Di truyền học là một lĩnh vực rất thú vị vì nó là thứ xác định các đặc điểm thể chất, vẻ ngoài của chúng ta. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã xác định rằng những người có đôi mắt xanh có thể chỉ có một tổ tiên duy nhất, có nghĩa là tất cả những người mắt xanh đều có thể có quan hệ họ hàng với nhau.
Nếu bạn chú ý quan sát, bạn sẽ biết rằng mắt xanh là một gen lặn, có nghĩa là bạn cần có ít nhất hai trong số các gen di truyền liên quan đến màu mắt xanh để màu sắc trở nên rõ ràng. Các nhà khoa học đã lần ra một đột biến gen xảy ra cách đây 6.000 đến 10.000 năm và là nguyên nhân gây ra màu mắt của tất cả những người mắt xanh còn sống trên hành tinh ngày nay.
Sự thay đổi từ mắt nâu sang xanh lam không phải là một đột biến tốt hay xấu vì nó không ảnh hưởng tới sức khỏe của con người. Đây là một trong số các đột biến, bao gồm cả những đột biến ảnh hưởng đến màu tóc, chứng hói đầu, tàn nhang và các sắc đẹp, không cải thiện cũng như không làm giảm khả năng sống sót của một người.
Mắt xanh là gen lặn nên chỉ 8 đến 10% dân số thế giới có mắt xanh. Mặc dù mắt xanh ít phổ biến hơn đáng kể so với mắt nâu trên toàn thế giới, nhưng người có mắt xanh thường được tìm thấy từ các quốc gia nằm gần Biển Baltic ở Bắc Âu. Vì mắt xanh chứa ít hắc tố hơn mắt xanh lục, nâu hạt dẻ hoặc nâu nên chứng sợ ánh sáng thường phổ biến hơn ở người mắt xanh so với người có mắt màu tối hơn. Ban đầu tất cả chúng ta đều có mắt nâu, tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Copenhagen, có vẻ như một đột biến gen ở một cá thể ở Châu Âu cách đây 6.000 đến 10.000 năm đã dẫn đến sự phát triển của mắt xanh. Do đó, chúng ta có thể kết luận rằng đột biến gen này là nguyên nhân gây ra màu mắt của tất cả những người mắt xanh còn sống trên hành tinh ngày nay.
Giáo sư Hans Eiberg từ Khoa Y học Tế bào và Phân tử từ Đại học Copenhagen là người đã phát hiện ra điều này vào năm 2008. Dựa trên nghiên cứu này và nhiều nghiên cứu khác đã được thực hiện trước đó tập trung vào bộ gen người, giáo sư Eiberg đã đưa ra một kết luận thú vị rằng: "Nó chỉ đơn giản cho thấy rằng thiên nhiên đang liên tục xáo trộn bộ gen của con người, tạo ra một hỗn hợp di truyền của nhiễm sắc thể người".
Ban đầu, tất cả tổ tiên của chúng ta đều có mắt nâu, nhưng một đột biến ảnh hưởng đến gen OCA2 trong nhiễm sắc thể của chúng ta đã khiến con người sinh ra với đôi mắt có màu khác nhau và hiện nay có từ 8% đến 10% dân số toàn cầu có mắt xanh. Tuy nhiên, câu hỏi mà có lẽ ai cũng đang đặt ra là vị tổ tiên đặc biệt này là ai?
Một đột biến di truyền ảnh hưởng đến gen OCA2 trong nhiễm sắc thể của chúng ta dẫn đến việc tạo ra một "công tắc", "tắt" khả năng tạo ra mắt nâu. Gen OCA2 mã hóa 'protein P', có liên quan đến việc sản xuất melanin (sắc tố quyết định màu mắt, da và tóc của chúng ta). Tuy nhiên, “công tắc” không tắt hoàn toàn gen mà hạn chế hoạt động của nó trong việc giảm sản xuất hắc tố trong mống mắt - làm “loãng” đôi mắt nâu thành xanh lam một cách hiệu quả. Theo Hans Eiberg, phó giáo sư tại Khoa Y học Tế bào và Phân tử từ Đại học Copenhagen, “Từ đó, chúng ta có thể kết luận rằng tất cả các cá thể mắt xanh đều có liên quan đến cùng một tổ tiên. Tất cả chúng đều được thừa hưởng cùng một công tắc ở cùng một vị trí trong DNA của chúng".
Vào năm 2013, Peter Ralph từ USC Dornsife - một trường đại học ở Nam California - đã sử dụng toán học, thống kê và phân tích dữ liệu của dữ liệu bộ gen để tìm hiểu về nhân khẩu học và sự tiến hóa của con người.
"Thực tế là mọi người đều có cha mẹ có nghĩa là số lượng tổ tiên của mỗi cá nhân tăng gấp đôi mỗi thế hệ. Bằng cách sử dụng toán học cơ bản, chúng ta có thể tính toán rằng mười thế hệ trước mỗi cá nhân có một nghìn tổ tiên, và 20 thế hệ trước họ có một triệu, v.v. Nhưng khi chúng ta đến 40 thế hệ trước, vào thời Charlemagne, chúng ta sẽ có đến một nghìn tỷ tổ tiên và đó là một vấn đề vì hiện nay chúng ta có nhiều tổ tiên hơn số người còn tồn tại", Peter Ralph cho biết.
Do đó, với trình độ của khoa học hiện tại, chúng ta không thể suy ra được tổ tiên cụ thể đó là ai bởi vì chúng ta không có dữ liệu cần thiết để hướng nghiên cứu về một người duy nhất, nhưng hầu hết các nghiên cứu đã được thực hiện đều chỉ ra rằng những người sở hữu mắt xanh chỉ có một tổ tiên duy nhất.
Một nghiên cứu mới cho thấy rằng những người có đôi mắt xanh có nguy cơ phụ thuộc vào rượu cao hơn so với những người có đôi mắt sẫm màu. Do đó, phát hiện này bổ sung thêm bằng chứng cho ý kiến cho rằng nghiện rượu có một thành phần di truyền. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Di truyền Y học Hoa Kỳ, Phần B: Di truyền Thần kinh cho thấy rằng những người Mỹ gốc Âu có đôi mắt xanh có tỷ lệ lệ thuộc vào rượu cao hơn tới 83%, so với những người đối chứng có màu mắt sẫm hơn. Nghiên cứu này cho thấy nghiện rượu có một thành phần di truyền liên kết với các chuỗi gen xác định màu mắt, điều này có thể giúp giải thích mối liên quan. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, lý do của mối tương quan vẫn chưa được biết và cần phải nghiên cứu thêm để hiểu đầy đủ về mối tương quan này trong các phát hiện.
Tham khảo: Aucklandeye; Historyofyesterday; SCI
