Gần 290.000 tỷ đồng dư địa margin sẵn sàng giải ngân. (Ảnh minh hoạ: K.N).
Ngành chứng khoán vừa trải qua quý III sôi động nhất lịch sử, khi thanh khoản thị trường cơ sở và phái sinh đồng loạt tăng vọt. Theo báo cáo mới đây từ SSI Research, tổng giá trị giao dịch cơ sở đạt 106 tỷ USD, trong khi giao dịch phái sinh lên tới 125 tỷ USD – gấp 1,9 lần quý trước.
Động lực chính đến từ dòng tiền cá nhân duy trì mạnh mẽ, hấp thụ phần lớn lượng bán ròng hơn 3,8 tỷ USD của khối ngoại kể từ đầu năm. Cùng với đó, hoạt động cho vay ký quỹ (margin) tăng trưởng nhanh, trở thành nhân tố quan trọng giữ nhịp thanh khoản thị trường trong quý vừa qua.
Dư nợ margin lập đỉnh, nhưng dư địa vẫn rộng
Dữ liệu của Wichart cho thấy, tổng dư nợ margin của 72 công ty chứng khoán tính đến cuối quý III đạt hơn 367.000 tỷ đồng (tương đương hơn 14 tỷ USD), tăng 23% so với quý II và 69% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức cao nhất trong lịch sử, cho thấy mức độ sử dụng đòn bẩy tài chính ngày càng lớn của nhà đầu tư cá nhân.
Tỷ lệ margin trên vốn chủ sở hữu toàn ngành hiện đạt 113%. Dựa trên quy định cho phép cho vay tối đa gấp đôi vốn chủ sở hữu, tổng hạn mức cho vay lý thuyết của toàn hệ thống khoảng 653.000 tỷ đồng. Như vậy, dư địa còn lại để cho vay thêm vẫn gần 290.000 tỷ đồng – giảm nhẹ so với quý II (hơn 307.000 tỷ đồng) nhưng vẫn ở vùng cao.
Đà tăng nhanh của dư nợ cũng giúp thu nhập lãi vay trở thành động lực chính cho tăng trưởng lợi nhuận trong quý III, khi chi phí vốn thấp và dòng tiền thị trường duy trì dồi dào.
Tổng dư nợ margin quý III/2025 đạt hơn 367.000 tỷ đồng. (Nguồn: K.N tổng hợp từ WiChart).
Phân hóa rõ nét giữa các công ty chứng khoán
Thống kê ghi nhận sự chênh lệch ngày càng lớn giữa các nhóm công ty về khả năng mở rộng dư địa cho vay. Có khoảng 15 công ty hiện còn tỷ lệ cho vay trên vốn chủ sở hữu dưới 50%, trong đó HSC, MBS, FPTS, VCBS, VietinBank Securities, PHS, KISVN và Mirae Asset Việt Nam (MASVN) đều ở mức dưới 30%.
MBS là trường hợp duy nhất có tỷ lệ cho vay vượt trần, với dư nợ cuối kỳ (theo giá gốc) đạt 14.512 tỷ đồng, trong khi vốn chủ sở hữu gần 7.000 tỷ đồng, tương ứng khoảng 207%. Báo cáo tài chính lưu ý giá trị hợp lý của các công cụ tài chính có thể khác so với giá trị ghi sổ, do chưa xác định được giá hợp lý.
HSC cũng đang tiến sát giới hạn khi vốn chủ sở hữu gần như không thay đổi so với quý II, dẫn đến tỷ lệ cho vay còn lại chỉ khoảng 10%. Trong khi đó, MASVN và KISVN đều có tỷ lệ cho vay còn lại lần lượt 18% và 13%, cải thiện so với quý II (11% và 9%) nhưng vẫn thuộc nhóm tiệm cận trần.
Ở nhóm có vốn chủ sở hữu lớn nhất như TCBS, SSI, VNDirect, VPBankS và VIX, tỷ lệ cho vay còn lại hiện duy trì quanh mức 1 lần (100%), tương ứng tổng dư nợ hơn 130.000 tỷ đồng. Nhờ quy mô vốn cao và khả năng quản trị rủi ro tốt, nhóm này vẫn giữ được dư địa linh hoạt để mở rộng cho vay khi thị trường thuận lợi.
Tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông bất thường tháng 9, Chủ tịch SSI Nguyễn Duy Hưng cho biết nếu nhu cầu margin tăng thêm 30–40% trong những tháng cuối năm, công ty vẫn đủ năng lực đáp ứng.
30 CTCK có cho vay margin lớn nhất tại cuối tháng 9 và dư địa cho vay. (Nguồn: K.N tổng hợp từ dữ liệu WiChart).
Chu kỳ tăng vốn và triển vọng mở rộng dư địa
Dư nợ margin tiến nhanh tới giới hạn cho vay đang tạo áp lực rõ rệt lên năng lực tài chính của nhiều công ty chứng khoán. Trong bối cảnh đó, làn sóng tăng vốn được xem là bước đi tất yếu để củng cố quy mô, duy trì khả năng cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu ký quỹ ngày càng lớn từ nhà đầu tư.
HSC, VNDirect và Vietcap đã lần lượt công bố phương án phát hành cổ phiếu mới trong năm nay, nhằm tăng vốn chủ sở hữu và mở rộng hạn mức cho vay. Ở nhóm đầu ngành, SSI đã được cổ đông thông qua kế hoạch chào bán gần 415,6 triệu cổ phiếu, trong khi TCBS hoàn tất IPO và niêm yết trên sàn HOSE từ tháng 10, chính thức trở thành công ty chứng khoán có vốn điều lệ lớn nhất thị trường.
VPBankS và VPS cũng đang triển khai các thủ tục IPO để tăng quy mô vốn, hướng tới vị thế top đầu trong giai đoạn mới.
Hoạt động tăng vốn không chỉ giúp gia tăng dư địa margin mà còn nâng khả năng đáp ứng các chuẩn an toàn tài chính, giảm chi phí huy động vốn và mở rộng biên lợi nhuận. Với những công ty có quy mô vốn 10.000-20.000 tỷ đồng trở lên, việc mở rộng hạn mức cho vay có thể lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng – tạo nền tảng cho chu kỳ tăng trưởng tiếp theo.
Việc thị được FTSE Russell nâng hạng lên nhóm mới nổi thứ cấp sẽ là cột mốc quan trọng, mở ra dòng vốn thực quy mô lớn vào hệ thống tài chính. Khi nguồn vốn mới kết hợp cùng chu kỳ tăng vốn nội địa, dư địa cho vay của khối chứng khoán sẽ tiếp tục được mở rộng.
Trong bối cảnh thanh khoản thị trường duy trì cao, mặt bằng lãi suất ổn định và dòng tiền nhà đầu tư cá nhân vẫn dồi dào, margin được dự báo tiếp tục là động lực chính trong cơ cấu lợi nhuận của các công ty chứng khoán quý IV và đầu năm 2026.
