Trước khi thực hiện một chuyến du lịch, khi đổi tiền để đi du lịch Nhật Bản, Zhao Nan (một công dân Trung Quốc) rất ngạc nhiên khi phát hiện 1 nhân dân tệ hiện có thể đổi được gần 22 yên, tăng hơn 10% so với đầu năm. Tính đến ngày 30 tháng 5, tỷ giá nhân dân tệ so với yên Nhật đã tăng giá đáng kinh ngạc, tăng 46% so với mức thấp nhất chạm tới vào tháng 3/2020.
Theo báo cáo của Ctrip và các nền tảng du lịch khác, sự mất giá của đồng yên đã thúc đẩy du lịch Trung Quốc đến Nhật Bản, đưa quốc gia này trở thành điểm đến hàng đầu của du khách Trung Quốc trong kỳ nghỉ Tuần lễ Vàng năm nay. Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản báo cáo rằng hơn 3 triệu khách du lịch Trung Quốc đã đến thăm Nhật Bản trong tháng 4/2024, là tháng thứ 2 liên tiếp đạt con số này.
Đồng yên mất giá nhanh kể từ tháng 4/2024, chạm mức thấp kỷ lục 160 yên/1 USD vào ngày 29/4, mức thấp nhất kể từ năm 1990. Tỷ giá hối đoái thực tế cũng giảm mạnh xuống mức trước năm 1970. Mặc dù Bộ Tài chính Nhật Bản đã can thiệp nhưng đồng yên vẫn ở mức 157,48 yên/USD tính đến ngày 14/6.
Tác động của tỷ giá đối với kinh tế Nhật
Sự suy giảm của đồng nội tệ tác động trái chiều đến nền kinh tế Nhật Bản
Về mặt tích cực, nó mang lại lợi ích cho xuất khẩu và du lịch. Yoshiharu Hoshino, Giám đốc điều hành của Hoshino Resorts, nơi điều hành 62 khách sạn nghỉ dưỡng ở Nhật Bản và nước ngoài, cho biết đã xuất hiện nhu cầu chưa từng có đối với tài sản của họ. Chi tiêu du lịch đã tăng 73,3% so với cùng kỳ trong quý đầu tiên, con số quý cao nhất cho đến nay. Các nhà xuất khẩu, chiếm hơn một nửa chỉ số chứng khoán Topix của Nhật Bản, đã chứng kiến lợi nhuận tăng vọt. Bank of America ước tính rằng cứ mỗi yên tăng thêm so với đồng đô la trong tỷ giá hối đoái có thể thúc đẩy lợi nhuận hoạt động của các công ty trong Topix 500, theo dõi các công ty lớn nhất Nhật Bản, thêm 0,5%.
Tuy nhiên, sự sụt giảm của đồng Yên cũng có những tác động tiêu cực. GDP của Nhật Bản trong quý I/2024 giảm 0,5% so với quý liền trước và 2% so với cùng kỳ năm trước. Tiêu dùng cá nhân và chi tiêu vốn cũng giảm, chủ yếu do chi phí nhập khẩu bao gồm thực phẩm và năng lượng tăng lên, điều này đã ảnh hưởng đến tăng trưởng tiền lương thực tế và đầu tư của doanh nghiệp. Đồng yên suy yếu đã trở thành một vấn đề chính trị vì nó ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người dân Nhật Bản.
Đồng yên sụt giảm cũng ảnh hưởng đến vị thế kinh tế toàn cầu của Nhật Bản. Theo dự đoán của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, GDP danh nghĩa của Nhật Bản sẽ bị Ấn Độ vượt qua và tụt từ vị trí thứ 4 thế giới xuống vị trí thứ 5 vào năm tới, phần lớn là do đồng yên mất giá.
Chỉ số Nikkei 225, được hỗ trợ bởi thu nhập xuất khẩu mạnh mẽ, đã đạt mức cao nhất trong 34 năm vào tháng 3, nhưng sau đó phải đối mặt với biến động do đồng yên mất giá nhanh chóng. Chứng khoán Nhật Bản đã giảm hơn 6% vào cuối tháng 5, khi các nhà đầu tư toàn cầu chuyển vốn từ Nhật Bản sang các thị trường khác, bao gồm Hồng Kông (Trung Quốc) và Trung Quốc đại lục.
Có một số yếu tố góp phần vào sự suy giảm của đồng Yên. Những động lực chính có thể kể đến là sự giảm kỳ vọng về việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ sớm cắt giảm lãi suất và lập trường ôn hòa của Ngân hàng Nhật Bản. Khoảng cách lãi suất giữa Mỹ và Nhật Bản đã thúc đẩy các nhà đầu tư toàn cầu bán khống đồng tiền Nhật Bản.
Hiện nay, có những ý kiến trái chiều về chính sách của ngân hàng trung ương Nhật Bản đối với đồng yên. Tatsuhito Tokuchi, cựu chủ tịch Citic Securities International Co. Ltd., tin rằng việc can thiệp để hỗ trợ đồng yên là việc của bộ tài chính. Cựu Thống đốc BOJ Masaaki Shirakawa cảnh báo rằng lãi suất thấp kéo dài có thể cản trở năng suất do làm cho các doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả. Một số chuyên gia cho biết, về mặt can thiệp ngoại hối, tốc độ mất giá của đồng yên, thay vì bảo vệ một mức cụ thể, mới là trọng tâm.
Hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng hướng đi của đồng yên sẽ phụ thuộc vào chính sách kinh tế của Mỹ và cải cách cơ cấu của Nhật Bản. Nhưng đồng yên vẫn chịu áp lực giảm giá dài hạn, theo Tadaaki Kawamura, người đứng đầu tùy viên tài chính tại Đại sứ quán Nhật Bản tại Trung Quốc.
Vì sao đồng Yên mất giá?
Sự sụt giảm của đồng yên so với đồng đô la phần lớn là do chênh lệch lãi suất ngày càng lớn khi Fed tăng lãi suất mạnh mẽ để chống lạm phát, trong khi Nhật Bản vẫn giữ lãi suất âm. Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) vào tháng 3 đã tăng lãi suất ngắn hạn từ -0,1% lên từ 0 đến 0,1% - mức tăng đầu tiên sau 17 năm.
Ngày 14/6/2024, BOJ giữ lãi suất chính sách ngắn hạn duy trì ở mức 0-0,1%.
Teck Leng Tan, chiến lược gia ngoại hối tại UBS Wealth Management giải thích: Lãi suất bằng 0 của Nhật Bản khiến đồng yên trở thành một loại tiền tệ hấp dẫn để bán khống. Ông Tan cho biết: “Ngân hàng Nhật Bản chắc chắn là ngân hàng trung ương 'hiền hòa' nhất", củng cố tâm lý thị trường để bán khống đồng tiền. Việc BOJ miễn cưỡng tăng lãi suất bất chấp áp lực lạm phát toàn cầu đã làm trầm trọng thêm sự sụt giảm của đồng yên.
Cựu thành viên hội đồng BOJ Takahide Kiuchi nhận xét rằng sự mất giá của đồng yên không chỉ giới hạn ở đồng đô la mà còn lan sang các loại tiền tệ khác bao gồm đồng euro, vì ngân hàng trung ương Nhật Bản đã miễn cưỡng tăng lãi suất bất chấp áp lực lạm phát toàn cầu. Quyết định của BOJ về việc chấm dứt lãi suất âm vào cuối tháng 3, trong khi vẫn duy trì các điều kiện tài chính phù hợp, đã không ngăn được sự sụt giảm của đồng yên.
Hoạt động đầu cơ cũng gây áp lực giảm giá cho đồng tiền. Morgan Stanley chỉ ra rằng các nhà đầu tư nước ngoài đang phòng ngừa rủi ro cho khoản đầu tư chứng khoán Nhật Bản của họ bằng cách mua đô la, góp phần làm đồng yên mất giá. Ngoài ra, các cá nhân và tổ chức Nhật Bản đầu tư vào tài sản nước ngoài cũng như các công ty mua dịch vụ kỹ thuật số ở nước ngoài đã gia tăng áp lực bán lên đồng yên.
Tiền mặt chiếm hơn một nửa tài sản tài chính hộ gia đình ở Nhật Bản, cao hơn nhiều so với các nước khác do môi trường giảm phát kéo dài. Một cuộc khảo sát hàng quý của BOJ cho thấy các hộ gia đình nắm giữ hơn 7 nghìn tỷ USD tiền mặt và tiền tiết kiệm tính đến cuối tháng 12/2023. Cách tiếp cận thận trọng này bắt nguồn từ sự sụp đổ của thị trường chứng khoán sau vụ vỡ bong bóng năm 1989, khiến nhiều người thích gửi tiền lãi suất bằng 0 hơn là đầu tư rủi ro hơn.
Bây giờ sở thích đang bắt đầu thay đổi. Morgan Stanley Mitsubishi UFJ Securities lưu ý rằng xã hội già đi và tuổi thọ cao cũng đòi hỏi các nhà đầu tư Nhật Bản muốn có lợi nhuận tốt hơn.
Một báo cáo của Citibank chỉ ra sự chuyển dịch đều đặn tiền tiết kiệm của các hộ gia đình Nhật Bản sang đầu tư, với một phần đáng kể chảy vào chứng khoán nước ngoài, làm trầm trọng thêm sự yếu kém của đồng yên.
Can thiệp không giúp ích nhiều
Chính quyền Nhật Bản đã chi 9,79 nghìn tỷ yên (62,2 tỷ USD), khoảng 4,5% dự trữ ngoại hối quốc gia, can thiệp vào thị trường ngoại hối để hỗ trợ đồng yên trong tháng 5/2024.
Kawamura từ Đại sứ quán Nhật Bản tại Trung Quốc tin rằng chính phủ đã can thiệp vào thị trường tiền tệ để làm chậm sự mất giá nhanh chóng của đồng yên và hạn chế đầu cơ thay vì duy trì một tỷ giá hối đoái cụ thể.
Cựu thành viên hội đồng BOJ Kiuchi cho biết, những biện pháp can thiệp như vậy, tương tự như năm 2022, có thể trì hoãn sự sụt giảm của đồng yên nhưng khó có thể đảo ngược xu hướng nếu không có sự hợp tác của BOJ.
Hiện tại, các nhà phân tích cũng như các nhà tham gia thị trường nhìn chung tin rằng đồng yên, ở mức khoảng 155-158 Yên/USD, đang bị định giá quá thấp.
Mọi ánh mắt đổ dồn về Fed
Ngoài việc BOJ cần tăng lãi suất, các nhà kinh tế tin rằng tương lai của đồng yên phụ thuộc rất nhiều vào các quyết định chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ.
Nhà phân tích Tan của ngân hàng UBS cho biết, một bước ngoặt tiềm năng đối với đồng yên sẽ là việc Fed cắt giảm lãi suất, điều này sẽ làm giảm sức hấp dẫn của giao dịch chênh lệch giá ( carry trades) .
Adachi và các chuyên gia khác đồng ý rằng ảnh hưởng của Nhật Bản đối với đồng yên là hạn chế, trong khi những kỳ vọng về chính sách của Fed lại quan trọng hơn. Adachi lưu ý rằng miễn là Fed duy trì tỷ giá hiện tại cho đến ít nhất là tháng 9, đồng yên sẽ khó tăng giá đáng kể. Ông cho biết, ngay cả việc BOJ tăng lãi suất vào tháng 7 cũng dự kiến sẽ chỉ có tác động hạn chế đến đồng tiền này.
Tham khảo: Caixinglobal
