Đề xuất quy định kinh doanh xuất khẩu gạo như "đánh đố"

Tư duy "không quản được thì cấm”

Góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi về kinh doanh xuất khẩu gạo, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, một số quy định tại dự thảo chưa hợp lý, làm tăng chi phí và gây áp lực về vốn cho các thương nhân mới.

Cụ thể, dự thảo quy định thương nhân xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa thóc, gạo, điều này có nghĩa là doanh nghiệp sẽ không được phép thuê kho chứa thóc, gạo như quy định hiện hành. VCCI đề nghị bỏ quy định trên.

Theo VCCI, mục tiêu chính của việc đưa ra các điều kiện về kho là để xác định năng lực vận hành, đảm bảo doanh nghiệp có nơi dự trữ thóc gạo. Thuê hay sở hữu kho là quyền tự do kinh doanh, phù hợp với nguyên tắc của nền kinh tế thị trường.

Theo dự thảo nghị định, doanh nghiệp sẽ không được phép thuê kho chứa thóc, gạo như quy định hiện hành.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, có tình trạng thương nhân thuê kho chứa, cơ sở xay, xát thóc gạo chỉ để đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, không quan tâm đến duy trì kho chứa. Tuy nhiên, đại diện cộng đồng doanh nghiệp cho biết, trường hợp này nằm ở việc không thực hiện đúng điều kiện kinh doanh chứ không phải nằm ở bản thân quy định.

“Nhà nước có thể thu hồi giấy phép của doanh nghiệp do không đáp ứng điều kiện kinh doanh. Quy định như dự thảo là còn mang tư duy “không quản được thì cấm”, trái với tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã yêu cầu xóa bỏ”, VCCI chỉ rõ.

Chưa ký hợp đồng đã phải dự trữ 1.250 tấn gạo?

Tại dự thảo nghị định nêu, thương nhân mới phải đảm bảo dự trữ tối thiểu 1.250 tấn gạo sau 45 ngày được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh và duy trì cho đến khi có hoạt động xuất khẩu thực tế.

VCCI đề nghị bỏ quy định này do làm gia tăng đáng kể điều kiện gia nhập thị trường đối với các doanh nghiệp mới. Trong giai đoạn chưa ký được hợp đồng xuất khẩu, việc buộc phải nhập và dự trữ gạo với số lượng lớn sẽ gây áp lực về vốn, chi phí bảo quản, lưu kho. Thậm chí, doanh nghiệp có thể bị động trong hoạt động thu mua gạo, do không thể xác định chính xác thời điểm được cấp giấy phép.

VCCI đề nghị bỏ quy định dự trữ tối thiểu 1.250 tấn gạo đối với thương nhân mới.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, nếu thương nhân chỉ thu mua khi ký được hợp đồng xuất khẩu, có thể dẫn đến hiện tượng cạnh tranh thu mua, ảnh hưởng đến giá gạo nội địa; hoặc ngược lại, không tổ chức thu mua vào mùa vụ ảnh hưởng đến lợi nhuận của nông dân. Tuy nhiên, theo VCCI, nếu tình trạng này chỉ xảy ra với thương nhân mới thì không đủ gây ảnh hưởng lớn, nông dân vẫn có thể bán cho thương nhân khác. Còn với phần lớn thương nhân, quy định này không giải quyết được vấn đề.

Với quy định cấm ủy thác xuất khẩu gạo, VCCI cũng đề nghị bãi bỏ. Việc ủy thác xuất khẩu hoàn toàn phù hợp với Luật Thương mại và các văn bản hướng dẫn thi hành. Sản phẩm gạo không thuộc danh mục hàng hóa cấm xuất, tạm ngừng xuất khẩu.

Theo phản ánh, quy định này đã làm giảm cơ hội kinh doanh, có doanh nghiệp phải tính đến phương án “đẩy” khách hàng sang mua gạo của các thị trường lân cận, có điều kiện kinh doanh xuất khẩu thông thoáng hơn như Campuchia, Thái Lan...