10 bài thuốc chữa bệnh từ cây bồ kết

1. Đặc điểm và công dụng của cây bồ kết

Bồ kết là một cây to cao chừng 6-8m, trên thân có những chùm gai cứng phân nhánh, dài tới 10-15cm. Để làm thuốc, gai bồ kết có thể thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất vào tháng 9 đến tháng 3 năm sau. Hái về, khi gai còn đang tươi, thái mỏng rồi mới phơi hay sấy khô.

Quả bồ kết cong hình lưỡi liềm hoặc thẳng. Trong quả có nhiều hạt. Vào tháng 10-11, quả chín, hái về phơi hoặc sấy khô. Khi mới hái quả có màu xanh hay hơi vàng, phơi và để lâu có màu đen bóng.

Cây bồ kết cho ta những 3 vị thuốc chính:

- Tạo giáp - là quả bồ kết đã chín, loại bỏ tạp chất rồi phơi khô.

- Tạo giáp tử - là hạt lấy ở quả bồ kết già, đã phơi hay sấy khô.

- Tạo giác thích - là gai hái ở thân cây bồ kết, đem về phơi hay sấy khô hoặc thái mỏng rồi phơi hay sấy khô.

Quả bồ kết chữa táo bón, trướng bụng, viêm mũi xoang.

Theo Đông y:

- Quả bồ kết: Có vị cay, mặn; tính ôn hơi có độc (có sách nói là "độc"); vào các kinh Thủ thái âm Phế, Túc thiếu âm Thận và Thủ dương minh Đại trường; có công dụng thông khiếu, tiêu đờm, sát trùng, chữa trúng phong cấm khẩu phong tê thấp, tiêu thực, sáng mắt, ích tinh.

Liều dùng: Hằng ngày 0,5-1g dưới dạng thuốc bột, hay đốt ra than mà dùng, hoặc thuốc sắc.

- Hạt bồ kết: Có vị cay, tính ôn, không độc; tác dụng thông đại tiện bí kết, chữa mụn nhọt. Dùng với liều 5-10g dưới dạng thuốc sắc.

- Gai bồ kết: Có vị cay, tính ôn, không độc, có tác dụng tiêu ung độc, làm xuống sữa. Liều dùng: 5-10g dưới dạng thuốc sắc.

2. Bài thuốc nam chữa bệnh từ cây bồ kết

1. Chữa đại tiện không thông, trướng bụng, táo bón

Quả bồ kết, nướng vàng (không cháy), bỏ hạt, tán bột mịn; bôi vaseline cho bột bồ kết bám vào thành hậu môn và vào trong hậu môn, sâu độ 2-3cm; hoặc dùng quả bồ kết nướng vàng, sắc nước đặc, sau đó dùng bông thấm nước sắc, bôi vào trong hậu môn 2-3 lần.

2. Chữa ho: Bồ kết 1g, quế chi 1g, đại táo 4g, cam thảo 2g, sinh khương (gừng sống) 1g, nước 400ml; sắc còn 200ml, chia 2 phần uống trong ngày.

3. Chữa nghẹt mũi, viêm xoang, viêm mũi: Đốt một quả bồ kết, hứng khói đưa vào mũi xông; hoặc dùng gai bồ kết nướng, tán nhỏ mịn, thổi hoặc hít bột vào lỗ mũi.

4. Chữa đi lỵ lâu ngày: Hạt bồ kết sao vàng, tán nhỏ, dùng hồ nếp hoàn viên bằng hạt ngô; ngày uống 10-20 viên chia 2 lần.

5. Chữa nhức răng, sâu răng, viêm nha chu: Quả bồ kết tán nhỏ, đắp vào chân răng, hễ chảy dãi ra thì nhổ đi.

Bài thuốc sắc: Gai bồ kết 24g, kim ngân 16g, liên kiều 16g, ngưu bàng 12g, hạ khô thảo 12g, chi tử 2g, xích thược 8g, xuyên sơn giáp 6g, bạc hà 6g. Sắc uống ngày 1 thang.

6. Chữa phụ nữ sưng vú: Gai bồ kết thiêu tồn tính 40g, bạng phấn (vỏ con trai tán bột) 4g; hai vị đều tán nhỏ, trộn đều; mỗi lần uống 4g.

Gai bồ kết trị mụn nhọt sưng tấy, đau nhức.

7. Trị nhọt bọc sưng tấy, đau nhức không vỡ mủ: Gai bồ kết 5-10g, sắc nước uống.

8. Chữa rụng tóc: Quả bồ kết đốt ra than, tán nhỏ bôi lên.

9. Chữa mụn nước lở ngứa, mụn trứng cá: Gai bồ kết 30g, giấm gạo 100ml, sắc lấy nước đặc, lọc bỏ bã; dùng bông thấm nước thuốc bôi vào chỗ nơi tổn thương ngày 2-3 lần.

10. Chữa nám da, tàn nhang: Hạt bồ kết và hạnh nhân - hai thứ liều lượng bằng nhau, đem giã nhuyễn, trộn với chút nước sạch thành một thứ "kem mềm". Tối trước khi đi ngủ, bôi một lớp mỏng lên da mặt, sáng dậy rửa sạch bằng nước ấm.