Đây là giai đoạn cơ thể dễ bị hao tổn tân dịch, dẫn đến các biểu hiện như ho khan, khô mũi, khô họng, táo bón hoặc cảm giác mệt mỏi khó ngủ. Người cao tuổi, do khí huyết và tạng phủ đã suy giảm, lại càng nhạy cảm với sự biến đổi khí trời, dễ mắc bệnh đường hô hấp, trở nặng các bệnh lý liên quan đến tim mạch hay xương khớp. Vì vậy, việc giữ gìn sức khỏe trong mùa thu có ý nghĩa đặc biệt quan trọng để duy trì sự cân bằng và phòng bệnh.
Dưới đây là 10 nguyên tắc giúp chăm sóc sức khỏe trong mùa thu:
Ăn uống thanh đạm, bổ sung thực phẩm nhuận phế
Bác sĩ chuyên khoa 1 Lê Thị Thúy Hằng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3 cho biết, mùa thu ở Việt Nam thường mang đặc điểm khí hậu dịu hơn mùa hè, nhưng vẫn tiềm ẩn sự thay đổi thất thường như sáng sớm và ban đêm se lạnh, trưa chiều có thể nắng gắt. Theo quan điểm y học cổ truyền, mùa thu thuộc hành kim trong ngũ hành, liên quan trực tiếp đến phế và đại trường.
"Khí trời mùa thu khô ráo, dễ gây hại cho phế. Do đó chúng ta nên chú ý ăn những thực phẩm có tác dụng dưỡng âm, nhuận phế như lê, mật ong, hạt sen, bách hợp, củ mài. Bữa ăn cần cân đối, không quá nhiều dầu mỡ, hạn chế đồ chiên rán. Đặc biệt, nên tăng cường rau xanh và hoa quả theo mùa để bổ sung vitamin và chất xơ, giúp hệ tiêu hóa hoạt động nhẹ nhàng hơn", bác sĩ Hằng chia sẻ.
Giữ ấm cơ thể khi giao mùa
Buổi sáng sớm và buổi tối thường lạnh hơn, dễ làm cơ thể bị nhiễm phong hàn, gây ho, cảm lạnh hoặc đau khớp. Người cao tuổi nên mặc quần áo ấm khi ra ngoài vào sáng sớm, tránh ngồi nơi có gió lùa. Việc điều chỉnh trang phục linh hoạt theo thời điểm trong ngày giúp cơ thể thích ứng với khí hậu, phòng ngừa bệnh hô hấp.
Nên tăng cường rau xanh và hoa quả theo mùa để bổ sung vitamin và chất xơ trong bữa ăn
ẢNH: AI
Duy trì tập luyện nhẹ nhàng và đều đặn
Mùa thu khí hậu mát mẻ, rất thích hợp để tập luyện ngoài trời. Tuy nhiên, với người cao tuổi, nên lựa chọn các hình thức vận động vừa sức như đi bộ, thái cực quyền, dưỡng sinh hay các động tác kéo giãn nhẹ nhàng. Mỗi ngày nên tập khoảng 20-30 phút, tránh vận động quá mạnh vào sáng sớm khi trời còn lạnh hoặc vào trưa nắng gắt.
Ngủ đủ giấc và giữ nhịp sinh hoạt điều độ
Theo y cổ truyền, mùa thu là thời điểm cần "tĩnh dưỡng", tức giảm bớt sự lao lực, giữ cho tinh thần an hòa. Người cao tuổi nên ngủ đủ 7-8 giờ mỗi ngày, tránh thức khuya, đồng thời tạo thói quen ngủ trưa ngắn 15-20 phút để phục hồi thể lực. Giữ nhịp sinh hoạt ổn định giúp cơ thể duy trì đồng hồ sinh học, giảm nguy cơ rối loạn giấc ngủ.
Uống đủ nước, chú ý dưỡng ẩm
Mặc dù thời tiết không còn quá nóng, cơ thể vẫn mất nước qua mồ hôi và hô hấp. Người cao tuổi cần uống đủ 1,5-2 lít nước mỗi ngày, ưu tiên nước ấm, nước canh hoặc trà thảo dược như trà hoa cúc, trà sen hoặc trà gừng loãng thêm chút mật ong. Đồng thời, nên dùng thêm các thực phẩm nhiều nước như súp, cháo, canh rau củ để giữ độ ẩm cho niêm mạc hô hấp và da.
Phòng ngừa bệnh hô hấp và cảm mạo
Mùa thu là thời điểm cảm cúm, viêm phế quản, viêm phổi dễ bùng phát. Người cao tuổi nên chú ý vệ sinh mũi họng bằng nước muối loãng, đeo khẩu trang khi đi ra ngoài, đặc biệt nơi đông người. Trong gia đình, cần giữ môi trường thoáng khí nhưng không để gió lùa trực tiếp. Nếu có bệnh nền như COPD, hen phế quản, cần tuân thủ thuốc điều trị và tái khám định kỳ.
Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng cho người có bệnh nền
Người cao tuổi thường có bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch. Trong mùa thu, do khí trời se lạnh, mạch máu dễ co lại, huyết áp có thể dao động. Vì vậy, cần hạn chế ăn mặn, giảm đường, tránh rượu bia và thuốc lá. Bổ sung cá biển, các loại hạt, rau lá xanh để bảo vệ tim mạch. Những nguyên tắc này vừa hỗ trợ kiểm soát bệnh nền vừa phù hợp với nhu cầu mùa thu.
Giữ tinh thần thoải mái, điều hòa cảm xúc trong mùa thu
Mùa thu dễ gây cảm giác u sầu, buồn bã theo quy luật "thu khí táo, dễ thương phế khí". Người cao tuổi nên duy trì các hoạt động tinh thần tích cực như đọc sách, nghe nhạc, trò chuyện cùng con cháu. Việc giữ tinh thần lạc quan không chỉ giúp ổn định tâm lý mà còn có lợi cho hệ miễn dịch, phòng ngừa bệnh tật.
Chăm sóc da và xương khớp
Khí hậu hanh khô khiến da dễ nứt nẻ, khớp dễ đau mỏi. Người cao tuổi nên thoa dưỡng ẩm sau khi tắm, tắm bằng nước ấm vừa phải, tránh tắm quá lâu. Bổ sung dầu cá, sữa giàu canxi và vitamin D để hỗ trợ xương khớp. Khi thấy khớp đau nhức, nên vận động nhẹ nhàng, chườm ấm và theo dõi nếu có sưng đỏ bất thường.
Chủ động khám sức khỏe định kỳ
"Mùa thu là thời điểm thích hợp để người cao tuổi kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhất là tim mạch, hô hấp và tiêu hóa. Khám sớm giúp phát hiện bất thường, điều chỉnh lối sống và thuốc men kịp thời. Ngoài ra, tiêm phòng cúm hàng năm cũng là biện pháp hữu hiệu để phòng bệnh đường hô hấp trong giai đoạn giao mùa", bác sĩ Hằng chia sẻ.
