Cưới nhau từ năm 28 tuổi, anh Nguyễn Văn Bắc và chị Trương Thị Lan (Hà Nội) ngóng con từng ngày nhưng mãi tin vui chưa đến. Cả hai đi khám tại Bệnh viện Bạch Mai được chẩn đoán vô tinh, khó có con tự nhiên. Bác sĩ tư vấn các phương pháp hỗ trợ sinh sản nhưng anh chị từ chối và về nhà tìm các phương thuốc trên mạng.
Một lần lướt TikTok, anh Bắc thấy “bác sĩ online” giới thiệu các loại thuốc giúp đàn ông tăng cường sinh lực, cải thiện chất lượng tinh trùng. Nghe hấp dẫn, anh đặt mua về uống suốt 8 năm với hy vọng sẽ có tin vui.
Bước sang năm thứ 9 vẫn không có con, anh chị đến bệnh viện chuyên khoa kiểm tra. Kết quả, anh không có tinh trùng trong tinh dịch. Như vậy suốt 8 năm qua, tất cả những loại thuốc anh uống đều vô nghĩa. Đáng buồn hơn, hiện chị Lan đã 43 tuổi, buồng trứng suy giảm nghiêm trọng, khó tìm được noãn chất lượng tốt để làm thụ tinh trong ống nghiệm.
Bác sĩ Mạnh tư vấn sức khoẻ cho người bệnh. (Ảnh: Như Loan)
“Giá như sau khi phát hiện bất thường về sức khoẻ sinh sản, họ áp dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh nhân tạo, thụ tinh trong ống nghiệm thì cơ hội có con cao hơn nhiều”, ThS.BS Hà Ngọc Mạnh, Giám đốc Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Việt Bỉ (Hà Nội) nói.
Theo bác sĩ Mạnh, trong điều trị vô sinh, “thời gian vàng” chính là những năm đầu tiên sau khi phát hiện vấn đề. Việc trì hoãn, tin vào các phương pháp thiếu cơ sở khoa học có thể khiến cánh cửa làm cha mẹ dần khép lại.
Trên TikTok và các nền tảng mạng xã hội, ngày càng có nhiều người tự xưng quảng bá thuốc chữa bách bệnh từ tăng cường sinh lý, tiểu đường, ung thư cho đến da liễu, làm đẹp.
Mới đây, sau khi xem được video hướng dẫn dùng nước lá trầu không để trị nám trên TikTok, nhóm 3 người phụ nữ ở Hà Nội rủ nhau đun lá trầu lấy nước để rửa mặt mong da sáng mịn như trong video. Sau một đêm, nám không hết, gương mặt của 3 người còn ngứa ngáy, đỏ rát phải cầu cứu bác sĩ.
Theo ThS.BSCKII Nguyễn Tiến Thành, thành viên Hội Da liễu Việt Nam, tại thời điểm thăm khám, cả ba đều bị viêm da kích ứng, dị ứng đồng thời da mặt những vết loang lổ, chỗ trắng chỗ đen.
“Việc dùng lá trầu không để trị nám rất nguy hiểm”, bác sĩ Thành nói. Dù chứa một số carbohydrate, axit glucouronic, axit α-hydroxy, một số axit amin tự do và tannin, nhưng lá trầu không đồng thời chứa các dẫn xuất của phenol, catechol hoặc benzen. Đây là các thành phần được nghiên cứu cho thấy sự ảnh hưởng trong việc làm mất sắc tố, gây độc tế bào sắc tố, còn gây ra viêm da tiếp xúc và khiến tình trạng tăng sắc tố trở lại.
Các video tư vấn trên TikTok đã trở thành "bác sĩ" trong mắt nhiều người. (Ảnh: Như Loan)
Một trường hợp khác là nữ sinh 20 tuổi, sống tại Hà Nội, tình cờ xem được đoạn video trên TikTok hướng dẫn mẹo chữa mụn bằng cách bôi kem đánh răng. Học theo, da mặt nữ sinh không hết mụn mà còn xuất hiện thêm mụn viêm, mụn mủ, phải tức tốc đi khám.
"Cô gái đến khám với tâm lý hoảng sợ. Trên mặt nhiều thương tổn, nhiều mụn viêm, mụn mủ trên nền da đỏ rát, châm chích”, bác sĩ Thành nói. Bệnh nhân được chẩn đoán mụn trứng cá kèm theo viêm da tiếp xúc kích ứng nặng. Với tình trạng này, việc điều trị sẽ phức tạp hơn mụn trứng cá thông thường ban đầu.
Theo Thư viện y khoa quốc gia Mỹ (National Library of Medicine), TikTok là một trong những nền tảng truyền thông xã hội được sử dụng nhiều nhất và phát triển nhanh nhất trên thế giới. Các báo cáo gần đây cho thấy, TikTok trở thành nguồn tin tức và thông tin ngày càng phổ biến tại Mỹ. Phụ nữ nằm trong nhóm người dùng TikTok lớn nhất tại Mỹ và có thể bị ảnh hưởng đặc biệt bởi việc phổ biến thông tin về sức khỏe trên TikTok.
Một cuộc khảo sát trực tuyến được thực hiện vào tháng 5/2023 với phụ nữ Mỹ từ 18 đến 29 tuổi, cho thấy, phần lớn họ sử dụng TikTok đều tiếp cận thông tin sức khỏe trên nền tảng này. Tất cả người tham gia khảo sát (98,15%) nhận thức được rằng thông tin sai lệch về sức khỏe phổ biến trên TikTok.
Tại Việt Nam, chưa có thống kê cụ thể nhưng tỷ lệ bệnh nhân bị ảnh hưởng từ thông tin sai lệch trên TikTok thời gian gần đây không ngừng gia tăng. Thông tin về các bệnh trên Internet rất đa dạng, lẫn lộn giữa thông tin khoa học hàn lâm và thông tin thường thức. Thông tin hàn lâm thường chuyên ngành, khó hiểu, thông tin thường thức dễ hiểu nhưng được thể hiện bởi những người không có chuyên môn đầy đủ, chưa kể nhiều quảng cáo, nhiều câu chuyện giật gân nên người đọc dễ tin theo.
Theo các chuyên gia, nội dung tư vấn sức khỏe trên Tiktok thu hút nhiều người vì đánh trúng tâm lý người xem như "bệnh khỏi sau một đêm", "kết quả thần kỳ"...
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy Cao áp Việt Nga, Bộ Quốc phòng cho rằng, việc tự tìm kiếm thông tin trên mạng có thể hữu ích trong một số trường hợp, nhưng luôn cần sự xác nhận và tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa. Tra cứu thông tin không chính xác có thể dẫn đến lo lắng hoảng loạn, thậm chí ảnh hưởng lớn đến tâm lý. Việc thăm khám, tư vấn bởi các chuyên gia y tế rất quan trọng để bệnh nhân được chẩn đoán chính xác, tránh những lo lắng không cần thiết.
Bác sĩ khuyến cáo người bệnh nên tỉnh táo khi lựa chọn các dịch vụ tư vấn, khám bệnh trên mạng xã hội. Nhiều người nhẹ dạ cả tin, không kiểm chứng thông tin khi tìm đến các trang tư vấn, khám bệnh không đảm bảo chất lượng. Điều này khiến người bệnh bị tư vấn, chẩn đoán sai hoặc kê toa thuốc không đúng tình trạng bệnh, dẫn đến tiềm ẩn nguy hiểm sức khỏe. Chưa kể, một số “bác sĩ online” tự giới thiệu tên tuổi, chuyên môn nhưng chưa chắc đã được đào tạo bài bản, khi người bệnh tin tưởng và làm theo những hướng dẫn không có kiểm chứng dễ dẫn đến những hệ luỵ nguy hiểm không thể lường trước.
