Chồng tôi 43 tuổi vừa phát hiện mắc bệnh đái tháo đường type 2. Tôi lên mạng đọc có nhiều người cho rằng ăn nhiều tinh bột đường huyết sẽ tăng cao, cắt nhóm chất này sẽ chữa được bệnh tiểu đường, có đúng không thưa bác sĩ? (Lê Thị Hà, Vũng Tàu, TPHCM).
Thạc sĩ, bác sĩ Lê Ngô Minh Như, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM - Cơ sở 3 tư vấn:
Đái tháo đường là bệnh mạn tính do rối loạn chuyển hóa đường, đặc trưng bởi tăng glucose máu kéo dài. Nguyên nhân do thiếu insulin, giảm tác dụng của insulin hoặc cả hai.
Tinh bột (carbohydrate) là nguồn năng lượng thiết yếu, chiếm khoảng 50% tổng năng lượng khẩu phần khuyến nghị, kể cả với bệnh nhân đái tháo đường. Khi tiêu hóa, tinh bột chuyển hóa thành glucose, làm tăng đường huyết.
Tuy nhiên, tinh bột không phải là nguyên nhân duy nhất gây tăng đường huyết và việc cắt bỏ hoàn toàn tinh bột là không nên vì có thể dẫn đến hạ đường huyết, tăng ceton máu, rối loạn chuyển hóa mỡ và thiếu chất xơ.
Thay vì loại bỏ tinh bột, người bệnh cần kiểm soát lượng và chất lượng tinh bột nạp vào. Lợi ích của việc này bao gồm ổn định đường huyết, giảm dao động glucose, đồng thời cung cấp năng lượng cần thiết cho cơ thể.
Các hướng dẫn y khoa hiện đại khuyến khích lựa chọn tinh bột hấp thu chậm (chỉ số đường huyết thấp) như gạo lứt, yến mạch, khoai lang, bánh mì nguyên cám để kiểm soát đường huyết tốt hơn sau ăn. Kết hợp tinh bột với chất đạm, chất béo lành mạnh và chất xơ cũng giúp làm chậm quá trình hấp thu glucose.
Quan trọng hơn, khẩu phần ăn cần được cá nhân hóa dựa trên tuổi, cân nặng, mức độ hoạt động thể lực và chỉ số HbA1c của từng bệnh nhân.
Một chế độ ăn hợp lý là nền tảng để kiểm soát bệnh đái tháo đường, giúp ổn định đường huyết, duy trì cân nặng lý tưởng và phòng ngừa các biến chứng về tim mạch, thận, mắt, thần kinh.
Nguyên tắc dinh dưỡng chung:
- Ăn đủ, đúng giờ, điều độ, chia thành 3 bữa chính và 1-2 bữa phụ mỗi ngày, ăn đúng giờ để ổn định đường huyết.
- Kiểm soát tinh bột, chiếm 45-60% tổng năng lượng, ưu tiên tinh bột phức hợp, giàu chất xơ.
- Tăng cường rau xanh và trái cây ít đường giúp hỗ trợ cung cấp chất xơ và vitamin.
- Duy trì cân nặng hợp lý, cố gắng tránh tăng cân để kiểm soát bệnh hiệu quả.
- Những thực phẩm nên dùng như tinh bột tốt gồm gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám, khoai lang, bún gạo lứt. Tăng các món rau từ cải bó xôi, cải xanh, mồng tơi, bông cải xanh, bí đỏ, mướp. Trái cây nên dùng loại ít đường như táo, lê, cam, bưởi, dâu tây, việt quất, kiwi, thanh long (ăn nguyên quả, không ép lấy nước).
- Thực phẩm nên hạn chế: gạo trắng, bánh mì trắng, bún, phở trắng, khoai tây chiên, bánh kẹo, nước ngọt, trà sữa, siro, mứt, sầu riêng, xoài chín, nhãn, vải, mít, đồ ăn nhanh, thực phẩm chứa nhiều dầu, nội tạng, mỡ động vật chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa.
- Hạn chế dùng rượu bia vì có thể gây hạ hoặc tăng đường huyết, đặc biệt nguy hiểm khi kết hợp với thuốc hoặc insulin.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý không chỉ giúp người bệnh đái tháo đường kiểm soát đường huyết mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng thực đơn phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
