Shipper giao hàng đặt mua online cho khách tại một cao ốc văn phòng ở quận 1, TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Hàng hóa phong phú, giá rẻ, giao nhanh và cước vận chuyển cực thấp là lợi thế lớn của hàng xuyên biên giới, hầu hết là hàng Trung Quốc. Họ nhanh chóng gia tăng thị phần trên nền tảng thương mại điện tử.
Kho vận tốt tạo lợi thế cho hàng ngoại
Khó khăn trong xuất khẩu hàng đi các nước Đông Âu và Mỹ, hàng tồn kho trong nước tăng do sản xuất khôi phục trở lại... Trung Quốc phải tìm cách tiêu thụ sang các nước khác trong đó có các nước Đông Nam Á mà thị trường thuận tiện nhất là Việt Nam.
Nhiều doanh nghiệp Việt xì xào về hàng Trung Quốc được trợ giá và họ cũng có lợi thế về thuế xuất khẩu, đặc biệt là hệ thống vận chuyển logistics chuyên nghiệp và hiện đại hơn Việt Nam, dẫn tới năng lực cạnh tranh của hàng Trung Quốc về giá và chi phí vận chuyển là khá lớn.
Trung Quốc có thế mạnh về hàng điện tử, hàng tiêu dùng, thời trang đa dạng, nhiều loại làm kỹ về kiểu mốt, chất liệu cao cấp và giá tốt... trong khi Việt Nam chỉ có thế mạnh về hàng may mặc phổ thông, thực phẩm bản địa, mỹ phẩm từ thiên nhiên.
Việc Trung Quốc gia tăng xuất khẩu qua biên giới bằng nền tảng số và thương mại điện tử đã gây khó khăn cho hàng hóa sản xuất và tiêu thụ trong nước, xuất khẩu. Họ còn lập các kho hàng sát biên giới các tỉnh phía Bắc Việt Nam, thậm chí đặt kho vào sâu trong nội địa Việt Nam.
Chính vì vậy, đã có những số liệu liên quan cho thấy tác động. Tính riêng quý 3-2023 đã có 50.000 nhà bán hàng thương mại điện tử trong nước dừng hoạt động do các yếu tố khách quan và chủ quan gây ra.
Trong điều kiện hàng hóa nhất là hàng nông sản thực phẩm Việt ngày càng phát triển mở rộng và nâng cao chất lượng như hiện nay, các sản phẩm OCOP tại các địa phương cũng đang phát triển, được tiêu thụ trực tiếp và trên các nền tảng số, các trang thương mại điện tử, bán hàng qua livestream, Facebook... thì sự xâm nhập của hàng hóa Trung Quốc có thế mạnh qua biên giới như đã nêu ở trên thực sự gây khó khăn cho chúng ta.
Một lô hàng đi từ Trung Quốc nhất là có kho tập kết ở các tỉnh biên giới vào sâu nội địa Việt Nam chỉ 2-3 ngày, cộng với mẫu mã đa dạng, phí ship thấp... sẽ là một cuộc cạnh tranh không cân sức cho hàng Việt.
Đi theo sự yếu thế này là việc tiêu thụ các sản phẩm Việt, công ăn việc làm, đời sống của người nông dân, các hợp tác xã và các doanh nghiệp Việt Nam.
Con đường nào cho hàng Việt?
Để tồn tại, nhiều nhà sản xuất tại Việt Nam buộc phải tránh đối đầu trực tiếp với các mặt hàng thế mạnh của Trung Quốc và có chiến lược riêng.
Bộ Công Thương và một số tỉnh thành Việt Nam đã làm việc với các ngành hữu quan của Trung Quốc, nhất là các tỉnh thành sát biên giới chúng ta, nhằm từng bước đảm bảo công bằng trong giao dịch xuyên biên giới ngày càng được cải thiện.
Tuy vậy, chúng ta cũng phải chủ động để có nhiều giải pháp, trong đó cần chú trọng nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt; nâng cao chất lượng sản phẩm, bao bì nhãn mác theo quy định của thị trường và phía nhập khẩu; xây dựng thương hiệu doanh nghiệp, sản phẩm của Việt Nam đủ năng lực cạnh tranh với các nước trong khu vực và quốc tế...
Đặc biệt, các doanh nghiệp cần tính đến khả năng tăng liên doanh liên kết để tạo sức mạnh trong cộng đồng doanh nghiệp Việt, chú trọng thị trường nội địa gắn với xuất khẩu trực tiếp và qua các trang thương mại điện tử...
Nhà nước cũng cần nghiên cứu thực tế để có chính sách hỗ trợ xây dựng kết cấu hạ tầng; hỗ trợ ngành logistics trong nước tương xứng để cạnh tranh, nhất là đầu tư kho bãi, đường và phương tiện vận chuyển; đưa công nghệ quản lý mới, tiên tiến vào công tác sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Nếu hàng vận chuyển từ Trung Quốc về Việt Nam còn nhanh hơn vận chuyển nội địa thì với lợi thế giá rẻ từ hàng Trung Quốc, hàng Việt sẽ khó cạnh tranh.
Cần giao trách nhiệm cụ thể cho các bộ ngành để hành động ngay nhằm từng bước cải thiện cán cân xuất nhập khẩu hàng hóa qua biên giới trên các nền tảng thương mại điện tử, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế của Việt Nam trong năm 2024 và những năm tiếp theo.
