Làn sóng sa thải đang ảnh hưởng tới nhiều ngành nghề, lĩnh vực, từ các công ty khởi nghiệp đến những ông lớn như Amazon, Dell, Disney, Google và Microsoft.
Theo Layoffs.fyi, năm ngoái, hơn 150.000 việc làm đã bị cắt giảm tại 549 công ty. Chỉ tính từ đầu năm nay, hơn 22.000 nhân viên ngành công nghệ đã trở thành nạn nhân, với 16.084 người bị sa thải chỉ trong tháng 2.
Biến trải nghiệm sa thải thành một cộng đồng
Melanie Ehrenkranz không xa lạ với sự bấp bênh trong công việc. Hơn một thập kỷ làm việc trong ngành truyền thông, cô đã chứng kiến vô số đồng nghiệp tài năng bị sa thải trong những đợt cắt giảm nhân sự.
Nhưng đến khi chính cô mất việc vào năm 2023, thay vì chìm trong lo lắng, cô nảy ra một ý tưởng: Tạo ra một không gian để những người vừa bị sa thải có thể chia sẻ về những góc khuất của trải nghiệm này - từ khoảnh khắc bẽ bàng khi nhận thông báo qua cuộc gọi video, đến những tin nhắn đầu tiên họ gửi cho bạn bè, những câu chuyện hậu trường giữa đồng nghiệp cũ, hay thậm chí chỉ là cái tên của nhóm chat nơi họ cùng nhau tìm sự đồng cảm.
Nói cách khác, đây là những điều mà ai cũng muốn kể, nhưng không thể đăng lên LinkedIn.
Chỉ trong tháng 2, hơn 16.000 người trong ngành công nghệ bị sa thải (Ảnh: Getty).
Tháng 8/2024, Ehrenkranz ra mắt Laid Off - bản tin trên Substack với mục tiêu trở thành "nơi thú vị nhất trên Internet để nói về việc bị sa thải". Cô điều hành dự án này song song với công việc chính: trưởng bộ phận nội dung và cộng đồng tại Business Class, một nền tảng giáo dục dành cho doanh nhân.
Từ một ý tưởng nhỏ, bản tin nhanh chóng thu hút hơn 6.000 độc giả và vẫn đang tăng trưởng mạnh mẽ. Mỗi tuần, bản tin giới thiệu những câu chuyện sa thải đầy cảm xúc và cách mọi người đối diện với nó.
"Đây là điều mà tôi ước gì mình đã có khi mất việc", Ehrenkranz, 35 tuổi, chia sẻ với CNBC Make It.
Phần lớn độc giả của bản tin trên làm việc trong ngành công nghệ, tiếp theo là báo chí, truyền thông, y tế, quảng cáo và bán lẻ, những lĩnh vực chứng kiến nhiều đợt sa thải nhất trong năm 2024. Hầu hết họ đều bị mất việc theo cách quen thuộc: qua Zoom, trong một cuộc họp nhóm trực tuyến, hoặc thậm chí chỉ bằng một email lạnh lùng.
Dù vậy, nhiều người tham gia khảo sát của Ehrenkranz cho biết việc gia nhập cộng đồng này giúp họ cảm thấy nhẹ nhõm hơn, thậm chí có thể nhìn lại trải nghiệm của mình với một chút hài hước.
"Tôi không muốn biến nó thành một không gian ảm đạm hay u ám", Ehrenkranz nói. "Rõ ràng, mất việc là một trải nghiệm đau đớn, đôi khi mang tính chấn thương. Nhưng tôi tin rằng chúng ta có thể xây dựng một cộng đồng vừa giúp giải tỏa cảm xúc, vừa có những khoảnh khắc vui vẻ".
Theo cô, thay đổi cách nhìn về sa thải, tách nó khỏi cảm giác tự trách và mặc cảm, sẽ giúp mọi người bớt cô lập, không còn xem nó là một điều cấm kỵ.
Cô hy vọng độc giả của mình sẽ nhận ra rằng rất nhiều người thông minh, tài giỏi và thành công cũng từng bị sa thải. "Chúng ta đều đang cố gắng hết sức. Bạn có thể đang ở đỉnh cao sự nghiệp nhưng vẫn bị mất việc. Điều đó khiến nhiều người tự hỏi: "Mình đã làm gì sai để đáng bị như vậy?" Và câu trả lời là: Không có gì cả."
Nếu như trong giai đoạn đầu đại dịch, nhiều người học cách tách biệt việc mất việc khỏi giá trị bản thân, và sau đó là làn sóng chia sẻ đầy tổn thương trên LinkedIn hậu "đại từ chức", thì nay, thái độ đối với sa thải ngày càng mang tính đối đầu hơn.
"Rất nhiều người đang thực sự phẫn nộ", Ehrenkranz nhận định.
Cô chia sẻ: "Gần như không thể lướt LinkedIn mà không thấy ai đó thông báo họ vừa bị sa thải. Khi những câu chuyện ấy xuất hiện dày đặc, cảm giác xấu hổ dần bị gạt bỏ. Và khi không còn xấu hổ, người ta bắt đầu nhận ra mình có quyền tức giận".
Cơn phẫn nộ ngày càng lan rộng khi các công ty lớn như Meta, Microsoft tuyên bố sa thải hàng loạt với lý do "hiệu suất kém".
Biến nỗi buồn thành hành động
Những tin tức về sa thải liên tục xuất hiện, khiến cả người lao động lẫn những ai đang tìm việc rơi vào trạng thái lo lắng. Chỉ riêng tháng 2 vừa qua, các công ty Mỹ đã công bố hơn 172.000 đợt cắt giảm việc làm - con số cao nhất kể từ tháng 7/2020, theo dữ liệu từ Challenger, Gray & Christmas.
Với nỗi lo suy thoái kinh tế đang trở lại, thị trường lao động có thể càng trở nên khắc nghiệt hơn. Ehrenkranz đặt câu hỏi: "Khi bạn phải cạnh tranh với hàng nghìn người bị sa thải cùng lúc chỉ để giành một công việc, bạn có còn tin vào câu chuyện "chăm chỉ sẽ mang lại thành công" không?".
Việc mất việc cũng khiến nhiều người định nghĩa lại thành công theo cách riêng. Một số chọn chuyển ngành, một số thử sức với công việc tự do hoặc khởi nghiệp. Trong cộng đồng Laid Off, Ehrenkranz nhận thấy ngày càng nhiều người đặt câu hỏi về việc chuyển đổi nghề nghiệp, tìm kiếm công việc bán thời gian, hoặc thậm chí biến sở thích cá nhân thành mô hình kinh doanh.
"Những đợt sa thải này đã thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp theo nhiều cách: có người buộc phải thích nghi, có người chủ động sáng tạo", cô nói. "Dù lý do là gì, cuộc sống vẫn tiếp diễn, và hóa đơn thì chẳng bao giờ đợi ai".
