"Có ai chạy Node hoặc SuperNode giải thích cho tôi nó là gì không? Ai đã vận hành nó hãy cho tôi một ít kinh nghiệm", một tài khoản đặt câu hỏi trên diễn đàn Reddit.
Ngay sau đó, tài khoản tự nhận là của nhóm Pi Core Team (PCT) - đội ngũ đứng sau dự án Pi Network - đưa ra câu trả lời. Tuy nhiên, nội dung bị đánh giá mơ hồ vì chỉ giải thích vai trò kỹ thuật của SuperNode nhưng không mô tả cách người dùng có thể vận hành.
Trong khi đó, nhiều người chạy Node cũng cho biết trong nhiều tháng, họ không nhận được Pi thưởng - tức số Pi tăng thêm khi vận hành Node. Một số nghi ngờ chỉ người có kết nối nội bộ hoặc phần cứng cao cấp mới đủ điều kiện, ngược với lời của Pi Network là "giải pháp tiền số tiếp cận được với mọi người". Họ cũng đặt câu hỏi nếu sự tham gia bị hạn chế, Pi Network có phải vẫn do đội ngũ đứng sau "ban phát" token, qua đó không thực sự phi tập trung hay không.
Giao diện giới thiệu Pi Node phiên bản 0.5.0 trên giao diện Pi Network cho smartphone. Ảnh: Hoàng Anh
Cách Pi Node vận hành
Pi Node, hay nút mạng Pi, là phần mềm chạy trên máy tính với vai trò tạo và lưu trữ Pi. Không giống ứng dụng Pi Network trên smartphone chỉ đóng vai trò đăng ký, đăng nhập, phục hồi tài khoản và mục đích chính là "điểm danh" để nhận Pi, Pi Node còn làm nhiệm vụ xác nhận giao dịch trong hệ thống blockchain của Pi.
Nếu như khai thác Bitcoin hay Ethereum dựa trên thuật toán bằng chứng công việc (Proof of Work), tức tính toán để nhận phần thưởng, blockchain của Pi Node lại dùng thuật toán giao thức đồng thuận Stellar (SCP). Với SCP, các Node là các nhóm xác thực đáng tin cậy và chỉ đồng ý với các giao dịch mà những node khác chấp nhận. Thông qua "vòng tròn bảo mật", các Node xác định ai có hoặc không thể xác thực giao dịch trên sổ cái blockchain của Pi Network. Để hoạt động đạt độ tin cậy, các Node cần trực tuyến càng nhiều càng tốt và hạn chế tắt máy.
Trong bản cập nhật mới đầu tháng 3 dành cho Node, cùng việc mở mạng (Open Network), PCT tiếp tục đưa ra khái niệm SuperNode. "SuperNode là xương sống blockchain của Pi, chịu trách nhiệm đạt sự đồng thuận dựa trên thuật toán nhằm ghi lại đúng giao dịch trên sổ cái Pi, ngoài các trách nhiệm mà một Node thực hiện. Chúng cũng chịu trách nhiệm đảm bảo các SuperNode và Node khác có được trạng thái mới nhất của blockchain", website Pi Network nêu. "SuperNode cũng sử dụng giao diện Node và ban đầu được PCT lựa chọn. Chúng cần được kết nối mạng 24/7 và có kết nối Internet đáng tin cậy.
Theo CoinPedia, sự xuất hiện của SuperNode khiến mối quan tâm về cấu trúc Pi Network gia tăng. Nhiều người đặt câu hỏi liệu Pi Network có phi tập trung hay chỉ là một hệ thống được kiểm soát tập trung, còn PCT có thể tác động từ đằng sau thay vì thực sự trao quyền cho các Node hay SuperNode.
Thực tế, các thống kê thời gian qua cho thấy PCT đang kiểm soát SuperNode xác thực giao dịch sau khi mở mạng. Không giống Bitcoin hoặc Ethereum dựa vào hàng nghìn nút xác thực độc lập, mạng lưới Pi được PCT quản lý chặt chẽ.
Theo dữ liệu từ PiScan, ban đầu có ba SuperNode tồn tại và do PCT vận hành tại Canada và Phần Lan. Hiện con số tăng lên 42, nhưng đội ngũ không cung cấp đầy đủ danh sách hoặc các lựa chọn cho người chạy Node, đồng thời vẫn kiểm soát khiến họ bối rối. Để so sánh, Bitcoin có hơn 21.000 nút, Ethereum có hơn 6.600 nút và Solana có khoảng 4.800 nút.
"Với rất ít trình xác thực, quyền ra quyết định bị giới hạn ở một số ít người được chọn. Điều này khiến mạng lưới tập trung hơn thay vì phi tập trung như các đối thủ cạnh tranh", trang Brave New Coin bình luận.
Cũng theo dữ liệu từ PiScan, có 62,8 tỷ Pi đang được lưu trữ trên 6 ví do nhóm cốt lõi PCT kiểm soát, trong khi 20 tỷ Pi khác có trong 1.000 ví "được liên kết" với nhóm này. "Nghĩa là chỉ một nhóm nhỏ người trong cuộc kiểm soát phần lớn nguồn cung, để lại phần ít ỏi cho sự phi tập trung thực sự", trang này nhận xét.
Đội ngũ Pi Network chưa đưa ra phản hồi.
Dự án tiếp tục bị hoài nghi
Trong 9 bài viết trên X, Justin Bons, nhà sáng lập kiêm CIO của Cyber Capital và là nhà phân tích tiền số nổi tiếng, công khai gọi Pi Network là trò lừa đảo.
"Cảnh báo: Pi là một trò lừa đảo trắng trợn", Bons viết ngày 20/3. "Việc tạo một phần mềm 'khai thác' dựa trên thiết bị di động là một chiêu trò, vì thực tế không đóng góp vào cái gọi là 'đồng thuận'. Nó được kiểm soát hoàn toàn, ngay cả giao dịch đơn giản. Pi là một vụ lừa đảo đầu tư".
Trong các bài tiếp theo, chuyên gia này chỉ ra dù Pi Network tuyên bố phi tập trung, nó thực tế vẫn do đội ngũ đứng sau nắm mọi quy trình. "Công nghệ cốt lõi của Pi chỉ đơn giản là sao chép từ Stellar, nhưng hoàn toàn lộn xộn. Dự án cũng hoạt động theo chương trình dạng tiếp thị đa cấp, thông qua việc người này giới thiệu cho người kia. Tính năng 'khai thác' mà họ nói là vô nghĩa, dành cho những nhà đầu tư thiếu hiểu biết".
Cũng theo nhà sáng lập Cyber Capital, cơ chế "khóa Pi", điều Pi Network đưa ra để tăng tốc độ khai thác, hoạt động kém minh bạch, "được thiết kế để khóa nạn nhân và bơm giá để những người trong cuộc có thể thoát ra". Ông cũng chỉ ra "người trong cuộc" chính là đội ngũ phát triển đứng sau - những thành viên ông cho là "bí ẩn và rất ít thông tin".
Đội ngũ Pi Network không đưa ra bình luận. Tuy nhiên, trong bài viết độc lập trên X ngày 24/3, nhóm cho biết "đang làm việc mệt mỏi sau cánh cửa đóng kín để mang lại cho Pi giá trị xứng đáng mà nó được hưởng".
Trước đó, nhà sáng lập và CEO sàn tiền số Bybit Ben Zhou cũng nhận định rằng Pi Network là dự án lừa đảo.
Pi Network ra đời năm 2019, được quảng cáo giúp người tham gia sở hữu tiền ảo Pi miễn phí bằng cách vào ứng dụng trên điện thoại "bấm tia sét" để điểm danh mỗi ngày. Việt Nam là một trong những thị trường có nhiều người tham gia "đào Pi". Dự án gây tranh cãi khi gần sáu năm mới "mở mạng", tức cho phép người dùng di chuyển Pi sang các nền tảng các để trao đổi, giao dịch từ 20/2. Giá của tiền số này hiện giảm mạnh từ đỉnh 3 USD vào tháng trước xuống dưới 1 USD.
