“Có lúc, có nơi thể hiện tư duy nhiệm kỳ”
Ngày 12/8, Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 làm việc với Bộ Kế hoạch và đầu tư (KH&ĐT).
Theo Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng, giai đoạn 2016- 2021, các đơn vị dự toán thuộc Bộ đã tiết kiệm kinh phí chi quản lý hành chính 364.592 tỷ đồng. Việc tiết kiệm đã tạo điều kiện để các cơ quan, đơn vị chủ động nguồn trong chi tiêu nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đồng thời chi thu nhập tăng thêm để động viên, khích lệ tinh thần làm việc của cán bộ, công chức viên chức và người lao động.
Cùng với đó, Bộ này cũng đã chủ động sắp xếp, tổ chức lại, giảm đầu mối cấp phòng trong các đơn vị hành chính trực thuộc Bộ. Cụ thể, số lượng đầu mối cấp phòng trong các đơn vị hành chính thuộc Bộ giảm 15 phòng, tương ứng với giảm 27 lãnh đạo, quản lý cấp phòng.
Trong giai đoạn này, Bộ cũng thực hiện 52 cuộc thanh tra, kiểm tra có nội dung liên quan đến thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước tổng số tiền 1.826 tỷ đồng chi không đúng quy định.
Báo cáo của Tổ công tác (Đoàn giám sát) do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai trình bày cho biết, giai đoạn 2016- 2021, Bộ KH&ĐT đã có nhiều cố gắng, đạt kết quả tốt trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Trong đó, việc tinh giản bộ máy, tiết giảm biên chế đạt kết quả khả quan, bảo đảm tuân thủ quy định, đạt và vượt chỉ tiêu.
Tuy nhiên, Tổ công tác cũng cho rằng, Luật Đầu tư công 2019 sau một thời gian thực hiện đã bộc lộ hạn chế nhất định; việc phân cấp mạnh cho các địa phương trong quyết định chủ trương đầu tư, trong giao kế hoạch trung hạn theo danh mục… dẫn đến có lúc, có nơi thể hiện tư duy nhiệm kỳ, nguy cơ tái diễn đầu tư dàn trải, lãng phí.
“Việc chậm triển khai trong hoàn thiện các thủ tục đầu tư tại nhiều địa phương, bộ ngành dẫn tới giao kế hoạch vốn trung hạn và dự toán chi đầu tư xây dựng cơ bản còn chậm, phải giao nhiều lần. Việc thực hiện tại một số dự án còn nhiều hạn chế, nhiều trường hợp vi phạm pháp luật phải xử lý hình sự”, Tổ công tác đánh giá.
“Xếp hàng nhận chỗ”
Nêu ý kiến, đại biểu Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Uỷ ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội cho rằng, việc phân cấp mạnh cho các địa phương sẽ không lo ngại tình trạng tư duy nhiệm kỳ, nguy cơ đầu tư dàn trải, lãng phí. Bởi khi phân cấp, Bộ sẽ có vai trò độc lập, có thời gian để tiến hành giám sát, kiểm tra việc triển khai ở các địa phương.
Đối với tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, đại biểu lại cho rằng, đang có tình trạng có tiền nhưng không dùng đến. Tổng số chuyển nguồn chung (cả đầu tư công và chi thường xuyên) năm 2021 lớn hơn 2 lần so với năm trước.
Đáng nói là vấn đề chậm giải ngân vốn đầu tư công đã được nêu ra rất nhiều lần, gây ra lãng phí nguồn tiền, lãng phí cơ hội, đặc biệt là lãng phí cơ hội đối với dự án đang cần triển khai nhưng không triển khai được do không nằm trong danh mục dự án đầu tư công.
Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, như trách nhiệm các cơ quan liên quan, trình tự, thủ tục, đặc biệt có tình trạng “xếp hàng nhận chỗ” trong danh mục đầu tư công trung hạn…. Bộ cần xem xét hiệu quả trong công tác quản lý đối với lĩnh vực này.
Ngoài ra, để vốn đầu tư công được sử dụng hiệu quả, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị nghiên cứu xem xét xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn 3 năm thay vì 5 năm và để tránh tình trạng xin cho cần nêu cụ thể các tiêu chí xếp hạng dự án, có chấm điểm rõ ràng, minh bạch.
Theo đại biểu Trần Văn Lâm, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách, lĩnh vực đầu tư thời gian qua nhìn ở đâu cũng thấy thất thoát, lãng phí. Ông đề nghị làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ trong việc để xảy ra tình trạng này, bởi đây là vấn đề đang ngày càng nóng, càng bức xúc.
Đại biểu đặt câu hỏi, việc hướng dẫn đôn đốc, kiểm tra xử lý trách nhiệm của những sai phạm, lãng phí đã được Bộ làm hết trách nhiệm hay chưa? Kết quả thanh tra tại các địa phương đã ban hành 47 kết luận, kiến nghị xử lý 762 tỷ đồng, liệu đã đúng với lĩnh vực quản lý so với số tiền đầu tư lên tới hàng triệu tỷ đồng trong 5 năm qua? Trách nhiệm quản lý nhà nước, việc hướng dẫn đôn đốc, kiểm tra xử lý sai phạm được thực hiện như thế nào?...
Tại buổi giám sát, một số ý kiến thành viên Đoàn giám sát cũng đề nghị Bộ KH&ĐT làm rõ việc đấu thầu tiết kiệm 5- 6% so với chỉ định thầu, nhưng thực tế chi phí cho đấu thầu lớn, làm kéo dài thời gian và chậm triển khai dự án; làm rõ với vai trò cơ quan thường trực Hội đồng thẩm định quy hoạch tỉnh trước thực trạng quy hoạch tỉnh chậm được phê duyệt.
Giải trình, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, đã tiến hành phân cấp cho địa phương, trong đó phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm. Vì vậy, việc lập quy hoạch tỉnh thuộc trách nhiệm của địa phương, Bộ KH&ĐT chỉ tham gia phê duyệt, nhưng đến thời điểm này Bộ chưa nợ quy hoạch của địa phương nào.
Hay về đấu thầu dự án đầu tư, Bộ trưởng khẳng định đấu thầu là công khai, minh bạch, nhất là khi tiến hành đấu thầu qua mạng. Bên cạnh đó có một số cơ quan, chính quyền địa phương không muốn đấu thầu mà đề nghị chỉ định thầu cho nhanh và có thể lồng lợi ích nhóm. Một số vấn đề về kế hoạch đầu tư công trung hạn, việc phân bổ vốn đầu tư công, giải ngân vốn đầu tư công…cũng được Bộ trưởng giải trình, làm rõ.
Kết luận, Thượng tướng Trần Quang Phương – Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát đề nghị, báo cáo của Bộ cần làm rõ hơn ưu điểm nổi bật như triển khai kế hoạch và đầu tư công trung hạn, tháo gỡ vướng mắc để giảm vốn đầu tư của ngân sách nhà nước... Đối với khuyết điểm tồn tại cần nêu dẫn chứng, đồng thời làm rõ nguyên nhân chủ quan và chỉ ra trách nhiệm của các cấp, các ngành, trong đó gắn với trách nhiệm người đứng đầu.
