Theo số liệu từ Bộ Tài chính Mỹ, tổng thu từ danh mục “thuế hải quan và một số thuế tiêu thụ đặc biệt” trong tháng 5 đã vượt 22,3 tỷ USD. Đây là con số cao nhất trong nhiều tháng trở lại đây, vượt xa mức 17,4 tỷ USD của tháng 4 và gấp hơn hai lần so với mức 9,6 tỷ USD của tháng 3.
Đặc biệt, trong ngày 22/5, chính phủ đã ghi nhận một khoản nộp thuế khổng lồ trị giá hơn 16,5 tỷ USD – được cho là kết quả của việc các doanh nghiệp nhập khẩu thường thực hiện nghĩa vụ thuế trong một lần. Mức tăng này trùng khớp với giai đoạn các mức thuế cao nhất trong nhiệm kỳ hai của ông Trump bắt đầu có hiệu lực toàn diện từ ngày 5/4.
Từ đầu năm đến nay, tổng số tiền thu được từ các loại thuế này đã vượt 92 tỷ USD – một con số cho thấy sức ảnh hưởng mạnh mẽ của các chính sách thuế nhập khẩu mới từ Nhà Trắng.
Tổng thống Trump thường xuyên nhấn mạnh rằng các khoản thu từ thuế quan sẽ giúp nước Mỹ “kiếm được rất nhiều tiền”.
Chính sách thuế mới của ông Trump đang thay đổi cán cân thương mại ra sao?
Các khoản thu tăng mạnh là kết quả trực tiếp từ chính sách thuế 10% áp lên hầu hết các quốc gia, bắt đầu có hiệu lực từ tháng 4. Ngoài ra, trong tháng 5, ông Trump cũng thực hiện một số điều chỉnh: giảm thuế đối với hàng hóa Trung Quốc và hạ thuế hạn chế với Vương quốc Anh.
Mặc dù vậy, Tổng thống Mỹ vẫn chưa từ bỏ việc sử dụng thuế quan như một công cụ đàm phán. Trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông nhấn mạnh: “Tôi có quyền 'thiết lập một thỏa thuận' về thương mại nếu các bên không đạt được đồng thuận.” Ông cũng cảnh báo về khả năng áp thêm các mức thuế mới, đặc biệt đối với các ngành như chất bán dẫn, dược phẩm và cả các công ty công nghệ lớn như Apple và Samsung.
Điều này cho thấy thuế quan không chỉ là công cụ tài chính, mà còn là đòn bẩy chính trị và thương mại trong chính sách của ông Trump.
Thuế quan có phải là giải pháp lâu dài để bù đắp thâm hụt ngân sách?
Tổng thống Trump thường xuyên nhấn mạnh rằng các khoản thu từ thuế quan sẽ giúp nước Mỹ “kiếm được rất nhiều tiền” và có thể dùng để giảm thuế thu nhập cho người dân. Ông thậm chí còn gợi ý rằng nguồn thu này có thể thay thế thuế thu nhập trong tương lai.
Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy một bức tranh khác. Mặc dù mức thu tháng 5 là 22 tỷ USD – mức cao kỷ lục – nhưng nếu tính trung bình, số tiền thu được vẫn chưa đến 1 tỷ USD/ngày, trong khi tổng chi tiêu hàng tháng của chính phủ Mỹ vượt xa con số này.
Chẳng hạn, trong tháng 4 – tháng cao điểm nộp thuế thu nhập cá nhân – kho bạc Mỹ thu về hơn 850 tỷ USD. Điều này cho thấy thuế quan vẫn chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng thu ngân sách liên bang.
Trong những thập kỷ gần đây, thuế nhập khẩu thường chỉ chiếm khoảng 2% tổng thu ngân sách Mỹ. Với sự gia tăng gần đây, tỷ lệ này chỉ nhích lên khoảng 4% – vẫn là một phần rất nhỏ trong toàn bộ “chiếc bánh” ngân sách quốc gia.
Bên cạnh đó, cần lưu ý rằng số liệu hiện tại do Bộ Tài chính công bố là số tổng hợp, bao gồm cả thuế tiêu thụ đặc biệt – vốn là khoản thu khác với thuế nhập khẩu. Dữ liệu chính xác về riêng thuế hải quan dự kiến sẽ được công bố trong vài tuần tới.
Dù vậy, theo các chuyên gia, thuế nhập khẩu vẫn chiếm phần lớn trong tổng danh mục nói trên. Nhưng dù có tăng đến đâu, thuế quan hiện nay vẫn chỉ là “lát cắt nhỏ” trong bức tranh ngân sách hàng nghìn tỷ USD của Mỹ.
Một trong những lập luận được Nhà Trắng đưa ra là sử dụng thuế quan để giảm áp lực thâm hụt ngân sách – vốn đang ngày càng tăng cao. Ông Trump cùng Đảng Cộng hòa còn dùng con số thu khủng từ thuế nhập khẩu để thúc đẩy các dự luật cắt giảm thuế sâu rộng.
Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cảnh báo rằng việc dựa vào thuế quan như một nguồn thu ổn định là không thực tế, bởi nó không bền vững và có thể làm tổn hại thương mại và tiêu dùng trong nước. Thêm vào đó, các mức thuế cao cũng dễ kích hoạt các biện pháp trả đũa từ các đối tác thương mại lớn như EU, Trung Quốc hay Canada.
Về lâu dài, giải pháp ngân sách của Mỹ cần nhiều yếu tố hơn là chỉ dựa vào thuế nhập khẩu – bao gồm cải cách chi tiêu, thuế thu nhập và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
