Trong khi nhiều người thường hình dung sự tiến hóa của loài người trong tương lai xa sẽ mang những đặc điểm nổi bật như chiều cao hay kích thước não thì những thay đổi thực tế lại đang diễn ra một cách thầm lặng ngay bên dưới da.
Một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Giải phẫu (Journal of Anatomy) đã chỉ ra rằng một động mạch tạm thời ở cánh tay của thai nhi, vốn thường biến mất sau khi sinh, đang tồn tại dai dẳng ở người trưởng thành với tần suất ngày càng cao.
Động mạch giữa (median artery) hình thành sớm trong quá trình phát triển của phôi thai, có nhiệm vụ vận chuyển máu nuôi bàn tay đang phát triển. Khoảng tuần thứ tám, động mạch này thường thoái triển, nhường lại nhiệm vụ cung cấp máu cho hai mạch máu chính khác là động mạch quay và động mạch trụ.
Tuy nhiên, các nhà giải phẫu học từ lâu đã biết rằng sự teo nhỏ của động mạch giữa không phải là điều chắc chắn. Nghiên cứu của các nhà khoa học từ Đại học Flinders và Đại học Adelaide ở Úc đã chứng minh rằng động mạch này đang trở nên phổ biến hơn.
Nhà giải phẫu học Teghan Lucas cho biết: "Tỷ lệ mắc bệnh vào khoảng 10 phần trăm ở những người sinh vào giữa những năm 1880 so với 30 phần trăm ở những người sinh vào cuối thế kỷ 20, do đó, đây là sự gia tăng đáng kể trong một khoảng thời gian khá ngắn khi nói đến quá trình tiến hóa".
Điều này có nghĩa là ngày nay, cứ ba người thì có một người có thêm một kênh mạch máu chảy xuống giữa cẳng tay.
Để đưa ra kết luận này, Lucas và các đồng nghiệp đã kiểm tra 80 chi từ các xác chết của những người hiến tặng sinh vào nửa đầu thế kỷ 20 và so sánh dữ liệu với các hồ sơ lịch sử.
Sự thật là động mạch giữa dường như phổ biến gấp ba lần ở người lớn ngày nay so với hơn một thế kỷ trước là một phát hiện đáng kinh ngạc, cho thấy quá trình chọn lọc tự nhiên đang ưu tiên những người giữ được nguồn cung cấp máu bổ sung này.
Các nhà nghiên cứu suy đoán rằng sự gia tăng này có thể là kết quả của đột biến gen hoặc các vấn đề sức khỏe của bà mẹ trong thời kỳ mang thai. Việc động mạch giữa duy trì sau khi sinh có thể mang lại lợi thế tiến hóa bằng cách cung cấp máu liên tục và ổn định hơn cho những ngón tay khéo léo và cẳng tay khỏe mạnh.
Tuy nhiên, sự thích nghi này cũng đi kèm với rủi ro. Động mạch giữa bền vững có thể khiến con người có nguy cơ mắc hội chứng ống cổ tay cao hơn, một tình trạng khó chịu ảnh hưởng đến việc sử dụng tay.
Sự phát triển nhanh chóng của động mạch giữa không phải là trường hợp duy nhất. Các nhà khoa học cũng ghi nhận sự xuất hiện trở lại của một xương đầu gối nhỏ gọi là xương fabella, hiện nay cũng phổ biến gấp ba lần so với một thế kỷ trước.
Những khác biệt nhỏ về giải phẫu này, khi tích tụ, sẽ tạo ra những biến thể quy mô lớn giúp định hình nên một loài. Nếu xu hướng này tiếp tục, Lucas dự đoán rằng "phần lớn mọi người sẽ có động mạch giữa ở cẳng tay vào năm 2100".
Điều này cho thấy rằng, sự tiến hóa của loài người vẫn đang diễn ra mạnh mẽ và nhanh chóng. Câu hỏi không phải là liệu chúng ta có tiến hóa hay không, mà là những áp lực văn hóa, môi trường và sinh học nào đang định hình con đường sức khỏe và bệnh tật của chúng ta trong tương lai.
