Súng trường bắn tỉa SVD, do nhà thiết kế Evgeny Dragunov phát triển, là một trong những vũ khí mang tính biểu tượng của quân đội Liên Xô và Nga.
Ra đời từ năm 1963, SVD không chỉ nổi bật với khả năng tiêu diệt mục tiêu ở cự ly xa mà còn ghi dấu ấn nhờ thiết kế kỹ thuật tiên tiến, kết hợp giữa độ chính xác, độ tin cậy và sự đơn giản.
Xạ thủ bắn tỉa với khẩu SVD. Ảnh: Sergey Bobylev/RIA Novosti/Lenta
Thiết kế kỹ thuật tổng quan
SVD là súng trường bắn tỉa tự nạp đạn cỡ nòng 7,62×54 mm, sử dụng cơ chế hoạt động dựa trên năng lượng khí thuốc với hành trình piston ngắn. Thiết kế này giúp giảm lực giật và đảm bảo sự ổn định khi bắn liên tiếp.
Một đặc điểm nổi bật là nòng súng được cố định trong khung hộp nòng, không chạm vào báng súng, giúp loại bỏ ảnh hưởng của dao động nòng do điều kiện tựa súng hoặc nhiệt độ nòng tăng cao.
Điều này mang lại độ chính xác cao, đặc biệt ở cự ly lên đến 1.300m khi sử dụng kính ngắm quang học PSO-1.
Chiều dài tổng thể 1.220mm, có thể gắn lưỡi lê để tăng tính đa dụng. Khối lượng 3,7kg (không kính ngắm và đạn), 4,51kg (có băng đạn đầy và kính ngắm), nhẹ hơn nhiều so với các mẫu súng bắn tỉa cùng thời.
Tốc độ đầu nòng 830m/s, đảm bảo sức xuyên và tầm bắn hiệu quả. Tầm bắn 1.200m với kính ngắm cơ, 1.300m với kính quang học. Tuổi thọ nòng 25.000 phát, chứng minh độ bền vượt trội.
Công nghệ nòng và đạn dược
Nòng súng trường bắn tỉa SVD được mạ crôm cả bên trong lẫn khoang đạn, tăng khả năng chống ăn mòn và chịu được điều kiện khắc nghiệt như bụi bẩn, độ ẩm hay nhiệt độ thấp.
Nòng có bốn rãnh xoắn phải, giúp ổn định đường đạn và cải thiện độ chính xác. Đầu nòng được trang bị bộ phận giảm giật kiêm triệt lửa dạng rãnh, giảm ánh chớp khi bắn và hỗ trợ xạ thủ che giấu vị trí, đặc biệt trong điều kiện ban đêm.
SVD sử dụng đạn 7,62×54mm với nhiều biến thể, bao gồm: Đạn lõi thép tiêu chuẩn, phù hợp cho các mục tiêu bộ binh. Đạn xuyên giáp cháy, dùng để tiêu diệt mục tiêu nhẹ hoặc gây cháy. Đạn bắn tỉa chuyên dụng, tối ưu hóa độ chính xác. Đạn đánh dấu, hỗ trợ điều chỉnh bắn trong các tình huống chiến đấu.
Băng đạn 10 viên được thiết kế đơn giản, dễ thay thế, với cơ chế khóa nòng tự động giữ ở vị trí lùi khi hết đạn, giúp xạ thủ nhanh chóng nạp đạn mới.
Cơ chế tự nạp đạn và độ tin cậy
Cơ chế tự nạp đạn của SVD dựa trên hệ thống khí thuốc, với piston hành trình ngắn, giảm thiểu rủi ro kẹt đạn so với các thiết kế piston dài.
Để cân bằng giữa độ tin cậy và độ chính xác, Dragunov đã tối ưu hóa các khe hở giữa các bộ phận chuyển động, đảm bảo súng hoạt động trơn tru trong điều kiện bùn lầy, bụi bẩn hoặc lạnh giá - những yếu tố từng khiến súng SVT-40 thất bại.
Chính đặc điểm này đã mang lại biệt danh “bất tử” và “roi da” cho SVD trong quân đội.
Tốc độ bắn của SVD đạt 30 phát/phút ở chế độ bắn từng viên, phù hợp với vai trò bắn tỉa, nơi mỗi phát bắn cần được tính toán cẩn thận. Khóa nòng với ba chốt chiến đấu ở đầu khóa đảm bảo độ chắc chắn khi đóng nòng, giảm rung động và tăng độ chính xác.
Thiết kế Ergonomic và vật liệu
SVD nổi bật với thiết kế tiện dụng, phù hợp cho cả xạ thủ mới lẫn chuyên nghiệp. Báng súng kiểu “xương” (skeletal) được làm từ gỗ dán ở các phiên bản đầu, sau này thay bằng vật liệu tổng hợp ở các mẫu hiện đại như SVDM.
Báng súng có dạng tiện dụng kiểu thi đấu, hỗ trợ tư thế bắn ổn định. Tay cầm kiểu súng ngắn cho phép xạ thủ bắn theo kiểu “súng máy” khi tựa súng, cố định báng bằng tay trái, tăng tính linh hoạt trong chiến đấu.
Báng trước có lỗ thông gió, giúp tản nhiệt khi bắn liên tục, đồng thời giảm trọng lượng tổng thể. Các phiên bản cải tiến như SVDM tích hợp ray Picatinny, cho phép lắp thêm phụ kiện như kính ngắm hiện đại hoặc thiết bị nhìn đêm, đáp ứng yêu cầu chiến tranh hiện đại.
Kính ngắm và hỗ trợ ngắm bắn
Kính ngắm quang học PSO-1 là một phần không thể thiếu của SVD, được thiết kế riêng để tối ưu hóa khả năng bắn tỉa. PSO-1 có độ phóng đại 4x, lưới ngắm với các vạch đo khoảng cách, hỗ trợ xạ thủ tính toán cự ly và điều chỉnh bắn trong điều kiện ánh sáng yếu. Kính có khả năng chống sương mù và chịu được môi trường khắc nghiệt, phù hợp với các chiến trường đa dạng.
Ngoài ra, SVD còn được trang bị kính ngắm cơ tiêu chuẩn, cho phép bắn ở cự ly 1.200m khi kính quang học bị hỏng hoặc trong điều kiện không thể sử dụng thiết bị quang học.
Ứng dụng công nghệ trong tác chiến hiện đại
SVD không chỉ là vũ khí bắn tỉa truyền thống mà còn chứng minh tính đa dụng trong tác chiến hiện đại. Trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, xạ thủ Nga đã sử dụng SVD để tiêu diệt drone Baba Yaga ở cự ly 100-150m vào ban đêm, tận dụng khả năng phát hiện nhiệt của kính ngắm. Điều này cho thấy sự thích nghi của SVD với các mục tiêu phi truyền thống như UAV, nhờ thiết kế đơn giản và dễ sử dụng.
Chuyên gia Ilya Davydov từ TsNIITochMash nhận xét: “SVD là súng trường đáng tin cậy, dễ học, phù hợp để đào tạo kỹ năng bắn tỉa cơ bản. Một lính mới cũng khó làm hỏng súng.” Trong khi đó, Alexander Borisov khẳng định SVD là “súng bắn tỉa tốt nhất trên chiến trường”, nhờ sự cân bằng giữa hiệu quả và tính thực tiễn.
Súng trường bắn tỉa SVD là minh chứng cho tài năng thiết kế của Evgeny Dragunov và đội ngũ Izhevsk. Với công nghệ nòng mạ crôm, cơ chế tự nạp đạn tin cậy, thiết kế tiện dụng và khả năng thích nghi với các chiến trường hiện đại, SVD không chỉ là vũ khí mà còn là biểu tượng của sự kết hợp giữa kỹ thuật và chiến thuật.
Dù đã hơn 60 năm kể từ khi ra đời, SVD vẫn giữ vững vị trí là một trong những súng bắn tỉa hiệu quả nhất, tiếp tục phục vụ quân đội Nga và nhiều quốc gia trên thế giới.
