Sống lành mạnh, gan vẫn nhiễm mỡ
Trong lần khám sức khỏe định kỳ, chị Lương Ngọc Lan (43 tuổi, Hà Nội) bất ngờ khi kết quả siêu âm cho thấy chị bị gan nhiễm mỡ độ 2. Không tin vào kết luận này, chị đi khám lại tại một bệnh viện khác và tiếp tục nhận được kết quả tương tự.
Theo chị Lan, lối sống của chị khá lành mạnh: tập gym 2 buổi mỗi tuần, chế độ ăn hạn chế carbohydrate và thay bằng trái cây hằng ngày. Chị nặng 52kg, cao 1m62. Tuy nhiên, các bác sĩ cho rằng việc thay thế hoàn toàn tinh bột bằng trái cây có thể làm tăng gánh nặng lên gan.
Tiến sĩ Trần Thị Thu Hạnh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cho biết trường hợp như chị Lan không hiếm gặp. Việc cắt bỏ cơm và các loại tinh bột, chỉ ăn trái cây, nghe có vẻ lành mạnh nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe.
Các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo rằng nếu chỉ ăn trái cây mà không bổ sung đủ các nhóm chất thiết yếu, cơ thể sẽ khó duy trì sức khỏe bình thường.
Bác sĩ Hạnh phân tích, nhiều loại trái cây ngọt chứa lượng fructose cao. Đây là loại đường chỉ được chuyển hóa tại gan. Khi tiêu thụ quá nhiều fructose, chất béo có thể tích tụ trong gan, gây kháng insulin tại gan và tiến triển thành gan nhiễm mỡ không do rượu.
Ngoài ra, bác sĩ cũng lưu ý rằng việc “kiêng đường tuyệt đối” không phải lựa chọn tốt cho sức khỏe lâu dài. Trừ thịt đỏ và rau xanh lá, hầu hết thực phẩm đều chứa một lượng đường tự nhiên nhất định. Điều quan trọng là kiểm soát lượng nạp vào, không loại bỏ hoàn toàn.
Người gầy vẫn có thể bị gan nhiễm mỡ
Bác sĩ chuyên khoa II Lâm Nguyễn Thùy An, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM cơ sở 3, cho biết nhiều bệnh nhân có thân hình bình thường, chỉ số BMI 18-19 nhưng men gan tăng hoặc siêu âm phát hiện gan nhiễm mỡ.
Những điểm chung thường gặp ở nhóm bệnh nhân này gồm:
-Có tiền sử gia đình mắc bệnh gan, tiểu đường hoặc rối loạn chuyển hóa.
- Thân hình gầy nhưng ít vận động, không tập thể dục thường xuyên.
- Chế độ ăn mất cân đối: nhiều đường, tinh bột trắng nhưng thiếu protein (như trà sữa, đồ ngọt…).
- Một số người có rối loạn mỡ máu hoặc đề kháng insulin nhưng chưa được phát hiện.
- Stress kéo dài, thiếu ngủ, ăn uống thất thường cũng góp phần làm bệnh tiến triển.
10-20% người mắc gan nhiễm mỡ có thân hình gầy. Ở châu Á, tỷ lệ này còn cao hơn do cơ địa tích mỡ nội tạng, khung xương nhỏ khiến BMI không phản ánh đúng nguy cơ, cùng yếu tố di truyền.
Theo bác sĩ An, vì nghĩ “mình gầy thì không thể mắc gan nhiễm mỡ”, nhiều người chủ quan, không đi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Khi phát hiện bệnh, tình trạng đã chuyển sang viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) - giai đoạn nặng có thể gây xơ gan, suy gan, thậm chí ung thư gan. Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ biến chứng nặng ở người gầy tương đương hoặc cao hơn nhóm thừa cân.
Bác sĩ An khuyến cáo mỗi người cần duy trì chế độ ăn lành mạnh: nhiều rau xanh, đậu, cá, ngũ cốc nguyên hạt, protein; hạn chế đường, nước ngọt, trà sữa, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn, mỡ động vật và đồ uống có cồn. Tập thể dục tối thiểu 30 phút/ngày, không nghỉ quá 2 ngày liên tiếp; người trưởng thành nên vận động ít nhất 150 phút/tuần.
Nếu mắc tiểu đường, rối loạn lipid máu hoặc tăng huyết áp, bệnh nhân cần kiểm soát theo hướng dẫn bác sĩ, kiểm tra men gan, mỡ máu và siêu âm bụng ít nhất mỗi năm một lần.
