Dù là người lớn hay trẻ nhỏ, khi đối mặt với một số người hoặc một số thời điểm nhất định, họ đều có chung cảm giác tự ti. Điều này rất bình thường, bởi ai trong chúng ta cũng đều tự ti một số điều, chỉ khác ở mức độ. Suy cho cùng, tất cả chúng ta đều muốn trở nên tốt hơn và có một cuộc sống hạnh phúc hơn.
Tự ti, mặc cảm trong một số thời điểm có thể trở thành động lực giúp chúng ta tiến bộ. Tuy nhiên, cha mẹ cần cảnh giác khi thấy con mình có những biểu hiện của việc tự ti quá mức, nó sẽ gây ra nhiều hệ lụy xấu.
3 trường hợp cho thấy trẻ tự ti quá mức
1. Quan tâm quá nhiều tới ý kiến của người khác
Có một số đứa trẻ thường rất để ý tới từng câu nói và ý kiến của người khác. Ở trường, trẻ hay nghĩ các bạn trong lớp không thích mình, ở nhà hay buồn rầu trước các câu nói của cha mẹ. Nếu được thầy cô khen, trẻ sẽ tự hào đem khoe khắp nơi, nếu thi trượt hay bị ai đó la mắng, trẻ sẽ khóc rất lâu và thậm chí muốn bỏ học.
Những đứa trẻ quá để tâm tới ý kiến của người khác thường sai lầm khi dựa vào đánh giá của người khác về giá trị của bản thân mình. Khi họ nói trẻ tốt, chúng tin rằng bản thân có giá trị. Ngược lại, khi họ nhận xét tiêu cực, trẻ thấy mình vô giá trị.
Trẻ quá háo hức muốn được người khác tán thành, cuộc sống của chúng sẽ phụ thuộc vào cảm xúc của người khác, khi lớn lên dễ bị những kẻ có dã tâm lợi dụng.
Đồng thời, việc làm bất cứ điều gì cũng dựa vào sắc mặt của người khác sẽ khiến trẻ không biết cách từ chối, sống lệ thuộc và dễ dãi. Những đứa trẻ như vậy thường bị đối xử tệ bạc, bị bắt nạt, cảm xúc bị kìm nén lâu ngày, lâu dẫn dễ dẫn tới các vấn đề tâm lý.
Đối với những đứa trẻ quá quan tâm đến đánh giá của người khác, điều cha mẹ cần làm là tích cực tìm kiếm những ưu điểm ở con mình, dùng tình yêu thương vô điều kiện để hóa giải những nhược điểm và mang lại cho trẻ cảm giác an toàn.
2. Luôn nói “con không thể”
"Thưa thầy, con không làm được, con không thể tham gia cuộc thi".
"Mẹ ơi, con không thể, con sợ lên sân khấu".
"Con không thể" dường như đã trở thành câu thần chú của nhiều đứa trẻ và nó mang tới nhiều hệ lụy xấu.
Có một thử nghiệm như vậy:
Một nhà tâm lý học đặt con bọ chét lên bàn, gõ vào bàn và con bọ chét nhảy cao hơn 1 mét. Sau đó, họ đặt một tấm kính bên trên con bọ chét, khi vỗ bàn, bọ chét chỉ có thể nhảy đến độ cao của tấm kính.
Sau đó, nhà tâm lý học tiếp tục hạ độ cao của tấm kính xuống, bọ chét luôn nhảy tới mức chạm vào tấm kính. Sau đó, họ đặt tấm kính gần như phẳng với mặt bàn để bọ chét không thể nhảy nữa. Cuối cùng, họ cũng gỡ tấm kính và tiếp tục vỗ bàn, nhưng bọ chét đã ngừng nhảy.
Thí nghiệm này cho tất cả mọi người biết, đừng bao giờ đặt ra một "tầm cao tâm lý" cho bản thân, nó sẽ khiến bạn bằng lòng với hiện trạng, trở nên trì trệ và tự ti hơn trong việc phủ nhận bản thân hết lần này đến lần khác.
Đối với những đứa trẻ hay chối bỏ bản thân như vậy, cha mẹ hãy tìm nguyên nhân khiến trẻ tự ti, đó là do áp lực học hành, đòi hỏi bản thân hay do thiếu động lực?
Chỉ bằng cách tìm ra nguyên nhân gốc rễ thực sự, cha mẹ mới có thể “kê đơn thuốc” phù hợp và giúp con mình tự tin hơn.
Vì vậy, đối với trẻ hay tự ti, cha mẹ cần bắt đầu từ việc nâng cao năng lực của con như khả năng học tập, độc lập, giao tiếp... Chỉ bằng cách nâng cao năng lực cá nhân, trẻ mới có được cảm giác về thành tích và nâng cao sự tự tin trong học tập và cuộc sống.
3. Không chấp nhận thất bại, lúc nào cũng thích được khen ngợi
Trong cuộc sống, có nhiều đứa trẻ không thể chấp nhận thất bại của mình. Nếu trẻ không làm tốt trong kỳ thi, chúng sẽ bỏ cuộc. Nếu không giành được chiến thắng, chúng sẽ tự coi thường chúng mình.
Hầu hết những đứa trẻ này đều có tính cạnh tranh và muốn hơn tất cả người khác. Ngay cả khi không có khả năng chiến thắng, trẻ sẽ cố gắng khơi dậy sự chú ý và cảm thông của người khác thông qua sự ngụy biện và khóc lóc.
Trẻ có xu hướng không biết khiêm tốn và không biết hợp tác, về lâu dài sẽ khiến mối quan hệ giữa các cá nhân ngày càng xấu đi.
Đồng thời, việc theo đuổi sự khen ngợi quá mức cũng sẽ dẫn đến sự tự tin mù quáng của trẻ, khiến trẻ khó lắng nghe ý kiến của người khác và trở nên nổi loạn hơn.
Nhà khoa học Edison từng nói: “Thất bại cũng là điều tôi cần, và nó đối với tôi cũng quan trọng như thành công”.
Cha mẹ nên an ủi con kịp thời khi con gặp thất bại, nói với con rằng thất bại là bình thường, nó giúp mỗi người học hỏi được kinh nghiệm.
Khi trẻ đạt được kết quả, lời khen ngợi nên được chuyển thành động viên. Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ tập trung vào quá trình đạt được thành tích chứ không phải kết quả, điều này nâng cao động lực bên trong của trẻ.
