Gan nhiễm mỡ là tình trạng chất béo dư thừa tích tụ trong tế bào gan. Nếu do rượu bia gây ra, bệnh được xếp vào nhóm gan nhiễm mỡ do rượu. Trường hợp không uống rượu nhưng vẫn mắc bệnh thường bắt nguồn từ thói quen ăn uống kém lành mạnh, đặc biệt là tiêu thụ nhiều đường, thức ăn chiên rán và thực phẩm giàu đạm.
Tiến sĩ, bác sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết khi ăn quá nhiều đồ ngọt, cơ thể nạp lượng lớn các loại đường như glucose, sucrose và fructose. Ban đầu, gan chuyển hóa phần đường này thành glycogen để dự trữ năng lượng. Đường được tiêu thụ liên tục, gan phải hoạt động quá sức, buộc phải chuyển đường dư thừa thành chất béo, lâu dần gây tích tụ và hình thành gan nhiễm mỡ.
Không dừng lại ở đó, chế độ ăn giàu đường còn làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì và tiểu đường type 2. Khi calo dư thừa không được đốt cháy, chúng sẽ chuyển thành mỡ triglyceride tích tụ trong gan.
Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Diabetes Investigation cho thấy phần lớn bệnh nhân tiểu đường type 2 đều có dấu hiệu gan nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ âm thầm tiến triển trong cơ thể người ăn nhiều đường. (Ảnh minh hoạ)
Tình trạng kháng insulin cũng là hệ quả của việc tiêu thụ nhiều đường. Khi tế bào không hấp thu được glucose, đường tích tụ trong máu khiến tuyến tụy phải sản sinh thêm insulin. Nồng độ insulin tăng kéo theo sự gia tăng axit béo và chất béo trung tính, tiếp tục dồn về gan.
Ở người khỏe mạnh, mỡ chỉ chiếm 3-5% khối lượng gan. Nếu tỷ lệ này vượt quá 5%, gan bắt đầu bước vào giai đoạn nhiễm mỡ. Từ 10-25% được coi là mức độ vừa, còn hơn 30% là nặng. Điều đáng lo ngại là gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ rệt, dễ bị nhầm với các bệnh lý thông thường. Không được phát hiện và can thiệp kịp thời, bệnh có thể dẫn đến viêm gan, xơ gan và thậm chí ung thư gan.
Bác sĩ Khanh cảnh báo hiện nhiều người Việt mắc gan nhiễm mỡ, trong đó khoảng 20-35% nguy cơ tiến triển thành bệnh gan mạn tính. Y học hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho gan nhiễm mỡ. Các phương pháp hiện nay chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
Để bảo vệ gan, chuyên gia khuyến cáo nên cắt giảm lượng đường nạp vào mỗi ngày. Ưu tiên trái cây tươi thay vì bánh kẹo, kem, nước ngọt.
Bạn hãy thay đổi thói quen ăn uống bằng cách tăng cường chất xơ, protein tốt và hạn chế chất béo. Tập thể dục đều đặn, giữ cân nặng ở mức hợp lý, hạn chế bia rượu, tránh thức khuya và không hút thuốc lá cũng là những yếu tố quan trọng. Ngoài ra, việc tiêm vaccine phòng viêm gan A, B và kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp giảm nguy cơ tổn thương gan lâu dài.
