Một cuộc suy thoái của Hoa Kỳ đang ngày càng có khả năng xảy ra. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell đã nói rằng: “Suy thoái chắc chắn là một khả năng, đó không phải là tất cả kết quả dự kiến của chúng tôi, đó chắc chắn là một khả năng và nói thẳng ra là các sự kiện của một vài tháng qua trên khắp thế giới, đã khiến việc đạt được những mục tiêu mà chúng tôi muốn trở nên khó khăn hơn. Đó là lạm phát 2% và vẫn là một thị trường lao động mạnh mẽ ”.
Fed có thể xem xét tăng lãi suất thêm 100 điểm cơ bản trong năm nay, theo Maybank Group.
Với lạm phát tăng cao và Fed thắt chặt chính sách mạnh mẽ, nền kinh tế Mỹ có khả năng sẽ đi vào suy thoái trong 12 tháng tới. Cuộc tranh luận sẽ chuyển sang chiều sâu và thời gian của một cuộc suy thoái của Hoa Kỳ cũng như tác động tiềm tàng đối với phần còn lại của thế giới, bao gồm cả ASEAN và Châu Á. Trên thực tế, Hoa Kỳ đã ở trong một "cuộc suy thoái kỹ thuật", sau khi GDP thực giảm xuống cho quý thứ hai liên tiếp trong quý 2 năm 2022 (-0,6% SAAR theo quý so với -1,6% trong quý 1), do tăng trưởng tiêu dùng chậm lại và đầu tư kinh doanh giảm.
Tuy nhiên, Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ (NBER) không phân loại quý 2 là sự khởi đầu của suy thoái chính thức, do thị trường lao động mạnh mẽ. Việc làm và tỷ lệ thất nghiệp đã hồi phục vào tháng 2 so với trước đại dịch. Việc làm trong bảng lương phi nông nghiệp đã tăng + 528 nghìn trong tháng 7, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống một mức thấp lịch sử 3,5%, từ 3,6% trong tháng 6.
GDP của Mỹ 2 quý đầu 2022. Nguồn: Maybank Group
Chúng tôi dự báo xác suất suy thoái của Hoa Kỳ vào tháng 8 năm 2023 đã tăng lên 26%, dựa trên mức chênh lệch kỳ hạn trung bình cho tháng 8 đã giảm xuống 0,18%. Trong tháng 7, trung bình chênh lệch ngân quỹ 10 năm 3 tháng ("chênh lệch kỳ hạn") giảm xuống 0,6 từ 1,6 trong tháng 6, do lợi suất trái phiếu kho bạc 10 năm giảm do lo ngại tăng trưởng. Fed hy vọng sẽ đạt được một cuộc hạ cánh nhẹ nhàng, làm chậm tăng trưởng mà không gây ra suy thoái. Tuy nhiên, 5 trong số 9 cuộc suy thoái của Hoa Kỳ kể từ năm 1960 là các chu kỳ thắt chặt mạnh mẽ của Fed diễn ra ngay sau đó.
Nhà kinh tế trưởng Suhaimi của Maybank Group đang xem xét về việc Fed sẽ thắt chặt thêm + 100 điểm cơ bản (bps) năm nay lên 3,25% -3,50%, tiếp theo là một mức tăng + 0,25 điểm phần trăm khác vào năm 2023 lên 3,50% -3,75%, trước khi nới lỏng vào năm 2024 xuống 2,75% -3,00%.
Tác động từ việc thắt chặt chính sách tiền tệ đã được cảm nhận trên thị trường nhà ở Hoa Kỳ đang rất nhạy cảm với lãi suất. Thị trường nhà ở đã chậm lại do đi vay chi phí tăng cao, với lãi suất thế chấp cố định 30 năm tăng lên 5,1% trong tuần kết thúc ngày 18 tháng 8 từ 3,1% vào đầu năm. Tỷ lệ ký hợp đồng mới lẫn giá nhà trung bình đều giảm so với tháng trước nhưng tác động của chính sách tăng lãi suất vẫn chưa được cảm nhận rõ rệt ở các phân khúc khác, ngụ ý rằng nhu cầu trong nước tiếp tục chậm lại khi việc thắt chặt chính sách diễn ra. Tiêu dùng thực tế của hộ gia đình giảm dần, cùng với đó là tiêu thụ hàng hóa lâu bền của Hoa Kỳ cũng ghi nhận giảm...
Nhưng theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hoa Kỳ, "Thị trường lao động hiện nay cực kỳ mạnh mẽ… Đây không phải là một nền kinh tế đang trong thời kỳ suy thoái. Nhưng chúng ta đang ở trong một giai đoạn chuyển đổi, trong đó tăng trưởng đang chậm lại và điều đó là cần thiết và thích hợp… Chất lượng tín dụng vẫn rất mạnh. Bảng cân đối kế toán của hộ gia đình nhìn chung đang ở trong tình trạng tốt ” (bà Janet Yellen trên NBC’s Meet the Press, ngày 24 tháng 7 năm 2022), thì độ sâu và thời gian của cuộc suy thoái tiếp theo của Hoa Kỳ có thể nông (hơn là sâu), được nâng đỡ bởi một thị trường lao động cải thiện và bảng cân đối hộ gia đình lẫn doanh nghiệp.
Hệ thống tài chính Mỹ đã trở nên linh hoạt hơn trước những căng thẳng sẽ đi kèm với một cuộc suy thoái, do các tiêu chuẩn quy định nghiêm ngặt hơn được áp đặt theo sự xuất hiện của khủng hoảng tài chính toàn cầu (GFC). Các ngân hàng Hoa Kỳ có vốn hóa tốt, với việc nắm giữ vốn chủ sở hữu giảm thiểu tổn thất cốt lõi trị giá khoảng 12% tổng tài sản có trọng số rủi ro tính đến quý 4 năm 2021, biên độ an toàn cao hơn nhiều so với khoảng 8% trong năm 2007. Các cuộc kiểm tra căng thẳng của Fed được kết luận gần đây cho thấy rằng các ngân hàng tham gia có khả năng hấp thụ thiệt hại từ cuộc suy thoái nghiêm trọng trong khi duy trì tỷ lệ vốn trên quy định tối thiểu.
Dự báo Fed sẽ cắt giảm lãi suất từ quý 2/2023. Nguồn: Maybank Group
Việt Nam đã không phụ thuộc vào bất kỳ khu vực hay toàn cầu nào trong cuộc suy thoái trước, mặc dù tăng trưởng GDP chậm lại đáng kể trong thời kỳ khủng hoảng. Tuy nhiên, Việt Nam gia tăng FDI và tự do hóa thương mại trong nhiều thập kỷ, có tỷ trọng xuất khẩu trên GDP thực tế tăng từ 40% năm 2000 lên 130% năm 2020. Hoa Kỳ ngày càng trở nên quan trọng, với thị phần của xuất khẩu của Việt Nam tăng lên 28,6% vào năm 2021 từ 20,7% vào năm 2015. Việt Nam có thể sẽ đối mặt với sự suy giảm tăng trưởng mạnh trong giai đoạn này nếu Mỹ rơi vào suy thoái.
Với diễn biến chính sách tiền tệ từ Mỹ, hàng loạt ngân hàng trung ương khu vực ASEAN đã bước vào thời kỳ tiền tệ thắt chặt. Tuy nhiên, chu kỳ tăng lãi suất tại ASEAN sẽ ít gay gắt hơn và đây là một trong 6 đối số mà ASEAN có thể áp dụng để tiếp tục duy trì vị thế "bến cảng phòng thủ" giữa biến động.
Cụ thể, chúng tôi nêu bật sáu lập luận cho sự tách rời "một phần" giữa ASEAN và Hoa Kỳ:
Thứ nhất, thúc đẩy mở cửa trở lại vẫn chưa kết thúc, với dịch vụ lưu trú & thực phẩm, xây dựng và vận tải hàng không vẫn dưới mức trước đại dịch, vì ASEAN "sống chung với Covid";
Thứ hai, tăng cường thương mại nội khối ASEAN sẽ bù đắp phần nào cho thương mại G3 và Trung Quốc yếu hơn;
Thứ ba, tăng FDI và chuyển chuỗi cung ứng sản xuất sang ASEAN;
Thứ tư, giá năng lượng và lương thực tăng cao, có lợi cho các nhà xuất khẩu năng lượng (Indonesia, Malaysia) và các nhà xuất khẩu lương thực (Thái Lan, Malaysia, Indonesia);
Thứ năm, chu kỳ tăng lãi suất ít gay gắt hơn (ngoại trừ Philippines và Singapore); Trong đó, Việt Nam hiện chưa tăng lãi suất gay gắt như các quốc gia trong ASEAN và vẫn đang duy trì chính sách tín dụng thận trọng cho năm nay.
Thứ sáu, di dời trụ sở và nhân tài từ Hồng Kông, và dòng vốn từ Trung Quốc Đại lục do sự cạnh tranh địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc & các chiến lược khác nhau của Covid. Một điểm làm nổi rõ hiện tượng này chính là thời điểm Trung Quốc mở cửa trở lại - đây sẽ là một động lực lớn cho du lịch và xuất khẩu của ASEAN.
