"Chúng ta đang sống trong một nghĩa địa siêu tân tinh" - nhà thiên văn học Brian Fields từ Đại học Illinois Urbana-Champaign (Mỹ) khẳng định, khi nói về Trái Đất và vệ tinh tự nhiên duy nhất mang tên Mặt Trăng của nó.
Đó là kết quả của một nghiên cứu do ông dẫn đầu, vừa được trình bày tại Hội nghị Vật lý toàn cầu năm 2025 của Hiệp hội Vật lý Mỹ.
 |
| Một kilonova được ghi nhận bởi kính viễn vọng không gian Hubble - Ảnh: NASA |
Theo TS Fields, siêu tân tinh có thể tạo ra những hạt đá nhỏ, rơi xuống Trái Đất theo đúng nghĩa đen. Chúng sẽ tích tụ chủ yếu ở các vùng sâu của đại dương cũng như bám đầy bề mặt Mặt Trăng.
Siêu tân tinh là cái chết sau cùng của các vì sao, thường xảy ra sau khi ngôi sao đó đã sụp đổ một lần thành trạng thái "thây ma" như sao lùn trắng và sao neutron.
Đến một thời điểm nào đó, hoặc khi chịu một tác động mạnh nào đó, các "thây ma" này sẽ vụn vỡ, giải phóng ra khắp vũ trụ các kim loại mà ngôi sao đã rèn nên trong lõi của nó suốt cuộc đời.
Nhóm của TS Fields đã bắt đầu tìm kiếm tàn dư của các siêu tân tinh từ năm 2004 và lần lượt xác định được bằng chứng liên quan đến 2 sự kiện siêu tân tinh cách đây 3 và 8 triệu năm trong mẫu vật lấy từ đại dương sâu và cả Mặt Trăng.
Bằng chứng này là các đồng vị phóng xạ không thuộc về Trái Đất mà chỉ có thể được tạo ra bởi các sự kiện vũ trụ.
Năm 2021, họ có đột phá mới khi xác định được một đồng vị phóng xạ cực hiếm của plutonium.
Thứ này đại diện cho một cách chết rất bất thường, dữ dội. Đó là kilonova, phiên bản siêu cấp của siêu tân tinh.
Sự kiện này chỉ có thể xảy ra khi hai sao neutron - loại "thây ma vũ trụ" cực đoan nhất xoắn ốc vào nhau trong một vụ va chạm thảm khốc.
Kilonova cũng là nhà máy sản xuất một số nguyên tố hiếm nhất trên hành tinh của chúng ta, như vàng và bạch kim.
Ước tính sự kiện này xảy ra khoảng 10 triệu năm về trước.
Các bằng chứng nói trên giúp nhóm nghiên cứu kết luận rằng đại dương Trái Đất cũng như Mặt Trăng có thể là nghĩa địa khổng lồ của các siêu tân tinh.
Tại những nơi này, các nhà khoa học có thể tìm kiếm các bằng chứng hữu ích để lý giải lịch sử hóa học của Trái Đất, của hệ Mặt Trời cũng như của vũ trụ.
Nhóm nghiên cứu cho rằng Mặt Trăng sẽ là lựa chọn tốt nhất để nghiên cứu, bởi nó đơn giản về mặt địa chất và việc các tàu vũ trụ tiếp cận vệ tinh này để lấy mẫu sẽ dễ dàng hơn việc tìm xuống hàng ngàn mét dưới bề mặt đại dương.
