Ngoài các gói khám sức khỏe định kỳ với những chuyên khoa cơ bản gồm: Tai - mũi - họng, răng - hàm - mặt, mắt, da liễu, hô hấp và nội tổng quát, đi kèm là các xét nghiệm máu, sinh hóa, siêu âm, X-quang, điện tim… tùy theo nhóm tuổi và yếu tố nguy cơ. Chi phí khám trung bình ước khoảng 300.000 đồng/lần.
Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế), cho biết gói khám miễn phí này dựa trên quy định hiện hành, đồng thời được cập nhật kết quả lên sổ sức khỏe điện tử để quản lý thống nhất. Các chỉ định kỹ thuật được thực hiện theo đánh giá chuyên môn của bác sĩ.
Đối với dịch vụ sàng lọc bệnh tật (đặc biệt là các bệnh có nguy cơ cao như ung thư, tim mạch), bà Trang cho biết, Bộ Y tế đã có Thông tư 30 quy định gói dịch vụ y tế cơ bản tại trạm y tế xã. Tuy nhiên, Bộ đang rà soát để lựa chọn các dịch vụ phù hợp, chi phí hiệu quả và có khả năng phòng bệnh sớm. Trước mắt, ưu tiên sàng lọc những bệnh phổ biến, dễ phát hiện sớm và can thiệp hiệu quả. Các kỹ thuật chuyên sâu hơn sẽ được triển khai theo lộ trình, tùy khả năng cân đối quỹ.
"Ước tính chi phí khám trung bình khoảng 300.000 đồng/người. Với hơn 80 triệu người không thuộc nhóm lao động (doanh nghiệp đã chi trả theo luật), tổng kinh phí khoảng 25.000 tỷ đồng. Ngân sách nhà nước không chi toàn bộ ngay trong năm 2026 mà phân bổ theo từng giai đoạn, ưu tiên người thuộc nhóm chính sách, trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số. Người có thẻ BHYT có thể được thanh toán từ quỹ BHYT", bà Trang nói.
Cụ thể, giai đoạn 2026-2027: Người dân được khám sức khỏe hoặc sàng lọc miễn phí mỗi năm một lần; toàn bộ dân số có sổ sức khỏe điện tử. Nhóm cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên được hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi BHYT.
Giai đoạn 2028-2030: Tỷ lệ chi tiền túi của người dân giảm xuống dưới 30%; mở rộng danh mục sàng lọc các bệnh phổ biến; tỷ lệ bao phủ BHYT đạt trên 95%.
Sau năm 2030: Tiến tới miễn viện phí toàn dân trong gói dịch vụ cơ bản.
Miễn viện phí không phải là điều quá xa vời
Câu hỏi lớn đặt ra là: Nguồn lực nào để duy trì một chính sách có tính nhân văn và chi phí lớn như miễn viện phí toàn dân?, GS.TS Hoàng Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Y tế công cộng, cho rằng, miễn viện phí không phải là điều quá xa vời nếu Việt Nam có lộ trình phù hợp, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và tối ưu hóa hệ thống y tế hiện có.
Thụy Điển được xem là hình mẫu về y tế miễn phí và công bằng. Phần lớn chi phí y tế được chi trả từ ngân sách thuế. Người dân gần như không phải trả phí khám chữa bệnh cơ bản, ngoại trừ một số khoản đồng chi trả nhỏ nhằm hạn chế lạm dụng.
Theo Giáo sư Minh, điểm cốt lõi nằm ở sự đồng thuận xã hội: Người dân đóng thuế cao nhưng tin tưởng vào chất lượng và tính minh bạch của hệ thống y tế. Mô hình này chỉ bền vững khi đi cùng quản trị tốt và phân bổ nguồn lực hợp lý.
Tương tự, Vương quốc Anh cũng vận hành hệ thống Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) được chi trả hoàn toàn từ ngân sách công. Người dân được khám, cấp cứu và điều trị nội trú gần như miễn phí. Cơ chế trả lương cho nhân viên y tế giúp kiểm soát chi phí nhưng hệ thống đôi khi gặp tình trạng quá tải và chờ đợi kéo dài - bài học quan trọng cho các quốc gia muốn mở rộng dịch vụ miễn phí.
Thái Lan, đất nước có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam, cũng đã triển khai thành công bảo hiểm y tế toàn dân với mức đồng chi trả "30 baht" ban đầu và sau đó miễn phí hoàn toàn. Từ đây, Giáo sư Minh cho rằng, Việt Nam cũng nên bắt đầu từ gói quyền lợi phù hợp, ưu tiên y tế cơ sở và đảm bảo nguồn tài chính ổn định.
Giáo sư Minh nhấn mạnh, Việt Nam cần tính toán kỹ khả năng chi trả của quỹ BHYT và ngân sách nhà nước, đồng thời nghiên cứu thêm các nguồn thu mới như thuế sức khỏe đối với đồ uống có đường, thuốc lá, rượu bia - giải pháp nhiều nước đã áp dụng để tăng nguồn lực và đồng thời cải thiện sức khỏe cộng đồng.
