Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: AFP.
Dù câu hỏi về việc ông Putin có thể gây ảnh hưởng thế nào lên ông Trump đã nhiều lần được đặt ra trong những năm qua, thì lần này, vấn đề lại nằm ở chỗ ông Trump có thể làm gì để thuyết phục ông Putin, báo Anh Guardian nhận định.
Nga tỏ ra thận trọng
Hôm 12/3, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Washington dự kiến sớm liên lạc với Moscow, bày tỏ kì vọng về một phản hồi tích cực.
Phía Nga lại tỏ ra thận trọng. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, cho biết Moscow cần được Washington thông tin chi tiết trước khi có câu trả lời chính thức, đồng thời kêu gọi truyền thông không nên “đi trước sự kiện”. Ông Peskov cũng để ngỏ khả năng ông Putin và ông Trump có thể trao đổi trực tiếp.
Theo Guardian, mặc dù Ngoại trưởng Mỹ tỏ ra lạc quan, thực tế là ông Putin có thể đang tìm cách tối đa hóa lợi ích của Nga trong các cuộc đàm phán về ngừng bắn, dù chỉ là một thỏa thuận tạm thời trong 30 ngày.
“Một lệnh ngừng bắn theo cách hiện tại rất khó để ông Putin chấp nhận", một quan chức cấp cao Điện Kremlin nói với Reuters. “Ông Putin đang có lợi thế vì Nga vẫn đang đạt bước tiến trên chiến trường”.
“Vậy nên, đúng là chúng tôi ủng hộ ngừng bắn, nhưng chúng tôi cần ít nhất một số đảm bảo mang tính cơ sở, ít nhất là từ phía Mỹ,” nguồn tin này nhấn mạnh.
Dù phải chịu tổn thất nặng nề về quân sự, thiệt hại kinh tế và bị cô lập ngoại giao, Nga vẫn tin rằng họ đang chiến thắng. Moscow cho rằng ngừng bắn sẽ có lợi cho Ukraine, trong khi quân đội Nga vẫn có thể duy trì các bước tiến dù chậm.
Trong cuộc họp với phái đoàn Ukraine ở Ả Rập Saudi, ông Rubio nói vấn đề nhượng bộ lãnh thổ đã được đưa ra. Điều đó cho thấy ông Trump dường như có nhiều lựa chọn mang tính chất “tặng quà” dành cho ông Putin hơn là những biện pháp ép buộc.
Những “món quà” ông Trump có thể trao cho Putin
Các biện pháp trừng phạt và thuế quan mà ông Trump cân nhắc gần đây nhằm gây áp lực buộc Moscow đồng ý với lệnh ngừng bắn dường như không có tác dụng đáng kể. Như chuyên gia Alexander Kolyandr của Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu chỉ ra, xuất khẩu của Nga sang Mỹ năm ngoái đã giảm hơn 80% so với giai đoạn trước xung đột, xuống còn khoảng 3 tỷ USD—mức thấp nhất từ năm 1992. Lệnh trừng phạt duy nhất có thể gây tổn hại nhanh chóng là chấm dứt ngoại lệ cho phép một số ngân hàng Nga nhận các khoản thanh toán từ xuất khẩu năng lượng.
Thay vào đó, điều mà ông Trump có thể cung cấp cho ông Putin chính là sự nhượng bộ. Chính quyền ông Trump đã phá vỡ một điều “cấm kỵ” so với thời người tiền nhiệm Joe Biden, đó là xóa thế cô lập về mặt ngoại giao với Nga.
Về kinh tế, Nga vẫn là bên dễ tổn thương nhất. Dù chiến tranh và các lệnh trừng phạt quốc tế không khiến nền kinh tế Nga sụp đổ như nhiều người dự đoán, nhưng lãi suất cao và tăng trưởng chậm đang bóp nghẹt nền kinh tế trong nước.
Một động thái nhượng bộ tiềm năng là Mỹ có thể dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với ngành ngân hàng Nga và cho phép Moscow tiếp cận công nghệ phương Tây. Tuy nhiên, nhiều lệnh trừng phạt từ các đồng minh của Ukraine vẫn có thể được duy trì.
Những rào cản khó vượt qua
Dù một lệnh ngừng bắn tạm thời có đạt được hay không thì những yêu cầu mang tính chất lâu dài của ông Putin chưa bao giờ thay đổi: phi quân sự hóa Ukraine, cam kết Ukraine không gia nhập NATO trong tương lai, và giữ lại các vùng lãnh thổ đã sáp nhập—đặc biệt là bán đảo Crimea.
Những điều này khó có thể được các đồng minh châu Âu của Ukraine chấp nhận. Sự nhượng bộ một chiều của ông Trump đối với Ukraine—bao gồm cả cuộc gặp gần đây với Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng—có thể khiến ông Putin tin rằng ông Trump không có nhiều đòn bẩy với Nga.
Chuyên gia John Lough của Chatham House nhận định, “ông Trump có thể sẽ nhận ra rằng ông Putin tin mình đang ở thế thượng phong trong quan hệ với Mỹ, bởi vì Nga cho rằng phương Tây đã đánh mất vị thế thống trị trong các vấn đề toàn cầu".
Giải pháp có sức ảnh hưởng thực sự duy nhất chính là gia tăng viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine. Nhưng ai cũng hiểu rằng—đặc biệt sau khi viện trợ tạm thời bị đình chỉ—đây có thể là phương án mà ông Trump ít mong muốn nhất, theo báo Anh Guardian.
