Bên cạnh các loại thịt, cá, cung cấp đạm thì rau xanh - nguồn cung cấp chất xơ cùng nhiều vitamin, khoáng chất khác cũng là yếu tố không thể thiếu trong mâm cơm của mọi gia đình. Có nhiều loài rau không chỉ chế biến được thành nhiều món ăn ngon mà còn nổi bật bởi hàm lượng dinh dưỡng cao, được ví von với nhiều biệt danh thú vị.
Sau đây là một ví dụ như thế - rau sam. Điểm độc đáo ở loại rau này còn nằm ở chỗ, nó vốn là một loại rau mọc hoang khắp các đồng ruộng, ven đường, thậm chí từng bị xem là cỏ dại. Nhưng giờ đây, rau sam được giới khoa học xếp vào nhóm thực phẩm – dược liệu quý. Chính vì giàu dưỡng chất, rau sam được dân gian gọi bằng nhiều biệt danh như “rau trường thọ”, “rau thần dược mùa hè”.
Ảnh minh hoạ
Theo thông tin từ Vinmec, trong 100g rau sam chứa tới 93g nước, đồng thời cung cấp hàng loạt dưỡng chất quan trọng: vitamin A, C, nhóm B (B1, B2, acid folic), các khoáng chất như canxi, sắt, kali, magie. Đặc biệt, rau sam có hàm lượng omega-3 thực vật cao hiếm thấy trong các loài rau. Đây là loại acid béo có lợi, giúp bảo vệ tim mạch, giảm cholesterol xấu và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
Medlatec ghi nhận thêm, rau sam có khả năng hỗ trợ ổn định huyết áp, giảm rối loạn lipid máu, nhờ đó làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Bên cạnh đó, tính mát, giàu chất nhầy và chất xơ của rau sam giúp cải thiện đường tiêu hóa, giảm táo bón, hỗ trợ giải độc cơ thể.
Trong y học cổ truyền, rau sam được dùng để trị kiết lỵ, viêm đường tiết niệu, chữa mẩn ngứa, ghẻ lở. Nghiên cứu hiện đại còn mở rộng tác dụng tiềm năng: Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào thần kinh, hỗ trợ kiểm soát đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường type 2.
Ảnh minh hoạ
Giá mua rau sam ở chợ, cách chế biến thành món ngon
Như đã nói ở trên, rau sam vốn được tìm thấy chủ yếu là rau mọc dại trên đất ẩm, ven ruộng, bờ mương, thậm chí ngay trong vườn nhà. Ở nông thôn, người dân chỉ cần ra vườn sau mưa đã có thể hái được cả rổ rau sam. Chính sự dễ tìm khiến rau sam lâu nay được coi là “rau của người nghèo”.
Vài năm trở lại đây, có thể dễ dàng bắt gặp và mua rau sam trong các chợ truyền thống lẫn siêu thị, được bán theo bó hoặc cân ký. Theo Dân Việt, mùa hè là thời điểm rau sam mọc nhiều nhất, trở thành món rau giải nhiệt ưa chuộng.
Giá rau dao động tùy nơi: Ở chợ quê chỉ khoảng 5.000 – 10.000 đồng/bó, trong khi tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, đặc biệt là ở cửa hàng đặc sản, rau sam tươi có giá 70.000 – 100.000 đồng/kg. Ngoài ra, rau sam còn được phơi khô để làm dược liệu, giá có thể lên tới 200.000 – 500.000 đồng/kg.
Ảnh minh hoạ
Về ẩm thực, rau sam có vị chua nhẹ, giòn mát, dễ chế biến thành nhiều món dân dã. Người miền Bắc thường nấu canh rau sam với tôm khô hay cá rô đồng, vị thanh thanh rất hợp ngày hè nóng bức. Rau sam luộc chấm mắm tỏi ớt cũng là món ăn quen thuộc. Một số vùng quê còn muối chua rau sam như cải muối, ăn kèm cơm trắng rất hao cơm. Với người thích vị giòn chua, rau sam trộn nộm cùng lạc rang, cà rốt, nước mắm chua ngọt cũng là lựa chọn hấp dẫn.
Khi chế biến rau sam, người nội trợ nên ưu tiên chọn những cọng non, lá xanh mọng để món ăn vừa giòn vừa ít xơ, tránh chọn rau già vì dễ bị dai và kém ngon. Do rau sam thường mọc dại ở những nơi đất ẩm, dễ bám cát và tạp chất nên cần nhặt bỏ rễ, lá úa, rửa nhiều lần dưới vòi nước, sau đó ngâm thêm nước muối loãng khoảng 10–15 phút để loại bỏ vi khuẩn, ký sinh trùng.
Một lưu ý quan trọng là không nên nấu quá lâu vì rau sam chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa rất dễ bị phân hủy ở nhiệt độ cao; tốt nhất là cho rau vào sau cùng, đun sôi trở lại rồi tắt bếp để giữ được dưỡng chất. Ngoài ra, theo khuyến cáo từ các chuyên gia dinh dưỡng, mỗi ngày chỉ nên dùng khoảng 50–100g rau sam tươi, không nên ăn quá nhiều để tránh gây lạnh bụng, nhất là ở những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.
Ảnh minh hoạ
Đặc biệt, phụ nữ mang thai, người đang tiêu chảy hoặc có tiền sử sỏi thận cần thận trọng, chỉ sử dụng khi có tư vấn từ bác sĩ. Như vậy, nếu chọn đúng cách và chế biến hợp lý, rau sam sẽ thực sự trở thành món ăn dân dã vừa ngon miệng, vừa an toàn và giàu giá trị sức khỏe.
Dưới đây là công thức 3 món ngon từ rau sam có thể dễ dàng thực hiện tại nhà:
1. Canh rau sam nấu tôm khô
2. Rau sam xào tỏi
3. Nộm rau sam lạc rang
