Theo BS.CKII Lê Thị Mỹ Châu, bác sĩ điều trị khoa Nội tổng hợp - chuyên khoa Bệnh nhiễm, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, viêm phổi do cúm A bội nhiễm vi khuẩn chiếm 30-50% số ca cúm. Bệnh diễn tiến nhanh, dễ dẫn đến suy hô hấp, suy đa tạng, bệnh nhân phải thở máy.
Cụ bà 90 tuổi mắc cúm A biến chứng viêm phổi do bội nhiễm vi khuẩn, điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM. Ảnh: Hạ Vũ
Giải thích cơ chế gây bệnh nặng, bác sĩ Mỹ Châu cho biết virus cúm A làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, tạo điều kiện vi khuẩn xâm nhập, thường gặp phế cầu, tụ cầu vàng, liên cầu, Haemophilus influenzae... Đồng thời, virus làm mất số lượng, chức năng của lông mao, dẫn đến khó đào thải được tác nhân bên ngoài xâm nhập, góp phần gây bội nhiễm.
Virus cúm cũng gây suy giảm hệ miễn dịch, khiến vi khuẩn dễ xuống phế nang gây viêm phổi nặng, bít tắc đường thở và tăng nguy cơ tử vong.
Bội nhiễm vi khuẩn ở người mắc cúm A xảy ra vài ngày sau khởi phát bệnh cúm hoặc 1-3 tuần sau mắc cúm, khi các triệu chứng cúm đã giảm hay cải thiện, đồng thời có thể âm thầm nặng lên. Người bệnh có thể sốt cao tái lại, ho đờm xanh vàng, khó thở, đau ngực, tím tái, mệt lả, không ăn uống. Trẻ nhỏ thường lừ đừ, bỏ bú, thở nhanh hoặc rút lõm ngực. Nhiều người nhầm là tái sốt sau cúm, nhưng thực tế đã bội nhiễm nặng.
Thời gian qua, hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh ghi nhận nhiều trường hợp mắc cúm A bội nhiễm trở nặng. Gần đây nhất là cụ bà 90 tuổi mắc nhiều bệnh nền, bị viêm phổi nặng do bội nhiễm cúm A với vi khuẩn và nấm, điều trị trong 30 ngày mới xuất viện. Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng điều trị một bé 16 tháng tuổi mắc cúm A kèm vi khuẩn gây viêm phế quản, nguy cơ suy hô hấp và nhiễm trùng huyết từ ngày 8/11.
Do đó, bác sĩ Châu khuyến cáo người dân không chủ quan với bệnh cúm. Người mắc cúm A cần đến cơ sở y tế để được thăm khám, chỉ định điều trị phù hợp. Trường hợp bội nhiễm vi khuẩn, có thể được sử dụng kháng sinh để kiểm soát bệnh sớm.
Mọi người không nên tự ý điều trị khiến nguy cơ bệnh trở nặng. Bên cạnh đó, mọi người nên tiêm phòng cúm hàng năm và các bệnh có thể đồng nhiễm, bội nhiễm với cúm đã có vaccine như phế cầu, hợp bào hô hấp RSV, sởi, thủy đậu, Hib... giúp giảm nguy cơ biến chứng.
Phụ huynh cho trẻ tiêm vaccine cúm và phế cầu phòng bệnh tại Trung tâm tiêm chủng VNVC Quận 9, phường Tăng Nhơn Phú, TP HCM. Ảnh: Diệu Thuần
Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, hiện Việt Nam có 4 loại vaccine cúm của Việt Nam, Hàn Quốc, Hà Lan, Pháp, phòng các chủng A/H3N2, A/H1N1 và cúm B. Vaccine giúp giảm 60% nguy cơ mắc, 90% nguy cơ nhập viện và 70-80% nguy cơ tử vong. Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa từng tiêm cần 2 mũi cách nhau tối thiểu 4 tuần; từ 9 tuổi và người lớn tiêm 1 mũi; phụ nữ mang thai có thể tiêm ở bất kỳ giai đoạn nào, tốt nhất từ tam cá nguyệt thứ hai. Vaccine cần tiêm nhắc lại một mũi hàng năm để duy trì miễn dịch.
Ngoài cúm, Việt Nam có 5 loại vaccine phế cầu (10, 13, 15, 20, 23) phòng viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa. Vaccine RSV của Pfizer tiêm cho mẹ bầu từ tuần 24-36 giúp bảo vệ trẻ trong 6 tháng đầu đời, đồng thời tiêm cho người từ 60 tuổi trở lên. Trẻ sơ sinh đến 24 tháng tuổi có thể tiêm kháng thể đơn dòng RSV của Sanofi.
Bên cạnh tiêm vaccine, người dân cần giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, mang khẩu trang nơi đông người, che miệng khi ho, ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc và vận động hợp lý để tăng sức đề kháng. Bác sĩ Chính nhấn mạnh các biện pháp phòng bệnh rất cần thiết trong bối cảnh điều kiện thời tiết chuyển lạnh, nồm ẩm, nhiệt độ thay đổi thất thường, đồng thời sự gia tăng giao lưu, đi lại và tổ chức tiệc vào các tháng cuối năm, tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển.
