Trong lĩnh vực sản xuất, công nghệ mới luôn được áp dụng tiên phong, từ động cơ hơi nước cách đây hàng trăm năm cho đến robot lắp ráp tại nhà máy. Tuy nhiên, sự xuất hiện của AI và robot hình người hứa hẹn sẽ trở thành bước nhảy vọt trong khoảng một thập kỷ tới.
Walker S, robot hình người của UBTech, kiểm tra linh kiện ôtô trong nhà máy lắp ráp xe của NIO (Trung Quốc). Ảnh: UBTech
Vai trò của AI và robot
Hiện nay, sản xuất đã tự động hóa ở nhiều khâu. Các dây chuyền được trang bị cảm biến, phần mềm, máy tính giám sát cả đầu vào lẫn đầu ra, dữ liệu hoạt động, áp suất và nhiệt độ của máy móc với quy mô kết nối không chỉ nội bộ một nhà máy, mà có thể liên kết xuyên quốc gia.
"Chẳng hạn, trong một nhà máy lọc dầu vốn có hàng nghìn chi tiết vận hành để cho ra 250.000-500.000 thùng dầu mỗi ngày, việc quản lý chúng đều phải do máy móc", Jason Urso, Giám đốc công nghệ bộ phận phần mềm của tập đoàn công nghiệp Honeywell, nói với FT.
Urso dự báo 10 năm tới, hơn 80% cơ sở sản xuất tại Mỹ có thể sử dụng AI để vận hành các hệ thống điều khiển và khắc phục sự cố. Ví dụ, nếu một máy phát ra âm thanh bất thường, AI sẽ phân tích âm thanh đó, tóm tắt vấn đề liên quan và đề xuất hành động khắc phục cho kỹ thuật viên.
Thực tế, một số nhà sản xuất đã trang bị loại AI này. Chẳng hạn, Tập đoàn Thép Mỹ cho biết họ sẽ sử dụng phần mềm AI tổng hợp của Google để hướng dẫn công nhân sửa chữa xe tải và đặt hàng các bộ phận.
AI cũng đóng vai trò lớn hơn trong thiết kế sản phẩm, như phần mềm Autodesk Fusion tích hợp AI có thể giúp kỹ sư phác thảo thiết kế mô hình 3D của chiếc xe trong vài phút thay vì vài ngày.
"Không chỉ tạo mô hình thiết kế xe trong thời gian ngắn, AI còn có thể kiểm soát các đặc điểm như chiều dài cơ sở, loại xe, thậm chí tìm ra hàng trăm, nếu không phải hàng nghìn lựa chọn thay thế cho kỹ sư cho đến khi ưng ý", Stephen Hooper, Phó chủ tịch phát triển, thiết kế và sản xuất phần mềm của Autodesk, cho biết.
Trong nhà máy, robot từ lâu đã được sử dụng để lắp ráp bộ phận, nhưng chủ yếu thiết kế dạng cánh tay. Nhưng theo Reuters, thế hệ tiếp theo sẽ là robot hình người được hỗ trợ bởi AI và làm việc cùng với con người. Chúng được kỳ vọng sẽ có đủ sự khéo léo và khả năng học hỏi để xử lý quy trình như chọn và phân loại đồ vật thành các danh mục.
Robot Walker S thay con người kiểm tra xe điện. Video: UBTech
Geordie Rose, nhà đồng sáng lập và CEO của Sanctuary AI, dự đoán các phiên bản robot hình người đầu tiên có thể hoạt động trong 5 năm tới. Công ty đang hướng tới việc tạo ra cỗ máy như vậy với "trí thông minh giống con người" và hiện đã có nguyên mẫu đầu tiên. Mẫu robot Phoenix của hãng cao 1,7 mét, nặng 70 kg và có thể đi bộ với tốc độ 5 km/h. Nó vẫn được vận hành bởi con người nhưng Rose cho biết phiên bản cuối cùng sẽ có trí nhớ, thị giác, âm thanh và xúc giác.
Theo Goldman Sachs , nhu cầu về robot hình người trong sản xuất sẽ rất "đáng kể", đặc biệt là trong lĩnh vực lắp ráp xe điện. Dù vậy, việc chế tạo chúng cũng được đánh giá khó hơn rất nhiều so với tạo các loại robot khác.
Con người có thể mất việc
Theo giới chuyên gia, công nhân trong dây chuyền sản xuất, người đánh giá kiểm soát chất lượng và người vận hành máy móc sẽ mất việc đầu tiên khi AI và robot hình người phát triển.
"Robot không có AI đã thay thế 500.000 công việc tại Mỹ và từ 6 đến 9 triệu công việc sản xuất trên toàn cầu kể từ những năm 1980", phó giáo sư Pascual Restrepo, hiện nghiên cứu về robot công nghiệp tại Đại học Boston, nói. "Khi AI và robot hình người được áp dụng, con số này sẽ tăng theo cấp số nhân".
Theo ước tính của công ty tuyển dụng Nash Squared, chỉ riêng lĩnh vực sản xuất xe hơi, 14% việc làm sẽ bị AI thay thế. Gabriele Eder, đứng đầu bộ phận sản xuất, công nghiệp và ôtô tại Google Cloud, giải thích điều này do máy móc và AI "thường hoạt động với độ chính xác và nhất quán cao hơn so với con người vận hành".
Kan Matsuzaki, chuyên gia của IndustriALL - liên minh quốc tế đại diện cho hơn 50 triệu công nhân ở lĩnh vực khai thác mỏ, năng lượng và sản xuất, cho biết các thành viên của tổ chức rất lo lắng về việc AI và robot "cướp" công việc, dù thừa nhận chúng mang lại lợi ích, như cải thiện sự an toàn trong sản xuất.
Công việc mới
Một số chuyên gia dự đoán AI tạo ra nhiều việc làm mới trong lĩnh vực sản xuất, dù không ít công việc cũ bị loại bỏ. Marie El Hoyek, chuyên gia về AI và công nghiệp tại công ty tư vấn McKinsey, cho rằng các công việc mới sẽ là vận hành AI, giám sát hiệu suất của AI và robot, lập trình robot và làm việc trong lĩnh vực khoa học dữ liệu.
Cedrik Neike, lãnh đạo của Siemens, cho biết AI sẽ làm tăng nhu cầu về "các nhà khoa học AI pháp y". Đây là những người có nền tảng công nghệ vững vàng, có khả năng phân tích hiệu suất của các hệ thống AI, dễ dàng phát hiện AI sai sót ở đâu để điều chỉnh chúng.
Tuy nhiên, hệ thống AI và robot hình người khi được triển khai rộng vẫn có xu hướng khiến nhiều người mất việc hơn. "Câu hỏi là ai được hưởng lợi từ chúng", Matsuzaki nhận định. "Việc áp dụng AI và robot sẽ tăng cường tự động hóa, giúp năng suất và lợi nhuận tăng. Nhưng nó cũng khiến số lượng công nhân giảm".
