Bàn về việc phát triển nông nghiệp xanh, bền vững tại "Diễn đàn Nông nghiệp 2025: Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp", các chuyên gia cho rằng kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu cho nền nông nghiệp hiện đại và bền vững.
Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp theo hướng tuần hoàn còn nhiều khó khăn do khung chính sách về phát triển kinh tế tuần hoàn chưa được hoàn thiện; việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị còn hạn chế, nhiều hợp tác xã hoạt động chưa hiệu quả, dẫn đến những khó khăn trong đầu tư, áp dụng công nghệ, quy trình hiện đại vào sản xuất,...
Theo ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), ngành nông nghiệp hiện đang áp dụng các giải pháp chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế, chuyển từ tư duy kinh tế tuyến tính sang tư duy kinh tế tuần hoàn với mục tiêu nông nghiệp xanh, môi trường xanh trong nền kinh tế xanh.
Với mục tiêu giảm thiểu lãng phí và tối đa hóa giá trị các nguồn lực đa dạng, tư duy tuần hoàn không chỉ mang đến lợi ích kinh tế, đem lại thu nhập tăng thêm cho người nông dân, mà còn góp phần bảo vệ hệ sinh thái và xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại.
Thí điểm cho vay thế chấp bằng hợp đồng sản xuất - thu mua nông sản
Toàn cảnh Diễn đàn Nông nghiệp 2025: Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp. (Ảnh: Hạ An).
Tuy nhiên, "việc chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp vẫn gặp những rào cản về đất đai, vốn cần sớm được tháo gỡ", ông Phòng chỉ ra và cho biết, các doanh nghiệp, hợp tác xã gặp nhiều khó khăn khi yêu cầu tài sản thế chấp và thủ tục tiếp cận tín dụng còn phức tạp; tín dụng theo chuỗi nông nghiệp chưa được áp dụng phổ biến; khả năng xử lý rủi ro tín dụng thấp, chưa gắn với bảo hiểm nông nghiệp.
Bên cạnh đó, quy mô sản xuất nhỏ lẻ đang là “rào cản” cho việc áp dụng hình thức sản xuất khép kín, tập trung với diện tích canh tác lớn; người tiêu dùng chưa thực sự tin tưởng sản phẩm sản xuất hữu cơ; trình độ, năng lực tiếp cận khoa học và công nghệ còn nhiều hạn chế…
"Nếu nông dân sẵn sàng, doanh nghiệp vào cuộc thì cơ quan quản lý Nhà nước, chính quyền các địa phương phải là người dẫn dắt, định hướng, xây dựng chính sách, hỗ trợ nguồn lực, tạo động lực để thu hút các tổ chức, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp tuần hoàn", Phó Chủ tịch VCCI cho biết.
Song để làm được điều đó, nền tảng hỗ trợ đầu tiên cần có là khung pháp lý hoàn thiện hỗ trợ doanh nghiệp, nông dân tiếp cận đất đai, vốn thuận lợi hơn, khuyến khích nông hộ chuyển đổi theo mô hình bền vững này.
Đồng thời, nghiên cứu triển khai thí điểm mô hình cho vay thế chấp bằng hợp đồng liên kết sản xuất và thu mua nông sản giữa doanh nghiệp với hợp tác xã, đây là mô hình cho vay liên kết theo hợp đồng 3 bên giữa: Ngân hàng - doanh nghiệp đầu chuỗi liên kết thu mua nông sản – hợp tác xã, nông dân.
Phó Chủ tịch VCCI cũng kiến nghị Nhà nước cần có cơ chế chính sách ưu đãi cao hơn những chính sách hiện nay để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp tuần hoàn.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam còn nhấn mạnh khó khăn về tài chính.
"Phần lớn doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp hiện nay là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ nông dân. Việc tiếp cận nguồn vốn đầu tư, đặc biệt là tài chính xanh, là thách thức rất lớn. Trong khi đó, đầu tư cho sản xuất tuần hoàn bao gồm cả xử lý phụ phẩm, tái chế, phát triển sản phẩm sinh học lại đòi hỏi nguồn lực đáng kể và dài hạn", ông Ngọc cho biết.
Vì vậy, theo ông, rất cần có các chính sách tín dụng đặc thù để hỗ trợ nhóm doanh nghiệp này nếu muốn thúc đẩy kinh tế tuần hoàn một cách thực chất.
Tích hợp trồng trọt - chăn nuôi - chế biến - du lịch - năng lượng tái tạo
Các chuyên gia, doanh nghiệp phát biểu tại Diễn đàn. (Ảnh: BTC).
Một đề xuất nữa được đưa ra là cần tăng cường sự liên kết để thực hiện kinh tế tuần hoàn, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, mô hình tuần hoàn không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là nền tảng phát triển toàn diện, đa ngành, gắn với cộng đồng và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Theo ông, Việt Nam đang có lợi thế lớn với hơn 156 triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp mỗi năm, song hiện tỷ lệ tái chế, tái sử dụng mới chỉ đạt dưới 35%, chủ yếu ở quy mô nhỏ, phân tán. Thiếu quy trình, tiêu chuẩn, nhãn mác chứng nhận cho sản phẩm tuần hoàn khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi đầu tư vào lĩnh vực này.
Để khắc phục tình trạng trên, ông Thịnh đề xuất xây dựng chiến lược riêng về nông nghiệp tuần hoàn, hướng tới tăng tỷ lệ tái chế lên trên 70% vào năm 2030, tập trung vào các ngành hàng chủ lực như lúa gạo, cà phê, chăn nuôi…
"Mô hình nông nghiệp tích hợp trồng trọt - chăn nuôi - chế biến - du lịch - năng lượng tái tạo sẽ là hướng phát triển tiềm năng, kết hợp chuyển đổi số, sinh học và công nghệ xanh. Ngoài ra, hệ thống khuyến nông cần đóng vai trò trung tâm trong việc chuyển giao công nghệ, đào tạo nông dân và thúc đẩy mô hình nông nghiệp sinh thái như VAC, OCOP hay các làng nghề sinh thái", ông Thịnh nói.
