Bằng chứng gây "sốc" về việc châu Phi đang bị chia làm đôi

Lục địa châu Phi, mái nhà của hàng tỷ người và là cái nôi của loài người, đang trải qua một quá trình biến đổi địa chất âm thầm nhưng vô cùng mạnh mẽ: nó đang từ từ tách làm đôi. Một nghiên cứu khoa học vừa được công bố đã cung cấp những bằng chứng thuyết phục nhất cho đến nay, chỉ ra một "siêu chùm manti Châu Phi" - African superplume, khổng lồ từ sâu trong lòng Trái Đất chính là động lực chính đằng sau sự chia cắt đáng kinh ngạc này.

Lục địa Châu Phi đang dần tách làm đôi.

Trong hàng triệu năm, Hệ thống Đới tách giãn Đông Phi (EARS) – vết nứt lục địa đang hoạt động lớn nhất hành tinh, trải dài hơn 3.200 km từ Biển Đỏ đến Mozambique – đã không ngừng xé toạc bề mặt châu Phi. Quá trình này tạo ra những thung lũng sâu hun hút, gây ra động đất và kích hoạt các hoạt động núi lửa dữ dội. Nguyên nhân của sự dịch chuyển khổng lồ này từ lâu đã là chủ đề tranh luận của giới khoa học.

Giờ đây, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy "dấu vết" không thể chối cãi của một siêu chùm manti – một cột đá nóng khổng lồ bốc lên từ ranh giới giữa lõi và lớp phủ Trái Đất, ở độ sâu khoảng 2.900 km. Bằng chứng đến từ việc phân tích địa hóa các mẫu khí, đặc biệt là đồng vị neon, thu thập tại cánh đồng địa nhiệt Meengai ở Kenya. Kết quả cho thấy thành phần hóa học của các khí này trùng khớp với khí từ lớp phủ sâu của Trái Đất. Đáng chú ý, những "dấu hiệu hóa học" tương tự cũng được tìm thấy trong các mẫu đá núi lửa ở những khu vực cách xa nhau hàng ngàn dặm dọc theo đới tách giãn, từ Biển Đỏ cho đến Malawi.

Điều này cho thấy một nguồn nhiệt duy nhất, cực lớn đang hoạt động bên dưới toàn bộ khu vực: chính là siêu chùm manti Châu Phi. Không giống như chùm manti hẹp bên dưới Hawaii, siêu chùm manti này rộng lớn và mạnh mẽ hơn nhiều. Khi trồi lên, nó làm nóng và làm suy yếu thạch quyển (lớp vỏ ngoài cứng của Trái Đất), khiến lớp vỏ này dễ bị nứt vỡ hơn dưới áp lực cực lớn.

Mặc dù quá trình này diễn ra trong hàng triệu năm, những tác động của nó đã hiện hữu khi các thung lũng ngày càng sâu hơn, những hồ nước mới đang hình thành và hoạt động núi lửa trở nên thường xuyên hơn. Trong tương lai xa xôi, một phần của Đông Phi có thể sẽ hoàn toàn tách rời, tạo thành một lục địa mới và có khả năng mở ra một đại dương mới trên bản đồ thế giới. Khám phá này không chỉ củng cố giả thuyết về siêu chùm manti mà còn mở ra những hiểu biết sâu sắc hơn về các lực lượng động lực định hình hành tinh của chúng ta.