Bí ẩn hơn 100 khúc gỗ lim lớn dưới lòng đất ở Bắc Giang bị "khai thác vụng ban đêm"

Nhóm người "khai thác vụng ban đêm" 110 khúc gỗ lim

Tại địa bàn thôn Tiên La, xã Đức Giang, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang , người dân đã phát hiện một bãi cọc gỗ lim lớn bí ẩn từ khoảng 30 năm trước. Tuy nhiên, tới nay giới chức địa phương mới chỉ khảo sát địa bàn, chứ chưa lên phương án khai quật hay nghiên cứu để đưa ra những kết luận cụ thể.

Ông Nguyễn Quan Thôn (Phó Bí thư Đảng ủy xã Đức Giang, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang) chia sẻ trên tờ Tiền phong, lúc đó là vào năm 1992 - 1993, ông đang là Bí thư chi đoàn của thôn Tiên La. Trong một lần các đoàn viên vác đất phục vụ việc xây trạm bơm cục bộ thì có đào ao nhà ông Đào Văn Hà (thôn Tiên La, ở sát đê sông Thương) để lấy đất sét dưới đáy ao.

Khi đào sâu chừng 2 mét so với đáy ao, nhóm của ông phát hiện một số cọc gỗ lim, càng đào thêm càng phát hiện nhiều gỗ hơn nữa. Sau đó ông đã viết đơn trình báo cơ quan chức năng.

Vị Phó Bí thư Đảng ủy xã kể trên báo Bắc Giang: "Tháng 11/1994, 10 lao động đã "khai thác vụng ban đêm", trong thời gian ngắn đã đào được 110 khúc gỗ lim và họ đã chia nhau sử dụng hết".

Một người dân kể rằng, điểm đặc biệt 110 khúc gỗ lim đó là ban đầu tình trạng gỗ khá mềm, nhưng để một thời gian thì rắn chắc. Gỗ được chế tác thành bàn ghế, sập, tủ và càng để lâu thì càng đen bóng. Dân làng nhận định dưới lòng đất khu vực đó có thể còn nhiều khối gỗ lim nữa.

Ông Thôn thuật lại với báo Bắc Giang, để đào tới vị trí bãi cọc gỗ thì phải đào qua 1,5m đất sét cứng, rồi tới lớp đất cát đen cũng là vị trí của các khúc gỗ dài chừng 2 - 3,5m và có đường kính 0,3m. Các khúc gỗ được ghép với nhau thành kiến trúc gần nửa vòng tròn, gỗ được đặt dọc với hệ thống dầm ngang và cột chôn sâu đỡ.

Số gỗ người dân lấy lên được xếp ở 4 đoạn khớp nối. Trong đó có 8 cột và nhưng khúc gỗ đặt dọc, 13 khúc và đoạn nối ghép ván. Người dân sau đó dừng việc khai thác gỗ lên, bởi khu vực này ăn sâu vào bãi canh tác.

Hiện ở nhà ông Đào Văn Hà còn lưu giữ một khúc gỗ nguyên vẹn, chiều dài 1,85m, rộng 0,25m, dày 0,19m, tình trạng gỗ còn tốt. Khối gỗ có lỗ vuông xuyên qua thân, trong một lỗ có đinh sắt lớn.

Nguồn trên cho hay, tháng 12/2019, một đoàn cán bộ của Bảo tàng Bắc Giang đã tới khu vực ao có bãi cọc gỗ lim để kiểm tra. Tiếp đó, đoàn khảo sát của Bảo tàng Bắc Giang và Viện Khảo cổ học, Hội Khảo cổ học Việt Nam tới khảo sát vào tháng 10/2020 và 12/2021. Qua đó bước đầu xác định đây là kiến trúc gỗ nằm sâu trong lòng đất. Khu vực này trũng thấp gần cửa sông Thương hợp lưu với sông Lục Nam, cách cửa sông 1,4 km.

Khúc gỗ còn lưu giữ ở gia đình ông Hà. Ảnh: Tiền phong

Có thể là kiến trúc gỗ dạng cầu, hộp cống hoặc bến thuyền

Ông Đỗ Tuấn Khoa, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Giang chia sẻ trên tờ Dân trí, qua một số tư liệu cũng như nhận định của các cụ cao niên trên 80 tuổi trong làng, trong quá trình sinh sống tại đây (khoảng trên 100 năm) họ chưa nghe nói có một công trình di tích nào.

Vùng đất này nơi hợp lưu của sông Thương, sông Lục Nam và khu vực Lục Đầu Giang, kiến trúc gỗ được phát hiện rất có thể là một công trình liên quan mật thiết với vị trí chiến lược của khu vực.

Qua việc phát hiên này có thể nhận định, công trình được dựng bằng gỗ lim tốt, các dấu vết kỹ thuật đều rất quy chuẩn, cho thấy về tính chất quan trọng của kiến trúc này trong đời sống xã hội thời đó.

"Dựa vào những thông tin thu thập được, bước đầu nhận định ở khu vực này từng tồn tại một công trình kiến trúc gỗ có quy mô lớn. Do nằm ở vùng trũng, ven sông và qua hình dáng tạo tác có thể là một kiến trúc gỗ dạng cầu, hộp cống hoặc bến thuyền", ông Khoa nói như vậy trên tờ Tiền phong.

Giám đốc bảo tàng Bắc Giang dẫn thông tin từ Tiến sĩ Lê Thị Liên (Hội Khảo cổ học Việt Nam) cho rằng, kiến trúc gỗ lim cổ này có thể là dạng khuôn đóng thuyền lớn. Niên đại di tích cũng được xác định dựa trên hiện trạng lớp phù sa vùi lấp công trình khoảng 2m, theo đối chiếu của các nhà khoa học thì cần phải mất khoảng 500 - 700 năm mới có lớp bồi tụ này.

Cũng theo nguồn trên, cách chế tác gỗ và chiếc đinh thuyền hình chữ T cho thấy chúng thường được sử dụng trong việc đóng các công trình gỗ lớn phổ biến trong giai đoạn thời Trần - Lê sơ (thế kỷ XIII - XV).

Theo báo Bắc Giang, sắp tới, các cơ quan chuyên môn sẽ nghiên cứu cũng như khai quật vị trí phát hiện gỗ lim cổ, để bảo tồn.

(Tổng hợp)