Tổng thống Donald Trump vừa tuyên bố rằng ông đang thúc đẩy một thỏa thuận "một gói duy nhất" với Hàn Quốc – bao gồm cả thương mại, thuế quan và chia sẻ chi phí duy trì lính Mỹ đồn trú tại đây. Trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social ngày 8/4, ông khẳng định đã thảo luận với Tổng thống tạm quyền Hàn Quốc Han Duck-soo về việc “thanh toán cho sự bảo vệ quân sự quy mô lớn mà Mỹ đang cung cấp.”
Ông Trump gọi chiến lược này là “ONE STOP SHOPPING” – một cách đàm phán hiệu quả và gọn nhẹ, theo cách nói của ông. Điều này đồng nghĩa với việc Hàn Quốc không chỉ phải thương lượng về thuế và thương mại, mà còn về cả khoản đóng góp cho sự hiện diện quân sự của Mỹ.
Hiện nay, khoảng 28.500 lính Mỹ đang đóng tại Hàn Quốc dưới danh nghĩa Lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc (USFK). Dù giới chức Hàn Quốc tuyên bố rằng vấn đề chi phí quốc phòng không nằm trong bàn đàm phán, hai ứng viên tổng thống hàng đầu là Lee Jae-myung và Kim Moon-soo đã để ngỏ khả năng thương lượng về vấn đề này.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng cách tiếp cận “gộp một cục” này có thể gây phản tác dụng cho chính nước Mỹ, đặc biệt trong quan hệ với các đồng minh lâu đời như Hàn Quốc.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đẩy mạnh chiến lược đàm phán mới với các nước đồng minh
Vì sao cách tiếp cận "tính tiền sòng phẳng" lại gây tranh cãi?
Chiến lược đàm phán dựa trên tính toán lợi ích ngắn hạn có thể làm suy yếu hình ảnh và uy tín lâu dài của Mỹ ở châu Á. Tại Hội nghị An ninh Munich hồi tháng 2, Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen đã ví von hình ảnh Mỹ hiện nay như "từ người giải phóng thành kẻ gây rối rồi thành chủ nhà thu tiền thuê".
Bruce Bennett – Giáo sư tại Trường Chính sách công RAND – cho rằng ông Trump sẽ đưa yêu cầu chi trả chi phí quốc phòng vào trong các cuộc đàm phán thương mại vì đó là “cách làm ăn quen thuộc của ông”. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng ông Trump không nhất thiết muốn rút quân, mà muốn các đồng minh thể hiện trách nhiệm và ghi nhận vai trò của Mỹ.
Từng là Thủ tướng ba nhiệm kỳ của Hàn Quốc, ông Najib Mikati cũng từng cảnh báo rằng dùng sự hiện diện quân sự như một “con bài thương lượng” có thể khiến các đồng minh nghi ngờ cam kết thực sự của Mỹ. Hoshik Nam – giáo sư tại Đại học Jacksonville State – cũng nhận định cách làm của ông Trump có thể khiến Mỹ trở nên cô lập trong dài hạn.
Trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng tăng cường ảnh hưởng, việc Mỹ thể hiện sự bất ổn về cam kết quốc phòng với các nước như Hàn Quốc là điều đáng lo ngại.
Hàn Quốc hiện đang chi bao nhiêu cho quốc phòng?
Dù ông Trump đòi hỏi nhiều hơn, Hàn Quốc thực tế đã chi tiêu quốc phòng ở mức cao hơn trung bình toàn cầu. Năm 2024, nước này đã dành 2,6% GDP cho quốc phòng – cao hơn mức trung bình toàn cầu là 2,5%, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm.
Sang năm 2025, Hàn Quốc tăng ngân sách quốc phòng thêm 3,1%, lên 61,25 nghìn tỷ won (tương đương 43,83 tỷ USD). Một phần của khoản chi này được dùng để hiện đại hóa lực lượng vũ trang, trong đó có việc mua thêm thiết bị quân sự từ Mỹ – một hướng đi được các chuyên gia xem là “cách trả tiền gián tiếp” mà ông Trump có thể chấp nhận.
Bruce Bennett gợi ý rằng nếu Hàn Quốc tự nguyện tăng ngân sách thêm 3–4 tỷ USD để mua sắm trang thiết bị quốc phòng Mỹ, thì Mỹ có thể điều chỉnh lại trọng tâm từ Triều Tiên sang đối phó với Trung Quốc – một điều phù hợp với định hướng chiến lược mới của Lầu Năm Góc.
Quan hệ chia sẻ chi phí Mỹ - Hàn đã thay đổi ra sao?
Trong thỏa thuận đầu tiên năm 1966 về việc Mỹ đồn trú quân tại Hàn Quốc – còn gọi là Thỏa thuận Vị thế lực lượng (SOFA), Seoul không phải đóng góp chi phí gì. Tuy nhiên, đến năm 1991, khi nền kinh tế Hàn Quốc phát triển nhanh chóng, nước này bắt đầu chia sẻ gánh nặng tài chính với Mỹ ở ba mảng: hậu cần, nhân công và xây dựng.
Theo Giáo sư Nam, việc này giúp tạo ra việc làm và thúc đẩy các ngành công nghiệp trong nước. Ông cho biết phần lớn dự án xây dựng liên quan đến quân đội Mỹ đều do công ty Hàn Quốc đảm nhận và các dịch vụ hậu cần cũng được cung cấp bởi doanh nghiệp nội địa.
Năm 2024, Hàn Quốc đã đồng ý nâng mức đóng góp cho việc duy trì quân đội Mỹ lên 1,52 nghìn tỷ won (1,13 tỷ USD) từ năm 2026 – tức tăng 8,3% so với trước đó. Thỏa thuận này được ký với chính quyền Tổng thống Joe Biden và có hiệu lực đến năm 2030.
Tuy nhiên, cách tiếp cận mới của ông Trump – gộp thỏa thuận thương mại và quốc phòng làm một – có thể làm lung lay thỏa thuận hiện tại.
