạn của em đã là nạn nhân của web lừa đảo, cụ thể là web giả mạo mạng xã hội Facebook. Kẻ gian giả vờ chia sẻ đường dẫn đến một bài đăng, nhưng thực chất là dẫn đến web giả và yêu cầu đăng nhập để lấy email và mật khẩu. Sau khi lấy được tài khoản, họ sẽ nhắn tin cho người quen để xin tiền hoặc tiếp tục lan truyền đường dẫn độc hại".
"Từ những thực trạng bức xúc đó, nhóm em, dưới sự hướng dẫn của thầy Hiếu (chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu - PV), nhóm em đã quyết định phát triển một công cụ phân tích web toàn diện và nâng cao hơn, tích hợp trí tuệ nhân tạo để đánh giá rủi ro dựa trên nhiều yếu tố như nội dung, mã nguồn, ảnh chụp màn hình... để ra được kết quả chính xác hơn và giúp bảo vệ cộng đồng khỏi kẻ gian", Lê Nguyễn Việt Cường nói.
Bằng sự năng động, sáng tạo của người trẻ, nhóm sinh viên công nghệ đã miệt mài nghiên cứu và chính thức đưa ra công cụ phân tích bằng AI, được tích hợp trên website Chongluadao.vn và đã được PV trực tiếp trải nghiệm. Mới đây, khi xác minh một hình thức lừa đảo qua dịch vụ đổi thẻ cào lấy tiền mặt được quảng cáo trên mạng, PV Thanh Niên đã liên hệ với nhóm Chongluadao.vn để nhờ kiểm tra website "doicard.com.vn" và nhanh chóng nhận được phản hồi. Với các đặc điểm được AI nhận biết như cung cấp dịch vụ đổi thẻ sang tiền mặt với mức chiết khấu cao đáng ngờ, sử dụng ngôn ngữ cấp bách trong khi thiếu thông tin đăng ký kinh doanh phù hợp, hứa hẹn thời gian xử lý 3 giây là không thực tế… Đặc biệt, công cụ này còn phát hiện website nói trên chứa JavaScript mở rộng để theo dõi hành vi của người dùng nên đã xác định có khả năng độc hại và điểm rủi ro rất cao là 9/10.
Công cụ kiểm tra website độc hại ứng dụng trí tuệ nhân tạo có sự phân tích và trả kết quả nhanh chóng cho người dùng
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH
Trả lời PV Thanh Niên, Nguyễn Văn Huy Quang, thành viên trẻ trong nhóm, chia sẻ: "Các website lừa đảo thường giả mạo các web nổi tiếng như mạng xã hội, thương mại điện tử, ngân hàng, chính phủ... bằng cách dùng địa chỉ URL và nội dung gần như thật. Thêm vào đó là chiêu trò để khiến người dùng nhập thông tin nhạy cảm hoặc chuyển tiền, như thông báo tài khoản có vấn đề và yêu cầu nhập lại mật khẩu, hay quảng cáo sản phẩm giá rất rẻ... Về phía người dùng đa số bị lừa do thiếu cảnh giác. Với sự tinh vi của các web lừa đảo hiện nay, nếu chỉ nhìn sơ qua thì rất khó để phân biệt đâu là web an toàn và đâu là mối đe dọa. Hơn nữa, các kẻ gian rất giỏi thao túng tâm lý nạn nhân để họ mắc bẫy một cách dễ dàng, gây ra thiệt hại nặng nề cho nhiều người cả về vật chất lẫn tinh thần. Đó là những thực trạng khiến chúng em rất trăn trở và quyết tâm đóng góp sức mình vì cộng đồng".
Cần sự chung tay của cộng đồng để chống lừa đảo
Nguyễn Vĩnh Khang, thành viên trong nhóm, hồ hởi khoe: "Nhóm em đã được thầy Hiếu định hướng ban đầu, vì thấy có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này, sau đó chúng em đã tự tìm hiểu thêm, thí nghiệm để tìm ra các công nghệ và mô hình trí tuệ nhân tạo phù hợp. Hiện tại, các tính năng cốt lõi của ứng dụng đã hoàn tất và có thể sử dụng với hiệu quả cao với độ chính xác hơn 98%. Nhóm em sẽ tiếp tục thử nghiệm và phát triển để cải thiện giải pháp, cũng như mở mã nguồn để thu hút thêm sự đóng góp từ cộng đồng. Tụi em tin rằng, với hướng đi đúng và sự thực thi hiệu quả, ứng dụng này sẽ mang lại nhiều giá trị cho cộng đồng trong việc đối mặt với các mối đe dọa trực tuyến ngày nay".
Cần sự chung tay và nhiều dự án ứng dụng AI để chống lừa đảo trực tuyến hiệu quả
ẢNH: NVCC
Nói về thực trạng lừa đảo trực tuyến, ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc dự án Chongluadao.vn, nhận định: "Hiện nay, tình trạng lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam đang ở mức báo động. So với các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia hay Philippines, Việt Nam có tốc độ bùng nổ tội phạm mạng nhanh hơn, đặc biệt là sau đại dịch và sự phổ cập của mạng xã hội. Các chiêu trò ngày càng tinh vi, từ giả mạo người thân, cơ quan công quyền, lừa đảo tuyển dụng, đầu tư tài chính… đến các hình thức mới như Deepfake, AI voice cloning, và giả danh qua ứng dụng OTT như Zalo, Telegram. Khác với các nước phát triển, Việt Nam còn thiếu hệ thống cảnh báo sớm, và người dân chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về an toàn số, khiến tội phạm dễ dàng lợi dụng lỗ hổng nhận thức để tấn công".
Theo chuyên gia Ngô Minh Hiếu, người dân cần hiểu rõ những rủi ro khi sử dụng công nghệ, đặc biệt là khi chia sẻ thông tin cá nhân, tài chính. Về phía cơ quan quản lý nhà nước, ngân hàng, doanh nghiệp viễn thông và cộng đồng công nghệ cũng phải có sự hợp tác và nhanh chóng ứng dụng công nghệ AI để quản lý rủi ro. Ví dụ như hệ thống ngân hàng nên áp dụng AI để phát hiện giao dịch bất thường, ngành viễn thông cần ứng dụng AI để lọc cuộc gọi/tin nhắn giả mạo, và các nền tảng nên có kênh báo cáo gian lận minh bạch.
"Về phía dự án Chongluadao.vn, chúng tôi đang nỗ lực tăng tốc để xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung về các địa chỉ lừa đảo (URL, số tài khoản, số điện thoại, ví tiền ảo...) và tích hợp vào các nền tảng phổ biến. Với hệ thống cảnh báo người dùng theo thời gian thực bằng AI do các sinh viên trẻ nghiên cứu thực hiện, chúng tôi sẽ tích hợp vào website Chongluadao.vn và sẽ chính thức đưa ra cộng đồng sử dụng miễn phí trước dịp lễ 30.4. Đây cũng là dự án được chúng tôi kỳ vọng sẽ giảm thiểu rủi ro cho cộng đồng sử dụng internet và dự định sẽ đưa đi dự thi chương trình "Nhân tài đất Việt" trong năm nay", ông Ngô Minh Hiếu chia sẻ
