Sáng 22.5, Ban chỉ đạo của Thành ủy TP.HCM về phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị họp phiên thứ nhất dưới sự chủ trì của Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên.
Trao đổi tại phiên họp, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được cho biết khi địa giới TP.HCM mở rộng, sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu thì vấn đề mở rộng mạng lưới đường sắt được đặt ta.
Hiện nay, Bộ Chính trị đã cho chủ trương điều chỉnh Nghị quyết 188/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, TP.HCM; trong đó sẽ cập nhật những chủ trương lớn tại Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.
Về quy hoạch, ông Được cho biết quy hoạch đường sắt đô thị trước đây chỉ trong phạm vi TP.HCM hiện hữu. Sắp tới, TP.HCM mở rộng địa giới hành chính thì các tuyến phải nối dài đến các vùng đô thị mới như về Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tây Ninh. Nếu có quy hoạch sớm sẽ dễ dàng kêu gọi đầu tư theo hình thức TOD (phát triển đô thị theo hệ thống giao thông công cộng).
"Cần quy hoạch lại hệ thống đường sắt với phạm vi mới, tầm nhìn mới", ông Được nhấn mạnh.
Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được cho rằng cho quy hoạch lại hệ thống đường sắt đô thị khi mở rộng địa giới hành chính
ẢNH: NGUYÊN VŨ
Về phương án tài chính, Chủ tịch TP.HCM phân tích nếu chỉ dùng ngân sách thì không đáp ứng yêu cầu, không hiệu quả và không có quốc gia nào trên thế giới chỉ dùng ngân sách để đầu tư đường sắt đô thị.
Gợi mở giải pháp huy động nguồn vốn, ông Được cho rằng cần tập trung quy hoạch, kêu gọi các nhà đầu tư tư nhân, kết hợp vốn ODA (khắc phục những bất lợi trước đây).
Hiện có nhiều nhà đầu tư quan tâm đến hệ thống đường sắt đô thị, UBND TP.HCM đón 3 - 4 nhà đầu tư quan tâm, tìm hiểu như như Tập đoàn Gamuda quan tâm tuyến Thủ Thiêm – Long Thành, Tập đoàn Vingroup làm tuyến kết nối quận 7 xuống Cần Giờ. Tuyến số 2 (Bến Thành - Tham Lương) có một số nhà đầu tư quan tâm đấu thầu, tuyến số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) có nhà đầu tư làm nghiên cứu tiền khả thi kết nối xuống Đồng Nai.
Chủ tịch Nguyễn Văn Được nhận định nếu có cơ chế, chính sách tốt sẽ đầu tư mạng lưới đường sắt sớm hơn, trong đó nguồn vốn tư nhân rất quan trọng.
Mạng lưới đường sắt đô thị TP.HCM gần 600 km
Ông Trần Quang Lâm, quyền Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM, cho biết quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị đã được cập nhật vào quy hoạch kinh tế - xã hội và đồ án điều chỉnh quy hoạch chung.
TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2035 hoàn thành 355 km, đến năm 2045 hoàn thành 510 km. Nếu tính thêm 2 tuyến quận 7 đi Cần Giờ và tuyến Thủ Thiêm - Long Thành thì mạng lưới đường sắt đô thị của TP.HCM gần 600 km.
Về công nghệ, TP.HCM đầu tư đường sắt khổ 1.435 mm, tương tự như tuyến số 1 và số 2, tiệm cận công nghệ châu Âu. Nguồn vốn làm đường sắt đô thị cũng đa dạng, gồm ngân sách địa phương tự cân đối, khai thác quỹ đất, phát hành trái phiếu, ngân sách Trung ương hỗ trợ khoảng 210.000 tỉ đồng trong 10 năm.
Về tiến độ, từ nay đến năm 2027 sẽ hoàn thành công tác chuẩn bị dự án, giai đoạn 2027 - 2028 hoàn tất bồi thường, riêng tuyến số 2 khởi công năm nay.
Quyền Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM Trần Quang Lâm báo cáo một số cơ chế vượt trội đầu tư mạng lưới đường sắt đô thị
ẢNH: NGUYÊN VŨ
Ông Lâm cũng báo cáo một số cơ chế, chính sách vượt trội theo Nghị quyết 188 của Quốc hội về nguồn vốn, đấu thầu, hợp tác công tư... Thẩm quyền quyết định dự án đầu tư sẽ do HĐND TP.HCM quyết định, cơ quan chuyên môn là Sở Xây dựng. Việc phân chia dự án đầu tư linh hoạt, không bị ràng buộc bởi luật Xây dựng như trước đây, việc gia hạn dự án cũng đơn giản nếu không tăng tổng mức đầu tư...
Riêng mô hình TOD, ông Lâm nêu điểm rất mới mang tính dẫn dắt đó là trên cơ sở hướng tuyến, nhà ga đã được phê duyệt, các quy hoạch khác phải cập nhật theo quy hoạch đường sắt đô thị. Bên cạnh đó, Nghị quyết 188 cho phép sử dụng 100% các khoản thu để phát triển hạ tầng giao thông.
Hiện nay, Bộ Xây dựng đang cùng TP.HCM và Hà Nội xây dựng nghị quyết mới có sự kế thừa Nghị quyết 188, mở rộng cho tất cả tuyến đường sắt qua các tỉnh thành trong cả nước, cho phép TP.HCM lựa chọn chính sách tối ưu.
