Theo lý giải của đại diện Tổng LĐLĐVN, sau 2 năm không điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng do ảnh hưởng của dịch COVID-19, quy định về mức lương tối thiểu vùng hiện nay đã không còn phù hợp, không đáp ứng được mức sống tối thiểu cho người lao động và người lao động cần được chia sẻ khó khăn sau thời gian kiệt quệ vì dịch bệnh, đặc biệt họ đang phải quay cuồng trong cơn “bão giá” hiện nay.
Mức lương tối thiểu vùng theo quy định hiện nay là 4,42 triệu đồng đối với vùng I; vùng II là 3,92 triệu; vùng III là 3,42 triệu và vùng IV là 3,07 triệu đồng. Mọi thứ đều tăng giá, chỉ duy nhất có lương hiện nay là không tăng khiến hàng chục triệu lao động đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. Năm 2021, khảo sát của Viện Công nhân Công đoàn cho kết quả 21% người lao động phải ăn nhiều mì tôm hơn; 48% lao động phải giảm lượng thịt hàng ngày; 22% chuyển từ mua sắm mỗi ngày sang dùng thực phẩm do người thân cung cấp; 15% chọn việc ăn gộp bữa, giảm bữa; 60% tiết kiệm các khoản chi; 11% phải vay mượn tiền của người thân; 0,3% lao động vay lãi suất cao, tín dụng đen hoặc bán sổ bảo hiểm xã hội.
Tổng LĐLĐVN đề xuất tăng lương tối thiểu vùng cho người lao động ngay từ đầu tháng 7/2022.
Theo đánh giá của Tổng LĐLĐVN, việc tăng lương có lợi cho cả doanh nghiệp và người lao động. Cùng với việc chống dịch hiệu quả và khả năng phục hồi của nền kinh tế trong năm 2022, phía Tổng LĐLĐVN cho rằng, việc tăng lương tối thiểu vùng từ 1/7/2022 là có thể thực hiện được. Tuy nhiên, mức tăng bao nhiêu phần trăm cần thảo luận tại các phiên họp tiếp theo.
Theo ông Lê Đình Quảng, Phó Trưởng ban Chính sách – Pháp luật (Tổng LĐLĐVN), đồng thời cũng là thành viên Hội đồng Tiền lương Quốc gia, 2 năm qua không được điều chỉnh nên hiện lương tối thiểu đã không còn “đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ”, không còn là sàn để bảo vệ được người lao động yếu thế, để thương lượng thỏa thuận tiền lương trên thực tế của người lao động và doanh nghiệp.
Ông Quảng phân tích, quan hệ lao động có diễn biến phức tạp thời gian qua cũng có một phần nguyên nhân xuất phát từ việc chậm tăng lương tối thiểu vùng. Từ đầu năm 2022 đến nay, đã liên tiếp xảy ra các vụ đình công, ngừng việc tập thể tại nhiều tỉnh thành trên cả nước.
“Lâu nay, các doanh nghiệp thường căn cứ vào mức điều chỉnh tiền lương tối thiểu hàng năm của Chính phủ để điều chỉnh mức lương thực tế ở doanh nghiệp. Hơn 2 năm nay, do mức lương tối thiểu không được điều chỉnh, nên nhiều doanh nghiệp dựa vào đó mà không điều chỉnh tiền lương. Trong bối cảnh dịch COVID-19, người lao động gặp rất nhiều khó khăn, giá cả tiêu dùng tăng cao, tiền lương thực tế của người lao động giảm sút, trong khi doanh nghiệp không điều chỉnh tăng lương, dẫn đến nhiều vụ ngừng việc tập thể, đình công tự phát xảy ra”, ông Quảng phân tích.
Theo ông Quảng, hiện nay trong 7 yếu tố làm căn cứ để điều chỉnh mức lương tối thiểu đã có nhiều yếu tố thay đổi mạnh như chỉ số giá tiêu dùng (CPI), mức sống tối thiểu cho người lao động và gia đình họ, tốc độ tăng trưởng kinh tế, quan hệ cung cầu lao động... Do đó, việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng đang là vấn đề cần phải được giải quyết.
Trong khi đó, theo TS Vũ Tiến Minh, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, việc 2 năm qua không điều chỉnh lương tối thiểu vùng thì chính sách tiền lương đang nợ người lao động khoảng 10% lương.
TS Vũ Tiến Minh cũng dẫn chứng, khoảng thời gian dài không điều chỉnh tăng lương tối thiểu vùng là đã làm cho tiền lương tối thiểu thực tế bị giảm, đơn cử hàng loạt chỉ số liên quan đã tăng như: Chỉ số giá tiêu dùng (CPI), tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP), năng suất lao động, chi phí sức khỏe của người lao động...
Vì thế TS Vũ Tiến Minh cho rằng, hiện nay có thể tăng lương tối thiểu vùng được thì cần phải tăng ngay khi có thể, trong thời gian sớm nhất mà không cần phải đợi đến năm 2023. Bộ luật Lao động 2019 có hiệu lực từ 1/1/2021 quy định, tiền lương tối thiểu vùng được điều chỉnh căn cứ vào một loạt các yếu tố như GDP, mức sống tối thiểu của NLĐ, CPI, năng suất lao động, cung cầu lao động, khả năng chi trả của DN... Số liệu của Tổng cục Thống kê công bố cho thấy lũy kế trong 2 năm 2020 - 2021 chỉ số GDP tăng trên 5,49% và CPI tăng trên 5,07% so với năm 2019; năng suất lao động bình quân 5,8%/năm; đồng thời nhiều chỉ số liên quan cũng đã tăng... Do vậy, tiền lương tối thiểu vùng cũng phải được nâng lên.
TS Vũ Tiến Minh cho biết, qua các khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn, đời sống của người lao động đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, đặc biệt qua giai đoạn bị ảnh hưởng của dịch COVID-19.
“Chúng ta chia sẻ với khả năng chi trả của doanh nghiệp. Tuy nhiên, doanh nghiệp khó khăn một thì hiện người lao động cũng đang khó khăn hai. Trong thị trường, nếu doanh nghiệp nào không đảm bảo mức sống tối thiểu, không có khả năng chi trả xứng đáng cho công sức của người lao động thì không thể phát triển. Cần có sự điều tiết của thị trường trong môi trường cạnh tranh lành mạnh để điều chỉnh nguồn lực phát triển xã hội, cho doanh nghiệp phát triển, người lao động bảo đảm cuộc sống tốt hơn. Việc tăng tiền lương tối thiểu cũng sẽ góp phần cải thiện đời sống người lao động, chắc chắn năng suất lao động sẽ nâng lên và người lao động sẽ gắn bó hơn với doanh nghiệp”, TS Vũ Tiến Minh chia sẻ. Do đó, TS Vũ Tiến Minh đề nghị Hội đồng Tiền lương Quốc gia cần thảo luận để đề xuất Chính phủ điều chỉnh tiền lương tối thiểu vùng ngay mà không cần chờ đợi.
