Ông Trump lại đe dọa Nhật Bản bằng mức thuế cao chưa từng có
Trong ngày thứ ba liên tiếp leo thang căng thẳng thương mại, Tổng thống Trump tuyên bố Nhật Bản có thể bị áp mức thuế lên tới 35% vì Mỹ đang chịu thâm hụt thương mại lớn với nước này. Ông gọi người Nhật là “khó chiều” và “được nuông chiều quá mức”, cho rằng Tokyo nên chịu mức thuế “30%, 35% hoặc bất kỳ con số nào chúng tôi thấy phù hợp”.
Dù trước đó Mỹ tạm tính mức thuế là 24%, nhưng phát biểu mới của ông Trump đã gây thêm lo ngại rằng thuế có thể cao hơn nhiều. Điều này khiến giới phân tích lo sợ khả năng Mỹ “nổi giận” và áp dụng biện pháp trừng phạt vào tháng 7.
Một số chuyên gia nhận định đây là chiêu “gây sức ép để mặc cả” quen thuộc của ông Trump, song cảnh báo rằng Nhật Bản có thể cần thay đổi chiến lược từ mềm mỏng sang cứng rắn hơn nếu muốn tránh kịch bản xấu.
Nhật Bản phản ứng ra sao trước lời đe dọa này?
Chính phủ Thủ tướng Shigeru Ishiba vẫn kiên quyết không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào chỉ mang lại lợi ích cho Mỹ. Nhật yêu cầu gỡ bỏ tất cả các loại thuế, cả thuế đồng loạt lẫn thuế riêng biệt với ô tô, thép và nhôm. Với ngành ô tô đóng góp gần 10% GDP và 8% lực lượng lao động, đây là vấn đề sống còn.
Ishiba cũng tuyên bố rằng ông sẽ chấp nhận “không có thỏa thuận” hơn là “một thỏa thuận tồi” ngay trước cuộc bầu cử Thượng viện ngày 20/7. Tokyo muốn tập trung vào đầu tư và việc làm tại Mỹ như cách Nippon Steel mua lại US Steel.
Dù vậy, nhiều ý kiến cho rằng Nhật cần làm nhiều hơn để thay đổi quan điểm của Trump. Cựu đại sứ Ichiro Fujisaki lưu ý rằng khoảng 50% nguyên liệu sản xuất chip bán dẫn tại Mỹ đến từ Nhật – một đòn bẩy mà Tokyo có thể dùng để thuyết phục Washington.
Ngay sau phát ngôn của ông Trump, chỉ số Nikkei 225 giảm 0,6% xuống còn 39.762 điểm. Đồng yên cũng yếu đi, giao dịch ở mức 143,88 yên đổi 1 USD. Một số nhà đầu tư dự báo nếu không có thỏa thuận, Nikkei có thể rơi xuống mức 38.000 điểm—tức giảm hơn 4%.
Kịch bản xấu cũng có thể ảnh hưởng đến chính sách lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản. Nếu thuế 35% được áp, khả năng tăng lãi suất sẽ bị trì hoãn, khiến đồng yên có thể giảm thêm, mặc dù một số chuyên gia cho rằng sự bất ổn có thể khiến nhà đầu tư quay lại với đồng yên như một nơi trú ẩn an toàn.
Mặc dù vậy, phần lớn các nhà phân tích vẫn tin rằng hai bên sẽ đạt được một thỏa thuận – dù không hoàn toàn có lợi cho Nhật.
Mức độ ảnh hưởng nếu kịch bản tồi tệ xảy ra là bao nhiêu?
Theo phân tích của Bloomberg Economics, nếu Nhật Bản phải chịu mức thuế cao như ông Trump đề xuất, GDP của nước này có thể giảm khoảng 1,2% trong trung hạn – gấp đôi mức thiệt hại 0,6% nếu chỉ áp dụng mức thuế hiện tại.
Chiến lược đàm phán của Trump thường mang tính “kịch tính chính trị”, nhằm tạo cảm giác “cứng rắn” với cử tri Mỹ. Dù vậy, nhiều chuyên gia cho rằng cuối cùng vẫn phải có một thỏa thuận để tránh thiệt hại chung.
Một số nhà đầu tư cho rằng nếu thị trường phản ứng quá tiêu cực với tuyên bố của ông Trump, đó có thể là cơ hội mua vào dài hạn. Tình huống “không có thỏa thuận” có thể đẩy Nikkei về mức thấp, nhưng cũng có thể hồi phục mạnh nếu một thỏa thuận được ký kết.
Thời gian không còn nhiều: hạn chót cho đàm phán là ngày 9/7, trước khi mức thuế mới có hiệu lực. Tokyo cần hành động nhanh hơn, có thể bằng cách nhấn mạnh vai trò của Nhật trong chuỗi cung ứng công nghệ Mỹ hoặc tăng cam kết đầu tư tại Mỹ.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cảnh báo không nên quá nhân nhượng. Nếu Nhật Bản nhượng bộ quá nhiều, thỏa thuận sẽ nghiêng hẳn về phía Mỹ và khiến Ishiba gặp khó trong nước.
Bài học từ các cuộc đàm phán trước với Trung Quốc cho thấy ông Trump sẵn sàng “giật dây phút chót”. Vì vậy, Tokyo cần vừa cứng rắn vừa linh hoạt để giữ được vị thế mà không kích động “cơn thịnh nộ” của Washington.
