Trong thời đại mạng xã hội và công nghệ bùng nổ, thế hệ Z (Gen Z) những người sinh ra trong kỷ nguyên số đang định hình lại cách tiếp cận thông tin và tiêu dùng nội dung truyền thông.
Nhằm thấu hiểu và thích nghi với xu hướng này, chiều 17/6, Báo Điện tử VietnamPlus (TTXVN) tổ chức tọa đàm chuyên đề “Báo chí thu hút Gen Z bằng nội dung sáng tạo”.
Tọa đàm quy tụ nhiều chuyên gia trong lĩnh vực đào tạo báo chí, phóng viên nhiều kinh nghiệm "thực chiến" nhằm cung cấp thông tin thú vị và hữu ích cho việc xây dựng và phát triển chiến lược thu hút độc giả của cơ quan báo chí.
Giữ chất báo chí trong hành trình trẻ hoá nội dung
Theo khảo sát của Statista, 50% Gen Z cập nhật thông tin hàng ngày từ mạng xã hội, chủ yếu qua điện thoại di động. Một khảo sát nội bộ của VietnamPlus cũng cho thấy, 83,9% Gen Z sử dụng smartphone để tiếp cận tin tức, trong khi chỉ 12% dùng máy tính. Họ ưa chuộng video, hình ảnh, bài viết ngắn, và ngày càng ít kiên nhẫn với những nội dung dài dòng, khô cứng.
Những nền tảng như Facebook, TikTok, Zalo đang chiếm lĩnh phần lớn thời gian của người dùng trẻ tuổi, trong khi các kênh thông tin truyền thống như báo chí và truyền hình ngày càng mất đi sức ảnh hưởng.
Gen Z vẫn quan tâm đến thời sự, nhưng chỉ khi chủ đề ấy “chạm” đúng vào mối quan tâm cá nhân như đời sống, văn hóa, tình yêu, phát triển bản thân... Họ tìm kiếm thông tin không phải để tra cứu mà để cảm nhận, tương tác và đồng cảm.
Tuy nhiên, đứng giữa ngã ba đường trẻ hóa nội dung và gìn giữ bản sắc báo chí, không ít phóng viên trẻ, đặc biệt là cộng tác viên Gen Z rơi vào trạng thái lúng túng.
Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để phân biệt giữa việc sáng tạo phù hợp với Gen Z và việc cố bắt trend một cách gượng ép?
Ông Trần Tiến Duật, Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamPlus, cho biết tòa soạn luôn cân nhắc kỹ theo từng xu hướng, từng nhu cầu của độc giả trẻ.
Mục tiêu không chỉ là tăng tương tác mà còn tạo ra tác phẩm báo chí có giá trị thật sự, đồng hành với người trẻ chứ không chạy theo họ một cách mù quáng.
“Chúng tôi khuyến khích phóng viên trẻ tham gia từ đầu vào câu chuyện, từ ý tưởng, cách thể hiện đến phương thức truyền tải. Mỗi bạn có một câu chuyện văn hóa riêng trong sản phẩm của mình. Điều chúng tôi cần là giúp các bạn giữ được bản sắc ấy, nhưng vẫn đảm bảo nội dung thông tin và tinh thần báo chí”, ông Duật chia sẻ.
Ông cũng nhấn mạnh vai trò của người hướng dẫn: “Cần có những người định hướng, để các bạn sáng tạo nội dung phù hợp với không gian và văn hóa Việt Nam, để sản phẩm chạm được vào đời sống người trẻ, thấm vào lối sống và tâm hồn của họ”.
Hiểu Gen Z để đồng hành, không phải để bắt chước
Cùng chia sẻ tại tọa đàm, ông Nguyễn Văn Hào, giảng viên Viện Báo chí Truyền thông (Học viện Báo chí và Tuyên truyền), đưa ra một nhận định thẳng thắn: Nhà báo không thể viết như sách giáo khoa, nhưng cũng không thể “cố gắng bắt trend” một cách sáo rỗng.
“Cần hiểu Gen Z đang nói gì và vì sao họ nói vậy. Hãy dịch ngôn ngữ Gen Z sang ngôn ngữ báo chí thân thiện, thay vì nhại lại kiểu nói của họ”.
Theo ông Hào, Gen Z có thể “cringe” (xấu hổ thay) nếu thấy nhà báo dùng từ ngữ “ngố tàu” để cố gần gũi. Họ cần sự tôn trọng, chứ không phải một phiên bản lỗi của chính mình.
Thay vì chỉ viết văn bản, người làm báo nên kể chuyện bằng hình ảnh, âm thanh, chuyển động, tức là thay đổi cách thể hiện chứ không từ bỏ nội dung nghiêm túc.
“Chúng ta cần có chừng mực, đừng cố viết ra những gì mình nghĩ Gen Z sẽ thích vì rất có thể phản ứng ngược sẽ xảy ra”.
Sự phát triển của mạng xã hội, cùng với đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng và trải nghiệm từ phía Gen Z, đặt báo chí trước một cuộc cải cách thực sự.
Không còn là cuộc đua về mặt hình thức, mà là một thách thức toàn diện về công nghệ, tư duy làm báo và bản lĩnh nghề nghiệp.
Các chuyên gia tại tọa đàm đều chung nhận định việc đầu tư vào công nghệ, đổi mới hình thức thể hiện chỉ là điều kiện cần. Điều kiện đủ chính là cách tiếp cận đúng, coi Gen Z là bạn đọc thực thụ, với những nhu cầu, cảm xúc và gu tiêu dùng nội dung rất riêng biệt.
Nhà báo thế hệ mới phải là người kể chuyện, không chỉ bằng ngôn từ mà còn bằng cảm xúc, trải nghiệm, tương tác. Phải là người hiểu sâu công nghệ nhưng không để bị công nghệ chi phối. Phải đủ trẻ để gần gũi Gen Z, nhưng đủ chín để giữ lại giá trị báo chí.
Trong hành trình thu hút thế hệ độc giả khó tính này, có lẽ câu trả lời không nằm ở một cú “viral” bất ngờ, mà là ở một chiến lược dài hơi: tôn trọng, lắng nghe, và dám thay đổi đúng cách.
