Có 3 năm chuẩn bị triển khai với đối tác Hàn Quốc, Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM (HOSE) ký kết hợp đồng dịch vụ công nghệ thông tin với Sở Giao dịch Chứng khoán Hàn Quốc (KRX) vào tháng 12/2012 (còn gọi Dự án hệ thống KRX gói thầu KRX). Đây là dự án do HOSE làm chủ đầu tư, bao gồm các hệ thống chức năng phục vụ cho hoạt động của HOSE, HNX và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD).
Thời điểm bắt đầu gói thầu KRX, ông Trần Đắc Sinh là chủ tịch HOSE, bà Phan Thị Tường Tâm Tổng Giám đốc. Gói thầu tiếp tục qua các thời ông Trần Văn Dũng (chủ tịch), ông Lê Hải Trà (người phụ trách HĐQT, sau này là Tổng Giám đốc), bà Nguyễn Thị Việt Hà (Quyền Chủ tịch).
Liên quan đến giá trị và tiến độ của gói thầu, hai bên thỏa thuận triển khai hệ thống giao dịch mới thông qua gói thầu trị giá 28,6 triệu USD. Dự kiến trong quý I/2015, hệ thống mới sẽ được đưa vào vận hành, thay thế cho hệ thống giao dịch cũ từ Thái Lan đã không còn đáp ứng nhu cầu thị trường.
Đến năm 2016, chưa rõ vì lý do gì, HOSE khởi động lại hợp đồng dịch vụ công nghệ thông tin với Sở GDCK Hàn Quốc (KRX). Chủ tịch HĐQT HOSE lúc đó là ông Trần Văn Dũng đã chia sẻ với báo chí rằng, gói hệ thống công nghệ thông tin với số vốn lên đến 40 triệu USD sẽ được hoàn thành trong năm 2017, chậm hơn 2 năm so với kế hoạch ban đầu.
Tháng 1/2018, sau sự cố xảy ra trên sàn HOSE, ông Lê Hải Trà khi đó là người phụ trách Hội đồng Quản trị, hiện là Tổng Giám đốc HOSE khẳng định dự án này "đã hoàn tất giai đoạn thiết kế, sắp đi vào triển khai vật lý và kiểm thử, sẽ đi vào hoạt động trong năm 2019".
Lãnh đạo ngành chứng khoán làm việc tại Hàn Quốc. Ảnh: SSC.
Tuy nhiên, hệ thống KRX đã nhiều lần lỡ hẹn. Sau khi lùi ngày dự kiến hoàn thành sang năm 2020, đại dịch COVID-19 và ưu tiên giãn cách xã hội đã ngăn cản các chuyên gia và nhà thầu Hàn Quốc có mặt tại Việt Nam để hoàn thành các khâu cuối cùng.
Ngày 19/1/2021, trao đổi với báo giới, ông Trần Văn Dũng, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết đến cuối năm 2021 dự kiến hệ thống KRX có thể chính thức đưa vào hoạt động.
Tháng 10/2021, Tổng Giám đốc HOSE Lê Hải Trà cho biến đi đến bước kiểm thử cuối cùng của hệ thống giao dịch mới theo gói thầu với KRX và bước tiếp theo là thử nghiệm với các công ty chứng khoán. Khoảng cuối quý I, đầu quý II, hệ thống này sẽ đi vào vận hành và thời gian áp dụng các sản phẩm đầu tư mới là không xa.
Theo cập nhật mới đây nhất của HOSE, kết thúc năm 2021, dự án đã được hoàn tất các giai đoạn cài đặt và nghiệm thu phần mềm, nghiệm thu cơ sở hạ tầng (bao gồm phần mềm bên thứ 3) và tiến tới giai đoạn kiểm thử người dùng (nội bộ, bên ngoài, kiểm thử cuối cùng).
Việc chậm đưa vào vận hành dự án KRX đã tác động không nhỏ đến thị trường chứng khoán Việt Nam. Rõ nét nhất là sự cố “nghẽn lệnh” tại HOSE trong nhiều tháng liền. Người đứng đầu của Chính phủ, Bộ Tài chính từng phải có nhiều cuộc họp và sự cố chỉ giải quyết dứt điểm vào tháng 7 năm ngoái. Nếu như đưa vào vận hành hệ thống KRX, một số sản phẩm mới sẽ được tiến hành trên thị trường như giao dịch trong ngày (T+0), bán khống, quyền chọn cổ phiếu…
Trong cuộc họp chiều nay (18/5), Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cũng đã chia sẻ liên quan đến hệ thống công nghệ của thị trường chứng khoán Việt Nam.
“Chúng tôi đang phối hợp với nhà đầu và các bên liên quan để đẩy nhanh hơn và rút ngắn đi thời gian đưa gói thầu công nghệ thông tin của thị trường vào vận hành. Chúng tôi đang làm các thủ tục điều chỉnh. Theo dự kiến kế hoạch của chúng tôi, không muộn hơn năm nay chúng tôi sẽ đưa hệ thống công nghệ vào vận hành. Kỳ vọng hệ thống công nghệ mới vận hành một cách tốt đẹp là bàn đạp để có được cải cách khác liên quan đến vận hành thị trường”, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi chia sẻ.
Như vậy, nếu chính thức hoạt động trong năm 2022, HOSE mất đúng 10 năm từ thời điểm ký hợp đồng đầu tiên với KRX để triển khai xong hệ thống mới.
Hệ thống KRX triển khai tại Lào cà Campuchia cách đây 10 năm
Nghiên cứu từ mô hình thị trường tại các nước Việt Nam, Thái Lan, Singapore, Lào đã nhận ra vai trò huy động vốn quan trọng của thị trường chứng khoán để phát triển kinh tế xã hội. Qua nhiều năm chuẩn bị, vào lúc 10 giờ 10 phút sáng ngày 10/10/2010, Lào chính thức mở cửa Sở giao dịch chứng khoán Lào (LSX).
Ngân hàng Nhà nước Lào ( Bank of Lao PDR - BOL) đại diện cho Chính phủ giữ 51% cổ phần của LSX, 49% còn lại thuộc sở hữu của Sở giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (KRX). Số vốn này tương ứng phần đầu tư hệ thống công nghệ thông tin và đào tạo cách vận hành sàn giao dịch. Đây là sàn giao dịch chứng khoán đầu tiên trên thế giới với mô hình liên kết giữa chính phủ và một sàn giao dịch nước ngoài (cụ thể là KRX).
Học tập mô hình của LSX, tháng 2/2010, Sở giao dịch chứng khoán Campuchia (CSX) được thành lập với 55% vốn điều lệ thuộc Bộ Kinh tế và Tài chính Campuchia (MEF) và 45% còn lại thuộc Sở giao dịch Hàn Quốc (KRX). Nhờ đó, Campuchia cũng sớm được vận hành hệ thống giao dịch do KRX xây dựng.
Đến ngày 18/4/2012, CSX chính thức giao dịch ngày đầu tiên với cổ phiếu duy nhất là Công ty Phnom Penh Water Supply Authority (PWSA). Tại thời điểm ra mắt, CSX được ông Đào Duy Anh, Phó Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán Campuchia - Việt Nam (CVS) đánh giá là hấp dẫn và mang tính thị trường hơn Việt Nam. Đến nay, tốc độ tăng trưởng của CSX không đạt được kỳ vọng ban đầu.
