Năm 1961, phi hành gia Gagarin trở thành người đầu tiên bay vào vũ trụ, hoàn thành một vòng quanh Trái Đất trong 108 phút. Khoang vũ trụ Vostok 1 của Gagarin được chất đầy đồ dự trữ dùng cho 13 ngày đề phòng trường hợp tên lửa đẩy bị hỏng và anh phải đợi sự phân rã quỹ đạo tự nhiên để quay trở lại đây sẽ là cơ hội tốt để thử nghiệm việc ăn uống trong không gian.
Mặc dù đã được thử nghiệm nhiều lần trong "Vomit Comet" trên Trái Đất, nhưng các nhà khoa học thời điểm đó vẫn không biết chắc liệu các chức năng cơ bản như nhai và nuốt có thể được thực hiện trong môi trường vi trọng lực hay không.
Ngoài ra, trong môi trường không gian không trọng lượng, các mảnh vụn thức ăn phân tán có thể xâm nhập vào hệ thống điện, làm hỏng thiết bị và gây cháy, hoặc bay vào mắt của phi hành đoàn. Nếu chẳng may hít vào đường hô hấp, nó cũng sẽ đe dọa nhất định đến sức khỏe của con người. Do đó, vào thời điểm này, các nhà khoa học đã nghĩ đến một giải pháp là các loại thực phẩm mang lên không gian có thể được làm thành dạng sệt và đặt trong một ống kim loại kiểu kem đánh răng.
Vào ngày 12 tháng 4 năm 1961, Yuri Gagarin, phi hành gia người Liên Xô, đã trở thành người đầu tiên bay vào vũ trụ. Chuyến bay lịch sử này không chỉ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đua chinh phục không gian giữa Liên Xô và Hoa Kỳ, mà còn mở ra kỷ nguyên mới cho nhân loại khám phá vũ trụ bao la. Bên cạnh những thành tựu to lớn về mặt khoa học và kỹ thuật, chuyến bay của Gagarin còn thu hút sự chú ý bởi bữa ăn đầu tiên của ông bên ngoài không gian. Mặc dù thời gian bay chỉ vỏn vẹn 108 phút, nhưng các nhà khoa học Liên Xô đã dành nhiều tâm huyết để chuẩn bị cho bữa ăn này, nhằm đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho Gagarin trong điều kiện môi trường khắc nghiệt.
Mặc dù ở trên quỹ đạo chưa đầy hai giờ nhưng Gagarin thực sự đã sử dụng những đồ ăn được mang theo ra ngoài không gian - với món chính là thịt bò và gan xay nhuyễn, sau đó anh ấy ăn một ống sốt sô-cô-la để tráng miệng. Để sử dụng những thực phẩm này trong môi trường không trọng lực, Gagarin được trang bị một súng đặc biệt. Khi bóp cò súng, thực phẩm sẽ được đẩy ra khỏi tuýp và đi vào miệng phi hành gia.
Vì lúc đó các nhà khoa học chưa biết tác dụng của vi trọng lực đối với con người nên họ không muốn mạo hiểm để Gagarin bất tỉnh vì thức ăn bên ngoài không gian nên viên nang quay về Trái Đất đã được điều khiển từ mặt đất với mã số để chuyển sang điều khiển bằng tay trong trường hợp khẩn cấp. Nhưng với bữa ăn đầu tiên trên quỹ đạo, Gagarin đã chứng minh rằng việc ăn uống trong không gian là hoàn toàn bình thường.
Ăn uống trong không gian mang đến nhiều thách thức do môi trường vi trọng lực. Khi không có lực hấp dẫn, thức ăn và nước uống có thể trôi nổi tự do, khiến việc ăn uống trở nên khó khăn và lộn xộn. Do đó, các loại thực phẩm được thiết kế đặc biệt để dễ dàng sử dụng, chẳng hạn như đóng gói trong tuýp hoặc dạng viên. Ngoài ra, việc nuốt thức ăn cũng gặp nhiều khó khăn hơn trong môi trường không trọng lực. Do thiếu lực hấp dẫn, thức ăn có xu hướng di chuyển chậm hơn trong thực quản và có thể gây nghẹn. Do đó, phi hành gia phải được đào tạo cách ăn uống cẩn thận và chậm rãi để tránh nguy cơ nghẹn.
Kể từ thời Gagarin, đã có những thay đổi và cải tiến về chế độ ăn uống của các phi hành gia và nhà du hành vũ trụ trên quỹ đạo. Khi những người Mỹ đầu tiên bay lên vũ trụ, họ cũng ăn thức ăn trong những ống tuýp nhỏ, có cả dạng bột và dạng lỏng, và họ nhận ra rằng việc ăn những thực phẩm dự trữ này không hề dễ chịu chút nào.
Ở thời điểm hiện tại, các phi hành gia không chỉ được ăn bánh pizza đến Trạm vũ trụ quốc tế (ISS) mà họ còn có thể nướng bánh quy trên ISS. Bạn thậm chí có thể lấy một tách espresso nhờ một chiếc cốc đặt riêng để uống trong môi trường không trọng lực.
Các nhà khoa học thậm chí còn dũng cảm thử nghiệm liệu có thể chiên thức ăn trong môi trường vi trọng lực hay không. Các thử nghiệm đã được tiến hành cẩn thận bằng cách sử dụng một nồi chiên đặc biệt trên mặt phẳng parabol mô phỏng tình trạng không trọng lượng và cho thấy rằng hoàn toàn có thể chiên mọi thứ trong môi trường vi trọng lực – với bộ dụng cụ phù hợp.
Bữa ăn của Gagarin không chỉ đơn thuần là để thỏa mãn cơn đói. Nó còn là biểu tượng cho sự tiến bộ của công nghệ và tinh thần phiêu lưu của con người. Bữa ăn này cho thấy rằng con người có thể thích nghi và tồn tại trong môi trường khắc nghiệt của vũ trụ.
Hơn nữa, bữa ăn của Gagarin còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của sự hợp tác quốc tế. Chuyến bay của Gagarin là thành quả của nhiều năm nghiên cứu và hợp tác giữa các nhà khoa học và kỹ sư từ khắp nơi trên thế giới. Bữa ăn của ông là minh chứng cho sức mạnh của sự hợp tác trong việc thúc đẩy đổi mới và khám phá.
Tham khảo: Iflscience
