Số điểm ngập tại TP.HCM đã giảm

Nhiều nơi thoát ngập

Những ngày này tại TP.HCM, mưa lớn kết hợp với đợt triều cường giữa tháng 8 âm lịch đạt đỉnh với mức xấp xỉ báo động 3 khiến nhiều người dân lo ngại. Suốt nhiều năm trước, cứ mỗi dịp thế này thì nhiều khu vực dân cư nước ngập sâu vào tận nhà. Thế nhưng mấy năm gần đây, không ít điểm đã có sự cải thiện đáng kể.

Chị Nguyễn Minh Hà, ngụ P.Khánh Hội, kể thấy thông tin cảnh báo triều cường cao, đến chiều lại thấy mưa lớn khiến chị rất lo. Mấy năm trước cứ đến dịp này thì ngày 2 lượt sáng và tối, khu vực nhà chị ở Q.4 cũ (chung cư H1, đường Hoàng Diệu) lại nước ngập lênh láng, kéo dài 1 - 2 tiếng mới rút. Nhưng hiện nay đường về nhà chị không còn ngập như những năm trước. "Tôi lần lại trang Facebook cá nhân cách đây 5 năm. Vào ngày 10.4.2020, thời điểm cuối mùa triều cường theo thông báo của cơ quan chức năng đỉnh triều chưa tới mức báo động 2 nhưng quanh khu tôi ở, các đường Vĩnh Khánh (đoạn giao ngã tư Hoàng Diệu) triều cường dâng tràn lên tận trên vỉa hè, chắn hết lối vào chung cư H1 ngay gần đó. Hay dưới chân cầu Calmette hướng từ đường Hoàng Diệu nối dài tới đường Bến Vân Đồn, nước ngập gần nửa bánh xe", chị nói và thừa nhận, chị không nhớ rõ khu vực quanh nhà đã hết ngập từ bao giờ. Nhưng cũng trong khoảng 2 - 3 năm gì đó.

ẢNH: PHẠM HỮU

Bà Thanh Hà, ở cư xá Thanh Đa (P.Bình Quới), cũng cho biết do ở cặp mé sông nên trước đây khu này ngập dữ lắm. Từ tháng 9 hằng năm là bắt đầu ngập kéo dài đến sau tết Nguyên đán. Những năm gần đây tình trạng ngập ít khi xuất hiện, mỗi khi có mưa lớn thì 2 trạm bơm cũng hoạt động giúp thoát nước nên không còn ngập nặng như xưa, nếu có ngập cục bộ thì nước cũng rút rất nhanh.

Xuôi về phía hạ nguồn sông Sài Gòn, anh Nguyễn Văn Nghị, ở khu dân cư Nam Long (P.Tân Thuận), nói mùa triều cường luôn là nỗi ám ảnh với người dân nơi đây. Tuy nhiên thời gian qua, nhiều tuyến đường được nâng cấp nên tình trạng ngập vài năm nay đã giảm đi rất nhiều. "Những năm trước khoảng tháng 11 là ngập nặng nhất. Với đà này hy vọng năm nay cũng sẽ không còn ngập sâu nữa", anh Nghị kỳ vọng.

Sự cải thiện này là nhờ nhiều dự án chống ngập lớn đã đi vào hoạt động trong mấy năm qua. Đơn cử đầu năm nay dự án cải tạo rạch Đầm Sen (từ chùa Giác Viên đến kênh Tân Hóa) cũng được khánh thành. Đây là một trong các dự án ưu tiên thực hiện trong chương trình giảm ngập nước của TP.HCM giai đoạn 2021 - 2025 nhằm giải quyết điểm ngập do mưa. Người dân địa phương cho biết từ khi dự án hoàn thành, môi trường sống xung quanh rạch Đầm Sen đã được cải thiện đáng kể, không còn tình trạng hễ cứ mưa là ngập lâu nay.

Báo cáo mới nhất của Sở Xây dựng TP.HCM về kết quả chống ngập giai đoạn 2020 - 2025, cho thấy có 35/41 nhiệm vụ được giao đã hoàn thành. Cụ thể, đối với chỉ tiêu giải quyết ngập do mưa, đã giải quyết được 5/18 tuyến đường đạt tỷ lệ 28%. Đó là các đường Tân Quý (Tân Phú cũ); Trương Công Định, Ba Vân, Bàu Cát (Tân Bình cũ) và đặc biệt là Nguyễn Hữu Cảnh (Bình Thạnh cũ). Đối với chỉ tiêu giải quyết ngập do triều, đã giải quyết được 1/7 tuyến trục chính Nguyễn Văn Hưởng.

TP.HCM đang thực hiện dự án giải quyết ngập do triều cho khu vực TP.HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) khối lượng hiện nay đạt 93,33%. Sau khi dự án hoàn thành sẽ giải quyết được 5/7 điểm ngập trên tuyến trục chính.

Vì sao rủi ro ngập ở TP.HCM vẫn cao?

Theo PGS-TS Nguyễn Hồng Quân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn - ICED (ĐH Quốc gia TP.HCM): Thời gian qua, TP có rất nhiều nỗ lực trong công tác chống ngập và cơ bản đã đạt được nhiều kết quả rất tích cực. Rõ nhất là số điểm ngập do triều cường và mưa lớn có giảm. Như điểm đen đường Nguyễn Hữu Cảnh nối dài trước đây cứ mưa là ngập, phải sử dụng siêu máy bơm thì nay không còn cảnh này nữa.

Dù vậy, TS Hồng Quân cũng lưu ý trong khi Hà Nội ngập do yếu tố chính là mưa lớn kéo dài trên diện rộng, thì ngược lại TP.HCM thường đối mặt với nhiều nguy cơ hơn. Đặc biệt, những mối nguy này có khả năng xảy ra cùng lúc là mưa lớn, triều cường cao và cả yếu tố sụt lún mặt đất. Điều này làm cho vấn đề rủi ro ngập ở TP.HCM càng lớn và việc chống ngập càng khó khăn hơn. "Từ đầu năm đến nay, TP.HCM ghi nhận có vài trận mưa lớn nhưng chưa có trận nào mưa lớn bất thường như ở Hà Nội vừa qua. Triều cường cũng vậy, tuy cao nhưng chưa phải là đỉnh triều cường của năm. Nhưng tôi muốn nhấn mạnh ở đây là thiết kế đô thị. Chúng ta có tiến bộ đáng kể trong việc chống ngập nhưng liệu thiết kế hiện nay đã đủ để ứng phó với các tình huống cực đoan. Đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay thì các tình huống cực đoan xuất hiện ngày càng phổ biến. Nếu TP.HCM gánh những trận mưa lớn cực đoan như vừa qua ở Hà Nội thì điều gì sẽ xảy ra? TP.HCM cần tiếp tục triển khai các chương trình, dự án chống ngập với thiết kế cho cả các tình huống cực đoan", TS Hồng Quân thẳng thắn.

Lãnh đạo ICED thừa nhận về mặt khách quan thì các tình huống cực đoan rất khó phòng tránh và chống ngập là một thách thức với nhiều quốc gia ngay cả những nước phát triển trên thế giới chứ không riêng gì VN. Chính vì vậy, để giải quyết bài toán này cần có sự đồng bộ từ chính sách đến thiết kế đô thị. Ở TP.HCM, hệ thống thoát nước cũ, lạc hậu; đê, cống, bơm thoát nước chưa phối hợp đồng bộ… Đây là những hạn chế cần tiếp tục nâng cấp. "TP.HCM là một siêu đô thị đang phát triển mạnh mẽ nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro lớn liên quan tới sụt lún và ngập. Do vậy, để đảm bảo phát triển bền vững, tôi kỳ vọng TP sẽ tiếp tục đẩy mạnh các chương trình và dự án chống ngập mang tính tổng hợp và hiệu quả đủ sức ứng phó với các tình huống cực đoan. Bên cạnh các công trình cứng phải có hạ tầng "mềm", hạ tầng xanh nhằm hỗ trợ thấm, thoát nước. Ví dụ các khu vực trồng cây xanh của TP không nên chỉ đơn giản đóng vai trò tạo cảnh quan mà phải thiết kế hỗ trợ việc tiêu thoát nước, chống ngập. TP cũng thiếu các hồ điều tiết, gom nước ở khu vực trũng thấp trong trường hợp có mưa lớn. Ngoài quyết tâm của TP, cần được sự hỗ trợ về mặt chính sách liên quan tới quy hoạch, kiến trúc từ cấp Chính phủ", TS Hồng Quân khuyến nghị.