Nếu bạn từng chứng kiến chú mèo cưng của mình bỏ qua món đồ chơi đắt tiền để say sưa với chiếc hộp bìa cứng, bạn không đơn độc. Hiện tượng này không chỉ là một sở thích kỳ lạ mà còn là minh chứng cho một trong những chân lý phổ biến nhất trong thế giới mèo: niềm đam mê bất tận dành cho hộp các tông.
Tình yêu này, thoạt nghe có vẻ khó hiểu, nhưng thực chất lại ăn sâu vào hành vi và quá trình tiến hóa của loài mèo.
Điểm phục kích lý tưởng và nơi trú ẩn an toàn
Các chuyên gia hành vi cho rằng hộp các tông không chỉ là vật dụng đơn thuần mà còn là một công cụ bản năng, mang đến cho mèo cảm giác kiểm soát, an toàn và cơ hội săn mồi, phù hợp với bản chất hoang dã của chúng.
Mikel Delgado, chuyên gia hành vi thú cưng tại Đại học Purdue, giải thích rằng dù đã sống chung với con người hàng nghìn năm, mèo nhà vẫn giữ lại phần lớn bản năng của mèo hoang.
Trong tự nhiên, chúng vừa là thợ săn vừa là con mồi, và sự tồn tại phụ thuộc vào khả năng ẩn nấp, quan sát và tấn công chớp nhoáng. Hộp các tông cung cấp một vị trí phục kích lý tưởng, giúp mèo che giấu hình dạng, tránh bị kẻ thù phát hiện, đồng thời tạo cơ hội để chúng lao ra bất ngờ, mô phỏng hành vi săn mồi.
Không chỉ liên quan đến bản năng săn mồi, hộp các tông còn đóng vai trò như một nơi trú ẩn an toàn. Với những cá thể nhút nhát hoặc đang sống trong môi trường thay đổi, chiếc hộp trở thành không gian riêng tư để chúng cảm thấy yên tâm.
Delgado cho biết mèo thường bị thu hút bởi những nơi kín đáo, ấm áp và tách biệt, một hành vi bắt nguồn từ thời điểm mèo mẹ chọn góc kín đáo để sinh con.
Danielle Gunn Moore, giáo sư y học về mèo tại Đại học Edinburgh, chia sẻ rằng trải nghiệm đầu tiên của mèo con là nằm cuộn mình trong một không gian nhỏ, ấm và được che chắn. Vì vậy, khi trưởng thành, chúng có xu hướng tìm lại cảm giác quen thuộc này mỗi khi cần an toàn về mặt tâm lý.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi mèo hoang hoặc mèo mới được nhận nuôi được cung cấp hộp các tông, nồng độ hormone căng thẳng của chúng giảm đáng kể. Điều này lý giải vì sao một chiếc hộp đơn giản lại có thể tạo nên khác biệt lớn trong hành vi của mèo, đặc biệt trong giai đoạn chuyển đổi môi trường.
Vật thể mới lạ để khám phá
Đối với những chú mèo tò mò, hộp các tông không chỉ là nơi trú ẩn mà còn là một vật thể mới lạ đáng để khám phá. Bất cứ thay đổi nào trong lãnh thổ cũng có thể kích thích bản năng điều tra của chúng.
Sự say mê hộp các tông cũng phản ánh một phần cảm xúc bên trong của mèo. Delgado phân tích rằng việc mèo nằm yên trong hộp hàng giờ có thể là dấu hiệu chúng đang tìm kiếm sự an toàn, nhưng một chú mèo ngủ gật hoặc nhảy ra nhảy vào hộp lại mang một ý nghĩa khác.
Bối cảnh mới là yếu tố quyết định để hiểu hành vi, nhắc nhở chủ nuôi cần chú ý đến trạng thái tâm lý của mèo thay vì chỉ nhìn bề ngoài.
Một lý do khác khiến hộp các tông trở nên quan trọng là vì môi trường sống của mèo nuôi vốn bị giới hạn hơn nhiều so với mèo hoang. Ngoài tự nhiên, mèo có thể chạy trốn lên mái nhà, chui vào hang hoặc leo lên cây khi bị giật mình.
Nhưng mèo sống trong căn hộ lại không có nhiều lựa chọn, nhất là khi đối mặt với người lạ hay âm thanh bất ngờ. Lúc này, chiếc hộp trở thành nơi trú ẩn dễ tiếp cận và giúp chúng hạ nhiệt cảm xúc.
Hành vi của mèo đối với hộp các tông cũng bị ảnh hưởng mạnh bởi trải nghiệm thời thơ ấu. Giai đoạn từ 2 đến 9 tuần tuổi là thời điểm mèo con học hỏi nhanh nhất về môi trường.
Nếu trong giai đoạn này chúng được chăm sóc đúng cách, thường xuyên tiếp xúc với con người và được thưởng đồ ăn, khả năng chúng thích nghi với những thay đổi khi trưởng thành sẽ tốt hơn. Ngược lại, những mèo con trải qua tuổi thơ khó khăn thường cảnh giác cao và nhạy cảm hơn.
Đối với chúng, hộp các tông là một nhu cầu gần như bắt buộc vì nó giúp bù đắp cho cảm giác bất an đã hình thành từ sớm.
Dù vậy, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng hộp các tông không phải lúc nào cũng là dấu hiệu tích cực. Gunn Moore lưu ý rằng mèo cần nơi trốn khi cảm thấy mất kiểm soát, nhưng nếu chúng trốn cả ngày, đó có thể là dấu hiệu sức khỏe kém hoặc căng thẳng quá mức.
Delgado đồng tình và khuyến cáo rằng chủ nuôi nên đưa mèo đi kiểm tra thú y nếu nhận thấy hành vi ẩn náu xảy ra bất thường, đồng thời tìm đến chuyên gia hành vi nếu cần can thiệp tâm lý.
