Các dịch bệnh dễ bùng phát khi ngập lụt kéo dài
Mưa lớn do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 11 (bão Matmo) cùng nước lũ từ thượng nguồn cuồn cuộn đổ về trong vài ngày gần đây dẫn đến tình trạng ngập lụt xảy ra tại một số địa phương như Thái Nguyên, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Hà Nội…
Nhiều thôn, xóm hiện vẫn chìm trong biển nước, bị chia cắt; một số nơi nước đã rút nhưng lại đối mặt với bùn, rác thải. Tình trạng này đều tiềm ẩn nguy cơ bùng phát nhiều dịch bệnh.
Nước lũ rút đi để lại cho người dân ở Thái Nguyên một "bãi chiến trường" và những thiệt hại nặng nề về tài sản (Ảnh: Hải Nam).
BSCKII Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội), cho biết, với tình trạng ngập lụt, người dân có thể đối mặt nguy cơ tai nạn thương tích do sụp đổ các cấu trúc; dễ bị nhiễm lạnh do ngâm mình trong nước lụt kéo dài, gây cảm lạnh, viêm phổi.
Nước lụt lan tràn khắp mọi nơi cũng mang theo chất ô nhiễm hóa chất từ các vật dụng, xe cộ, phân, nước thải gây ô nhiễm diện rộng. Khi đó những người có vết thương trên da phải lội vào những vùng như vậy dễ nhiễm trùng.
Bên cạnh đó có những bệnh lây qua nguồn nước, ăn uống như tả, lỵ, thương hàn, ký sinh trùng. Khi ngập lụt xảy ra, vật nuôi chết sẽ khiến các mầm bệnh phát tán, lây sang con người. Sự gia tăng của muỗi côn trùng cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như sốt xuất huyết, sốt rét.
BSCKII Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Ảnh: Mạnh Quân).
Ngoài ra, những người tiếp xúc và ngâm nước bẩn lâu ngày có nguy cơ mắc 4 nhóm bệnh về da bao gồm viêm da tiếp xúc, nhiễm nấm da, bệnh ngoài da do chấn thương và các bệnh ngoài da khác.
Một trong những căn bệnh cũng phổ biến trong mùa mưa lũ đó là các bệnh liên quan đến mắt như đau mắt đỏ, viêm tuyến lệ, viêm bờ mi…
Theo BS Cấp, hai nhóm có sức đề kháng yếu là trẻ nhỏ và người lớn tuổi rất có nguy cơ bị dịch tác động. Trẻ nhỏ rất hiếu động, nghịch nước và có thói quen đưa tay lên miệng nên có nguy cơ nhiễm bệnh đường tiêu hóa nhiều hơn.
Với người lớn tuổi khi ngập lụt cần hết sức chú ý bị nhiễm lạnh. Trong và sau ngập lụt sẽ gia tăng nấm mốc khắp mọi nơi. Bào tử nấm mốc sẽ ảnh hưởng hô hấp những người lớn tuổi, nguy cơ bệnh hô hấp nặng hơn rất nhiều.
Cần chuẩn bị những thuốc gì để ứng phó?
Theo PGS.TS.DS Nguyễn Tuấn Dũng, nguyên Trưởng bộ môn Dược Lâm Sàng, Khoa Dược, Đại học Y Dược TPHCM, trong điều kiện thời tiết cực đoan này, trẻ dễ mắc nhất là các bệnh lây qua đường hô hấp và bệnh đường tiêu hóa.
Với các bệnh đường tiêu hóa, người dân cần chuẩn bị thuốc điện giải. Trong mùa lũ lụt, người dân dễ bị rối loạn điện giải do dinh dưỡng kém, đặc biệt là do tiêu chảy, khi đó việc bù điện giải lại càng quan trọng. Thiếu điện giải khiến người mệt mỏi, suy yếu, vì mất điện giải đồng nghĩa với mất nước cho cơ thể.
PGS.TS.DS Nguyễn Tuấn Dũng, nguyên Trưởng bộ môn Dược Lâm Sàng, Khoa Dược, Đại học Y Dược TPHCM (Ảnh: Mạnh Quân).
Dù vậy, bổ sung điện giải cần đúng cách, thứ nhất pha đúng tỷ lệ cho cơ thể, thứ hai là uống thật chậm, uống ít một để thuốc thẩm thấu vào đường ruột.
Bên cạnh đó là các thuốc bôi ngoài da, tuy nhiên cần lưu ý các loại thuốc khi bôi cho trẻ sơ sinh, trẻ đang bú mẹ vì da trẻ còn mỏng, rất dễ tổn thương, đặc biệt là các thuốc corticoid.
"Có một số thuốc chống chỉ định bôi cho trẻ sơ sinh hoặc các vùng chuyên biệt nên chúng ta cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng. Nếu dùng thuốc bôi không được, đôi khi dùng đường toàn thân. Ví dụ với các trẻ sơ sinh có nhiễm trùng trên da rất nhỏ nhưng lại vào máu rất nhanh nên chúng ta cần tham khảo ý kiến bác sĩ", Dược sĩ Dũng phân tích.
Theo PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), các nhóm thuốc khác cũng cần chuẩn bị là thuốc hạ sốt, giảm đau, thuốc ho….
PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Ảnh: Mạnh Quân).
"Bình thường mỗi gia đình nên có một tủ thuốc để xử lý các tình huống có thể xảy ra. Khi mưa lũ, lụt lội thì tủ thuốc lại càng cần thiết, vì khi lụt lội nếu cần dùng thuốc, việc đi đến hiệu thuốc rất khó, thêm nữa lúc này có rất nhiều bệnh dịch xảy ra vì vậy tủ thuốc gia đình cực kỳ có lợi", BS Dũng phân tích.
Với nhóm bệnh lý tiêu chảy, BS Cấp lưu ý phân biệt tiêu chảy thông thường với tiêu chảy nguy hiểm, có nguy cơ gây dịch. Bệnh tiêu chảy cấp có rất nhiều tác nhân dẫn đến như virus hay vi khuẩn tả, thương hàn, E.coli hoặc ký sinh trùng.
Trong trường hợp bị tiêu chảy do virus và ký sinh trùng, số lần tiêu chảy không nhiều, đi ngoài không có máu mủ và được xem tương đối an toàn có thể điều trị tại nhà.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp người bệnh cần phải được đưa đến cơ sở y tế càng nhanh càng tốt. Chẳng hạn, tiêu chảy phân có máu chứng tỏ niêm mạc ruột bị tác nhân xâm nhập gây tổn thương hoặc những trường hợp tiêu chảy rất nhiều 5-10 lần trong ngày và kèm theo nôn gây mất nước và điện giải rất trầm trọng.
Bên cạnh đó quản lý phân của bệnh nhân để không ô nhiễm nguồn nước bên ngoài cũng rất quan trọng.
Ngoài ra, để có nước sạch để sử dụng, người dân có thể làm theo 4 bước sau. Bước 1 là lọc thô, có thể sử dụng trấu, sỏi, sạn. Bước 2 là lọc qua cát nếu có. Bước 3 là lắng phèn, dùng chất sát khuẩn cloramin B. Bước 4, nếu để tắm giặt người dân có thể sử dụng được luôn, nếu để uống thì chúng ta phải đun sôi.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc
Dược sĩ Dũng lưu ý vấn đề bảo quản thuốc. Theo đó, 3 khắc tinh của thuốc là nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng. Chúng ta bọc thuốc trong túi sẫm màu nhiều lớp để hơi ẩm không xuyên qua, không đặt thuốc ở nơi có nhiệt độ cao như bếp ăn, hay chỗ nhiều ánh sáng.
Trong khi đó, BS Dũng cho rằng việc sử dụng kháng sinh cần hết sức thận trọng. Không phải cứ bị viêm họng là dùng kháng sinh, 80% viêm họng do virus nên 10 lần viêm họng thì chỉ 2 lần cần dùng kháng sinh.
“Ở mùa lũ mà vừa mới đau họng một tí, người dân nên dùng các biện pháp chữa triệu chứng thông thường như: Súc miệng nước muối, hạ sốt, giảm ho. Đầu tiên hãy làm những phương pháp đó sau đó đi khám thì bác sĩ sẽ xác định được căn nguyên gây bệnh và chỉ định điều trị phù hợp”, BS Dũng nói.
Theo ông, có 2 nhóm thuốc chính với trẻ bị ho, sốt là thuốc chữa sốt và ho. Sốt có 2 loại là paracetamol và ibuprofen, chúng ta uống theo hướng dẫn.
Thuốc ho thì có 2 nhóm: Thuốc ho thảo dược, rất nhiều, rất quý và thứ 2 là thuốc ho Tây y. Chúng ta nên sử dụng nhóm thảo dược trước, đại bộ phận thuốc ho thảo dược tương đối an toàn, nhìn hướng dẫn sử dụng cho độ tuổi nào, liều lượng.
Với thuốc ho Tây y, quy định có thể tự dùng nhưng cũng phải hết sức cẩn thận, vì theo nhóm tuổi, trước khi dùng thì nên hỏi qua ý kiến bác sĩ, dược sĩ.
Dược sĩ Dũng nhấn mạnh việc sử dụng thuốc hạ sốt sao cho an toàn. Chẳng hạn, paracetamol rất hiệu quả nhưng lại rất độc cho gan. Do đó, khi sử dụng cần tuân thủ đúng liều lượng, cùng với đó theo dõi sát những vấn đề liên quan đến gan để phát hiện kịp thời.
Thứ 2 là thuốc ibuprofen, có thể tác động xấu đến dạ dày, thận và tim. Vì vậy cần theo dõi các vấn đề liên quan những cơ quan này. Cần chú ý thuốc này không được sử dụng khi bệnh nhân bị sốt xuất huyết.
