Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cả nước có 926 ổ dịch tả lợn châu Phi tại 34 tỉnh, thành phố chưa qua 21 ngày. Số lợn buộc phải tiêu hủy hơn 330.000 con (chiếm khoảng 0,9% tổng đàn).
Dịch tả lợn châu Phi nguy hiểm, nhưng không lây sang người
Dù dịch bệnh chủ yếu xảy ra tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa xuất hiện ở các doanh nghiệp chăn nuôi lợn và có xu hướng giảm dần từ đầu tháng 8, người dân vẫn cần thận trọng khi lựa chọn thực phẩm từ lợn, để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
BS.CKI Đinh Hoàng Trung, khoa Nội Tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết virus dịch tả lợn châu Phi (ASF) là một loại virus đặc hiệu chỉ gây bệnh trên lợn, với tỷ lệ tử vong gần 100% ở lợn nhiễm bệnh.
Virus lây lan qua tiếp xúc trực tiếp giữa lợn khỏe và lợn bệnh; thức ăn, nước uống bị nhiễm virus; côn trùng hoặc vật trung gian, phương tiện vận chuyển, dụng cụ chăn nuôi; máu, dịch nhầy từ lợn bệnh hoặc xác lợn chết.
Virus ASF có khả năng tồn tại lâu trong môi trường. Cụ thể, chúng sống trong máu khô tới 70 ngày, trong thịt chưa nấu chín 3-6 tháng. Lợn khỏi bệnh có thể mang virus suốt đời ở thể mãn tính, làm tăng nguy cơ lây lan nếu không kiểm soát tốt.
Virus ASF không lây sang người. Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) cũng khẳng định virus này chỉ tồn tại trong cơ thể lợn và không gây bệnh cho con người.
ASF có cấu trúc đặc biệt, chỉ tương thích với hệ miễn dịch của động vật trong họ lợn. Đến nay, chưa có trường hợp nào con người bị nhiễm virus này được ghi nhận.
Các nguy cơ khi ăn thịt nhiễm tả lợn châu Phi
Bác sĩ Trung cảnh báo, dù virus ASF không trực tiếp gây bệnh cho người nhưng ăn thịt lợn nhiễm bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ với sức khỏe.
Thứ nhất là ngộ độc thực phẩm. Các vi khuẩn như Salmonella, E. coli thường có mặt trong thịt lợn bệnh, gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa và sốt.
Thứ hai, nhiễm trùng máu và biến chứng. Liên cầu khuẩn lợn (Streptococcus suis) là mối lo ngại đặc biệt. Vi khuẩn này có thể lây sang người qua các vết thương hở, trầy xước khi tiếp xúc với thịt sống, hoặc qua việc tiêu thụ các món ăn tái, sống như tiết canh.
Nhiễm liên cầu khuẩn lợn có thể dẫn đến nhiễm trùng máu, viêm màng não, viêm não, thậm chí suy đa tạng nếu không được điều trị kịp thời.
Thứ ba, bệnh ký sinh trùng. Các món ăn từ thịt lợn sống hoặc chưa nấu chín kỹ như tiết canh, nem chua, gỏi… tiềm ẩn nguy cơ nhiễm các loại ký sinh trùng như giun sán, sán heo…, gây ra các triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, và thậm chí là tổn thương nội tạng nếu không được điều trị kịp thời.
Da lợn có nốt xuất huyết là một trong những dấu hiệu nhiễm dịch tả châu Phi (Ảnh minh họa: BVCC).
Cách nhận biết thịt lợn nhiễm dịch tả lợn châu Phi
Theo bác sĩ Trung, việc nhận diện thịt lợn bị nhiễm bệnh là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Có 4 dấu hiệu bất thường dễ nhận thấy mà người tiêu dùng cần lưu ý.
Một là màu sắc thịt bất thường. Thịt lợn nhiễm bệnh thường có màu nâu xám, đỏ bầm hoặc xanh nhạt thay vì màu đỏ tươi tự nhiên của thịt khỏe mạnh.
Hai là, da của thịt lợn có nốt xuất huyết, đặc biệt ở các bộ phận như tai, bụng và chân. Nốt xuất huyết này nhỏ li ti hoặc dấu hiệu bị tím tái.
Ba là, thịt nhớt và rỉ nước. Thịt lợn bị nhiễm bệnh khi sờ vào sẽ có cảm giác nhớt, không có độ đàn hồi và có thể rỉ nước.
Bốn là thịt có mùi hôi, tanh bất thường: Mùi của thịt sẽ có sự khác biệt rõ rệt, mùi khó chịu so với thịt bình thường.
Ngoài ra, người trực tiếp giết mổ lợn có thể nhận biết qua các dấu hiệu như xuất huyết toàn thân, lá lách phình to, máu không đông, thận và tim phù nề, các triệu chứng loét, tắc nghẽn trong dạ dày, ruột.
Biện pháp phòng ngừa và cách xử lý an toàn
Bác sĩ Trung khuyên người dân nên mua thịt có nguồn gốc rõ ràng từ cơ sở uy tín, có dấu kiểm dịch và tem, mộc rõ ràng.
Nấu chín kỹ thịt lợn là biện pháp quan trọng nhất. Theo WHO, việc chế biến thịt lợn phải đảm bảo nhiệt độ trên 70°C để tiêu diệt các virus và vi khuẩn có hại. Bởi virus ASF chịu nhiệt kém, có thể tồn tại 3 giờ ở 50°C, 2 phút ở 90°C và bị tiêu diệt dưới 1 phút khi đun sôi ở 100°C.
Người dân thực hiện truy xuất nguồn gốc thịt lợn tại siêu thị ở TPHCM (Ảnh: MM).
Sau khi tiếp xúc với thịt lợn sống, người dân cần rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch; làm sạch các dụng cụ chế biến như dao, thớt để tránh lây nhiễm chéo vi khuẩn sang các thực phẩm khác; sử dụng dụng cụ riêng biệt khi chế biến thịt sống và thực phẩm đã nấu chín.
Bên cạnh đó, tuyệt đối không ăn tiết canh heo hoặc các món thịt sống, tái như nem chua, gỏi, vì những món này tiềm ẩn nguy cơ rất cao nhiễm các vi khuẩn, ký sinh trùng nguy hiểm. Ngoài ra, phải bảo quản thịt lợn trong tủ lạnh ở nhiệt độ 0-4°C để tránh sự phát triển của vi khuẩn.
"Nếu bạn nghi ngờ đã ăn phải thịt lợn nhiễm bệnh và có các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, sốt cao hoặc xuất hiện các dấu hiệu nhiễm khuẩn như phát ban hay viêm nhiễm, cần đến ngay cơ sở y tế uy tín gần nhất để được khám và điều trị kịp thời”, bác sĩ Trung nói thêm.
