Xã hội

GS.TS Phan Trung Lý: Kết quả giám sát bị bỏ quên nhưng không ai bị kỷ luật

Chiều 6/8, chương trình Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát tiếp tục thảo luận phiên chuyên đề thứ 2 với chủ đề " Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật ".

GS.TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, bày tỏ sự tâm đắc với chủ đề này vì có sự kết nối hai nhiệm vụ cốt lõi là giám sát và lập pháp theo tinh thần "giám sát để kiến tạo phát triển".

GS . TS Phan Trung Lý chỉ ra vấn đề trong giám sát hoạt động của Quốc hội - Ảnh 1.

GS.TS Phan Trung Lý.

Ông ghi nhận những thành tựu quan trọng của hoạt động giám sát nhưng cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế như: Kết quả giám sát chưa gắn kết chặt chẽ với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật; nhiều kiến nghị sau giám sát chưa được thực hiện nghiêm túc, thiếu công cụ để kiểm tra, giám sát lại việc thực hiện các kiến nghị đó; phạm vi giám sát còn dàn trải, chưa tập trung vào những "điểm nghẽn" thực chất của thể chế, làm giảm hiệu quả tháo gỡ vướng mắc.

GS.TS Phan Trung Lý cho rằng, nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế này là "chưa phân định rõ giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp", dẫn đến sự chồng chéo về chức năng, thẩm quyền giám sát của Quốc hội và các cơ quan.

Để khắc phục, ông đề xuất hoàn thiện cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp: " Khi chức năng rõ ràng thì giám sát mới đúng trọng tâm và thực sự rút ra được vấn đề ".

GS Lý lưu ý, hoạt động giám sát của Quốc hội phải tập trung làm rõ vai trò của thể chế trong phát triển và xác định các điểm nghẽn cần tháo gỡ. Một trong những "điểm nghẽn" ở cơ chế phối hợp giữa Quốc hội và Chính phủ là thẩm quyền trong lập pháp và lập quy.

" Cần phải tháo gỡ tư duy, xác định rõ không gian của lập pháp và không gian của lập quy, trách nhiệm của Quốc hội và trách nhiệm của Chính phủ. Khi đó, Chính phủ có thể chủ động ban hành văn bản quy phạm theo thẩm quyền mà không cần chờ luật quy định chi tiết từng điều ", ông Lý phân tích.

Đặc biệt, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội nhấn mạnh sự cần thiết của cơ chế "giám sát của giám sát", kết luận giám sát phải được thực hiện.

" Hàng chục năm nay, nhiều cuộc giám sát có nêu kết luận nhưng kết quả thực hiện thì rất hình thức và cuối cùng cũng không ai bị kỷ luật, không rõ hình thức chịu trách nhiệm thế nào, chế tài ra sao, kỷ luật thế nào đối với những người không thực hiện hoặc thực hiện không đến nơi đến chốn các kết quả giám sát ", GS.TS Phan Trung Lý nói.

GS . TS Phan Trung Lý chỉ ra vấn đề trong giám sát hoạt động của Quốc hội - Ảnh 2.

Ông Nguyễn Đình Quyền.

Tham gia thảo luận, ông Nguyễn Đình Quyền, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp, cho rằng việc xác định phạm vi và đối tượng giám sát của Quốc hội là vấn đề "không hề đơn giản", cả về lý luận và thực tiễn: " Tôi hoạt động Quốc hội 30 năm và thấy hoạt động giám sát luôn luôn bị lúng túng trong việc xác định đối tượng và phạm vi ".

Ông dẫn chứng về cuộc tranh luận kéo dài giữa các chuyên gia rằng giám sát của Quốc hội nên ở tầm vĩ mô hay phải "giám sát tất cả"; việc Quốc hội có tới 60% đại biểu hoạt động kiêm nhiệm cũng đặt ra bài toán khó về xác định phạm vi giám sát phù hợp.

" Hoạt động giám sát của Quốc hội phải được đặt trong một tổng thể kiểm soát quyền lực, bao gồm cả thanh tra, kiểm tra, điều tra, kiểm toán, giám sát của Đảng và Mặt trận Tổ quốc, để tránh chồng chéo ", ông Quyền nêu quan điểm.

Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp ghi nhận bước tiến khi Hiến pháp 2013 bỏ cụm từ "giám sát đối với toàn bộ hoạt động của nhà nước", cho thấy sự điều chỉnh để xác định phạm vi phù hợp hơn.

Đi sâu vào một hình thức giám sát cụ thể là "giải trình", ông Nguyễn Đình Quyền nhận định đây là một yếu tố của Nhà nước pháp quyền nhưng việc triển khai tại Việt Nam còn thiếu kinh nghiệm, chưa thống nhất và đôi khi còn lúng túng.

Để hoạt động này thực chất và hiệu quả, vị chuyên gia kiến nghị, cần quy định rõ rằng khi hội đủ các tiêu chí, yếu tố (vấn đề bức xúc, sự kiện pháp lý...), các cơ quan phải giải trình thay vì phụ thuộc vào ý thức chủ quan. Phiên giải trình cần có sự tham gia của truyền thông để người dân giám sát; quá trình giải trình phải đảm bảo nguyên tắc bình đẳng, không coi đối tượng giải trình là cấp dưới...


Các tin khác

Việt Nam hút hơn 24 tỉ USD vốn ngoại trong 7 tháng

Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) vừa công bố, dòng đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt Nam vẫn đang trong xu hướng tích cực, 7 tháng đạt 24,09 tỉ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước.