Hiện tượng nguyệt thực một phần được nhìn thấy trên các tòa tháp của Điện Kremlin và tòa nhà trụ sở Bộ Ngoại giao Nga ở Matxcơva, Nga, ngày 18-9-2024 - Ảnh: REUTERS/Maxim Shemetov
Ngày 24-12, Cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga (Roscosmos) cho biết nước này đang lên kế hoạch xây dựng một nhà máy điện trên Mặt trăng vào năm 2036, đánh dấu một bước tiến mới trong chiến lược mở rộng hoạt động không gian dài hạn của Nga. Reuters đưa tin Roscosmos đã ký hợp đồng với Công ty hàng không vũ trụ Lavochkin để triển khai dự án.
Theo Roscosmos, việc xây dựng nhà máy điện trên Mặt trăng không chỉ phục vụ các nhiệm vụ khoa học riêng lẻ mà còn là nền tảng cho một hệ thống nghiên cứu lâu dài và bền vững. Mục tiêu là chuyển từ các chuyến thám hiểm mang tính thăm dò sang mô hình hiện diện liên tục của con người và thiết bị khoa học trên Mặt trăng.
Nhà máy điện dự kiến sẽ cung cấp năng lượng cho các xe tự hành phục vụ khảo sát bề mặt, các đài quan sát thiên văn cũng như những cơ sở hạ tầng khác của Nga trong khuôn khổ chương trình thám hiểm Mặt trăng.
Ngoài ra, nguồn điện này cũng được thiết kế để phục vụ Trạm Khoa học Mặt trăng quốc tế, một dự án hợp tác mà Nga đang tham gia nhằm xây dựng một trung tâm nghiên cứu ngoài Trái đất.
Trong môi trường Mặt trăng, việc đảm bảo nguồn năng lượng ổn định là một thách thức lớn. Nhiệt độ có thể dao động từ hơn 120 độ C vào ban ngày xuống dưới âm 170 độ C vào ban đêm, trong khi mỗi ngày và đêm Mặt trăng kéo dài khoảng 14 ngày Trái đất.
Điều này khiến các hệ thống năng lượng mặt trời gặp nhiều hạn chế, đặc biệt trong giai đoạn ban đêm kéo dài. Vì vậy, một nhà máy điện chuyên biệt, nhiều khả năng dựa trên công nghệ hạt nhân cỡ nhỏ, được xem là giải pháp phù hợp để duy trì hoạt động liên tục của các thiết bị và trạm nghiên cứu.
Hồi tháng 6 năm nay, người đứng đầu Roscosmos, ông Dmitry Bakanov, từng cho biết Nga đặt mục tiêu phát triển nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trên Mặt trăng và đồng thời tiếp tục các sứ mệnh thám hiểm sao Kim, hành tinh được xem là "chị em" của Trái đất do có kích thước và cấu trúc tương đồng.
Nga nhắm tới hiện diện lâu dài ngoài Trái đất
Giới chuyên gia nhận định kế hoạch xây dựng nhà máy điện trên Mặt trăng phản ánh xu hướng chung của các cường quốc không gian trong việc coi Mặt trăng là bàn đạp cho hoạt động chinh phục không gian sâu hơn, bao gồm các sứ mệnh lên sao Hỏa trong tương lai.
Việc đầu tư vào hạ tầng năng lượng ngoài Trái đất được xem là điều kiện tiên quyết để con người có thể hiện diện lâu dài trong không gian, thay vì chỉ thực hiện những chuyến bay ngắn hạn như trước đây.
Theo Roscosmos, dự án này mới đang ở giai đoạn chuẩn bị và nghiên cứu ban đầu, cần thêm nhiều năm thử nghiệm công nghệ, đánh giá an toàn và xây dựng tiêu chuẩn vận hành trước khi có thể triển khai trên thực tế.
Tuy vậy, kế hoạch này cho thấy tham vọng dài hạn của Nga trong việc mở rộng hoạt động khoa học, công nghệ và hiện diện của con người ra ngoài Trái đất, bắt đầu từ vệ tinh tự nhiên gần gũi nhất của chúng ta.
