Ảnh minh họa
Ghana dự kiến sẽ nhập khẩu khoảng một triệu tấn gạo trong niên vụ 2025–2026, tương đương hơn một nửa tổng nhu cầu tiêu thụ của quốc gia Tây Phi này. Thông tin được nêu trong báo cáo thường niên về Ngũ cốc và Thức ăn chăn nuôi của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA).
Theo báo cáo, sản lượng gạo xay xát trong nước của Ghana được dự báo tăng 18%, đạt khoảng 900.000 tấn trong vụ 2025, nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi và sự tham gia ngày càng lớn của nông dân. Tuy nhiên, mức tăng này vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa ngày càng cao.
USDA ước tính lượng tiêu thụ gạo tại Ghana sẽ tăng từ 1,75 triệu tấn lên 1,8 triệu tấn, khi dân số vượt 34,6 triệu người và khẩu phần ăn chuyển dịch ngày càng nhiều sang gạo. Gạo hiện là loại ngũ cốc quan trọng thứ hai của Ghana sau ngô, với mức tiêu thụ bình quân đầu người đạt 51 kg/năm.
Mặc dù chính phủ đã nỗ lực thúc đẩy sản xuất trong nước, thị trường gạo Ghana vẫn phụ thuộc lớn vào nhập khẩu, chủ yếu từ Việt Nam, Ấn Độ và Thái Lan. Gạo nhập khẩu hiện chiếm khoảng 70% tổng doanh số trên thị trường, nhờ lợi thế về giá cả và chất lượng ổn định. Trong đó, gạo Việt Nam được đánh giá đang tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ nhờ mức giá thấp hơn.
Tại quốc gia này, ngành lúa gạo trong nước vẫn đối mặt nhiều thách thức, gồm cơ sở hạ tầng thủy lợi thiếu đồng bộ, cơ giới hóa thấp và năng lực chế biến hạn chế, khiến giá thành sản xuất cao và chất lượng gạo chưa ổn định. Những yếu tố này khiến nông dân trong nước khó cạnh tranh với nguồn gạo nhập khẩu vốn được người tiêu dùng thành thị ưa chuộng.
Giá gạo tại Ghana đã biến động mạnh trong hơn 1 năm qua. Từ tháng 3/2024 đến tháng 1/2025, giá trung bình một bao gạo 100 kg tăng 225%, từ 200 cedi Ghana (khoảng 18,3 USD) lên 650 cedi (59,4 USD). Đến tháng 3/2025, giá đã giảm về mức 400 cedi (36,6 USD) nhưng vẫn cao gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
Cơ quan Khí tượng Ghana dự báo tình trạng lượng mưa thấp hơn trung bình và khô hạn kéo dài trong năm 2025, có thể tiếp tục gây áp lực lên sản xuất lúa gạo nội địa.
USDA nhận định, nếu không có các chính sách can thiệp mạnh mẽ nhằm cải thiện hệ thống thủy lợi, nâng cấp cơ giới hóa và mở rộng công suất chế biến, Ghana sẽ khó giảm được sự phụ thuộc vào nhập khẩu. Điều này đồng nghĩa quốc gia này tiếp tục phải đối mặt với rủi ro biến động giá gạo toàn cầu và rủi ro tỷ giá trong những năm tới.
Đối với Việt Nam, tính đến hết ngày 30/9, tổng lượng gạo xuất khẩu đạt 6,825 triệu tấn, thu về 3,486 tỷ USD, giảm 2,05% về sản lượng và giảm 19,98% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
Do Philippines tạm ngưng nhập khẩu nên trong tháng Chín, Ghana trở thành thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam với gần 22% thị phần, tiếp đến là Bờ Biển Ngà và Malaysia với thị phần lần lươt là trên 21% và gần 10%...
