Thị trường "review ảo” hoạt động công khai
Một tháng trước, chị Minh Hạnh (phường Bình Trưng, TP.HCM) mua chiếc máy xay sinh tố trên một sàn thương mại điện tử. Sản phẩm có hơn 1.000 lượt đánh giá 5 sao, hàng trăm bình luận khen “hàng tốt, giao nhanh, đóng gói cẩn thận”.
“Không thấy ai chê, tôi nghĩ chắc chắn hàng tốt. Nhưng khi nhận, cắm điện máy không chạy, vỏ móp méo. Tôi nhắn cho shop thì họ im luôn. Cảm giác như bị lừa”, chị Hạnh kể.
Sản phẩm nhận được nhiều đánh giá tích cực thường là yếu tố khiến người tiêu dùng cân nhắc khi mua sắm trực tuyến. (Ảnh minh họa)
Một khảo sát của Nielsen về những mối lo ngại khi mua sắm trực tuyến cho thấy, có đến 84% người dùng lo ngại về chất lượng sản phẩm.
Người tiêu dùng cũng có xu hướng tham khảo các đánh giá để quyết định có mua sản phẩm hay không. Do đó, để thuyết phục người dùng tin tưởng mua hàng online, các nhà bán hàng tìm cách để tăng các đánh giá tốt về sản phẩm.
Thế nhưng, đằng sau những con số và ngôi sao ảo, người tiêu dùng có thể trở thành nạn nhân của chiêu trò, còn người bán nhỏ lẻ lại phải vật lộn trong cuộc cạnh tranh khốc liệt.
Anh T, chủ một cửa hàng thời trang online thừa nhận từng được mời chào dịch vụ “mua đánh giá 5 sao”.
“Cứ 2.000 - 4.000 đồng là có một lượt đánh giá kèm bình luận, hình ảnh. Nếu bỏ 1 triệu, tôi có thể có cả trăm review trong vài ngày”, anh T. nói.
Theo anh T., thuật toán trên các sàn thương mại điện tử ưu tiên hiển thị sản phẩm có nhiều đánh giá tích cực, giúp sản phẩm mới dễ lọt top tìm kiếm. “Nếu không có sao, người ta không bấm vào. Còn nếu có vài trăm đánh giá 5 sao, tỷ lệ đơn sẽ tăng” anh T. chia sẻ.
Thực tế, không phải mọi sản phẩm có đánh giá ảo đều là hàng kém chất lượng. Một số chủ shop cho biết họ mua review chỉ để "lấy chỗ đứng" ban đầu, khi sản phẩm mới tung ra chưa có đơn hàng thật hoặc phản hồi từ khách hàng.
Hiện, dịch vụ bán đánh giá ảo, buff đơn hàng không còn diễn ra âm thầm mà được rao công khai trên mạng xã hội và các trang web. Người bán chỉ cần chọn gói dịch vụ, chuyển tiền, phần còn lại sẽ có đội ngũ “buff review” thực hiện.
Chỉ với vài trăm nghìn đồng, sản phẩm có thể nhanh chóng leo top tìm kiếm, biến lượt đánh giá ảo thành “tấm vé” cạnh tranh trong cuộc đua khốc liệt của thương mại điện tử.
Giá đặt đơn ảo, đánh giá ảo được đăng công khai trên nhiều trang web.
Một trang quảng cáo “Dịch vụ buff đánh giá, lượt bán ảo Shopee giá rẻ” đăng giá công khai: “Chọn 10-20 sản phẩm có 40 đánh giá 5 sao: giá 950.000 đồng”.
Một trang mời chào khác còn khẳng định “bảo hành vĩnh viễn, an toàn tuyệt đối”, kèm bảng giá chi tiết: "10 sản phẩm, tăng 600 lượt bán, 60-80 đánh giá (ảnh, video) - 450.000 đồng; 20 sản phẩm, 2.800 lượt bán, 300 đánh giá - 1.700.000 đồng".
Giới trong nghề gọi đây là “thị trường review thuê” - nơi mọi chỉ số, từ lượt mua đến bình luận, đều có thể được “cắm cờ” bằng tiền.
Khi các sàn thương mại điện tử siết chặt kiểm tra và xử lý mạnh tay các tài khoản tạo đánh giá ảo, nhiều chủ shop chuyển sang thuê người thật đặt hàng và viết bình luận để qua mặt hệ thống. Các hội nhóm nhận “đặt đơn thuê” mọc lên ngày càng nhiều. Khi đó, người mua là thật, đánh giá là thật, chỉ có sự thật về sản phẩm là… chưa chắc.
Các hội nhóm nhận đặt đơn ảo hoạt động công khai.
23.000 tài khoản vi phạm bị xử lý trên Shopee chỉ trong tháng 9
Trả lời PV Báo Điện tử VTC News, đại diện Shopee Việt Nam cho biết nền tảng này chỉ cho phép người dùng đã hoàn tất đơn hàng thực mới được để lại đánh giá, đồng thời áp dụng cơ chế xác thực nghiêm ngặt nhằm bảo đảm tính minh bạch.
“Shopee kết hợp giữa xác thực đơn hàng và công nghệ phân tích dữ liệu để phát hiện các hành vi bất thường như đặt đơn ảo hoặc đăng đánh giá không phản ánh trải nghiệm thật”, đại diện Shopee khẳng định.
Theo thông tin Shopee cung cấp, riêng trong tháng 9/2025, nền tảng này phát hiện và xử lý gần 23.000 tài khoản vi phạm hành vi tạo đơn và đánh giá ảo, bao gồm các hình thức tạm khóa hoặc khóa vĩnh viễn.
“Niềm tin của người dùng là yếu tố then chốt giúp hệ sinh thái thương mại điện tử phát triển. Vì vậy, chúng tôi luôn xem đây là vấn đề nghiêm túc và triển khai biện pháp chủ động ngăn chặn”, đại diện Shopee khẳng định.
Tuy nhiên, vị này cũng thừa nhận, sự xuất hiện ngày càng tinh vi của các dịch vụ “buff đơn, mua review” bên ngoài đang khiến việc kiểm soát gặp nhiều thách thức, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nền tảng, cơ quan quản lý và chính người tiêu dùng.
Không chỉ hoành hành trên các sàn thương mại điện tử, thị trường đánh giá ảo còn hoạt động công khai ngay trên mạng xã hội.
Phóng viên Báo Điện tử VTC News được một người trong nghề mời vào nhóm “Cộng đồng Ai – Affiliate Marketing Online” trên Zalo, nơi các khóa học “miễn phí” về bán hàng online được mở thường xuyên vào buổi tối, do một người tự xưng là “chuyên gia kinh doanh online” đứng lớp.
Tham gia một buổi học thử, phóng viên được hướng dẫn bài bản cách “biến Facebook thành cỗ máy kiếm tiền”, từ thủ thuật thủ công như tạo nhiều tài khoản ảo để bình luận tích cực cho đến phương pháp “hiện đại”: dùng phần mềm trả phí kết hợp lệnh mẫu trên ChatGPT để sinh nội dung và tự động hóa bình luận, đánh giá.
Có cả phần mềm để tự tạo đánh giá ảo.
Theo hướng dẫn, người tham gia chỉ cần gõ câu lệnh theo mẫu vào ChatGPT, sao chép kết quả vào phần mềm tự động - hệ thống sẽ tạo hàng loạt bình luận, đánh giá trông “như thật” cho các bài bán hàng. Tại lớp, phần mềm và đường link mua dịch vụ đánh giá ảo được chia sẻ công khai, thậm chí kèm khuyến mãi “giảm giá nếu mua ngay”.
Những trải nghiệm thực tế này cho thấy mạng xã hội - nơi người tiêu dùng thường tìm đến để xem phản hồi và hỏi đáp - đang bị lợi dụng để nhân rộng cơ chế thao túng niềm tin, lan từ các sàn thương mại điện tử ra fanpage bán hàng và các nhóm cộng đồng.
Theo ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm an ninh mạng Athena, các “đánh giá ảo” hiện nay không còn là chuyện thủ công mà được tạo ra hàng loạt bằng công nghệ tự động.
“Có những hệ thống dùng BOT, AI để tạo ra hàng trăm bình luận chỉ trong vài giờ. Các review này trông rất tự nhiên, có lỗi chính tả, có ảnh, có thời gian mua hàng nhưng đều là giả”, ông Thắng nói.
Ông cho biết, các sàn lớn có công cụ lọc dựa trên địa chỉ IP và hành vi đăng tải bất thường, song “người gian cũng liên tục nâng cấp chiêu trò”.
“Nếu không phân tích sâu dữ liệu hành vi, rất khó phát hiện. AI có thể sinh nội dung đa dạng đến mức qua mặt bộ lọc. Đây là cuộc đua công nghệ thực sự giữa người làm giả và người chống giả”, ông Thắng nhận định.
Đề xuất sàn thương mại điện tử và nền tảng livestream phải bồi thường hàng giả 0
Nhóm thanh niên thuê lập website giả mạo các dự án tiền ảo, chiếm đoạt gần 5 tỷ đồng 0
Tiktok Shop, Shopee dẫn đầu xu hướng mua sắm hoàn tiền trên MoMo 0
