Để giải đáp vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với PGS.TS.BS Nguyễn Tuấn Tùng, Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, Giám đốc Trung tâm Huyết học và Truyền máu, chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về máu.
 |
| Những bệnh về máu thường diễn biến thầm lặng, các dấu hiệu ban đầu dễ bị nhầm lẫn với những vấn đề sức khỏe thường ngày. Ảnh minh họa: Internet |
Phóng viên: Thưa bác sĩ, những triệu chứng như mệt mỏi, xanh xao hay chảy máu cam thường bị xem nhẹ. Vậy khi nào chúng ta nên cảnh giác?
PGS.TS.BS Nguyễn Tuấn Tùng: Thực tế, cảm giác mệt mỏi hay xanh xao là điều ai cũng có thể gặp phải sau một đợt ốm, thiếu ngủ hay ăn uống không đầy đủ. Tuy nhiên, với các bệnh lý về máu, những dấu hiệu này thường kéo dài, lặp đi lặp lại và rất dễ bị nhầm với mệt mỏi thông thường nên dễ bị bỏ qua.
Nếu bạn nhận thấy các triệu chứng này không thuyên giảm, xuất hiện nhiều lần không rõ lý do, hoặc kèm theo các biểu hiện bất thường khác, tốt nhất nên chủ động đi khám để được kiểm tra kỹ lưỡng. Việc phát hiện sớm sẽ giúp việc điều trị đạt hiệu quả cao hơn và bảo vệ sức khỏe một cách tốt nhất.
 |
Phóng viên: Những dấu hiệu nào người dân cần đặc biệt chú ý, thưa bác sĩ?
PGS.TS.BS Nguyễn Tuấn Tùng: Có 6 dấu hiệu sớm mà mọi người không nên bỏ qua:
Mệt mỏi kéo dài: Nếu cảm giác mệt mỏi không cải thiện dù đã nghỉ ngơi, đây có thể là dấu hiệu của thiếu máu hoặc rối loạn tủy xương.
Xanh xao, nhợt nhạt: Da, niêm mạc mắt, môi, lòng bàn tay nhợt nhạt là do máu thiếu hemoglobin. Nếu kéo dài, có thể liên quan đến các bệnh về máu hoặc hệ tạo máu.
Chảy máu bất thường: Chảy máu cam, chân răng, xuất huyết dưới da hoặc kinh nguyệt kéo dài ở nữ là những biểu hiện cảnh báo rối loạn đông máu, giảm tiểu cầu hoặc bệnh lý nguy hiểm khác.
 |
| Nếu cảm giác mệt mỏi không cải thiện dù đã nghỉ ngơi, đây có thể là dấu hiệu của thiếu máu hoặc rối loạn tủy xương. Ảnh minh họa: Internet |
Sụt cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân nhanh dù không ăn kiêng hay tập luyện quá sức có thể là dấu hiệu của bệnh lý chuyển hóa, nội tiết, hoặc bệnh máu ác tính như lơ-xê-mi, u lympho.
Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân: Nếu sốt liên tục nhiều ngày mà không tìm được lý do rõ ràng, cần nghĩ tới các bệnh về máu hoặc suy giảm miễn dịch.
Nổi hạch: Hạch ở cổ, nách, bẹn sưng lên, và kéo dài thường liên quan đến bệnh hệ miễn dịch, u lympho, lơ-xê-mi.
Những dấu hiệu này không phải lúc nào cũng do bệnh lý nghiêm trọng, nhưng nếu kéo dài hoặc xuất hiện đồng thời, bạn nên đi khám chuyên khoa để được kiểm tra và tư vấn kịp thời. Việc chủ động phát hiện sớm giúp tăng hiệu quả điều trị và bảo vệ sức khỏe lâu dài.
 |
Phóng viên: Khi đến khám tại Trung tâm Huyết học và Truyền máu, người bệnh sẽ được hỗ trợ như thế nào, thưa bác sĩ?
PGS.TS.BS Nguyễn Tuấn Tùng: Người bệnh sẽ được thăm khám kỹ lưỡng, thực hiện các xét nghiệm huyết học cơ bản đến chuyên sâu như huyết tủy đồ, sinh thiết hoặc đột biến gene khi cần.
Trung tâm điều trị đa dạng các bệnh máu từ lành tính đến các bệnh ác tính phức tạp như bạch cầu cấp, u lympho, đa u tủy. Phác đồ được xây dựng cá thể hóa, phối hợp nhiều phương pháp: Dùng thuốc, truyền máu, hóa trị, miễn dịch, ghép tế bào gốc, CAR-T. Suốt quá trình điều trị, bệnh nhân được theo dõi sát, đánh giá hiệu quả, phối hợp đa chuyên khoa tại BV Bạch Mai để kịp thời điều chỉnh. Nhờ vậy, nhiều người đã kiểm soát tốt bệnh tật, phục hồi sức khỏe và quay lại cuộc sống thường ngày.
Nếu cảm giác mệt mỏi không cải thiện dù đã nghỉ ngơi, đây có thể là dấu hiệu của thiếu máu hoặc rối loạn tủy xương.
Phóng viên: Bác sĩ có lời khuyên gì gửi tới cộng đồng?
PGS.TS.BS Nguyễn Tuấn Tùng: Hãy lắng nghe cơ thể mình. Khi các triệu chứng kéo dài, không rõ nguyên nhân, tốt nhất nên đến khám chuyên khoa để được tư vấn. Đừng chủ quan, cũng đừng tự ý điều trị tại nhà. Chủ động phát hiện sớm là chìa khóa phòng ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình.
Dấu hiệu cảnh báo ung thư máu
Ung thư máu là một loại bệnh ác tính gây ra sự gia tăng bất thường của bạch cầu. Bệnh có nhiều dạng khác nhau, trong đó các dạng phổ biến nhất là bệnh bạch cầu, ung thư hạch bạch huyết và đa u tủy xương.
Nhìn chung, các dấu hiệu nhận biết ung thư máu thường xuất hiện muộn với triệu chứng đầu tiên là ốm, sốt, dễ khiến người bệnh chủ quan và bỏ qua. Hiện được chia thành 3 loại bao gồm:
Bạch cầu
Bệnh lý này xuất hiện khi mô tạo máu bị các tế bào ung thư tấn công, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Lúc này, những tế bào bạch cầu có ở trong máu sẽ chống lại các yếu tố gây bệnh một cách mạnh mẽ, gây nên hiện tượng phát triển và phân chia quá nhanh chóng, không theo quy luật.
Một số dạng bệnh có tiến triển rất nhanh (cấp tính). Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, ốm yếu đột ngột mà không rõ lý do, giống như triệu chứng của bệnh cúm.
Ngược lại, một số dạng bệnh khác lại diễn biến trong thời gian dài hơn, có thể không có triệu chứng nào trong nhiều năm (mạn tính).
Thông thường, người bệnh bị ung thư máu chỉ nhận ra tình trạng của mình thông qua các kết quả xét nghiệm máu bất thường Các tế bào bạch cầu có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể. Tuy nhiên, khi tăng lên một cách đột biến với số lượng lớn thì các tế bào sẽ gây hại, phá hủy các hồng cầu và tiểu cầu. Tình trạng này dẫn đến sự xuất hiện của các triệu chứng đặc trưng của bệnh bạch cầu.
Dấu hiệu thiếu máu Khi cơ thể không tạo ra đủ số lượng hồng cầu, tình trạng thiếu máu sẽ xảy ra. Một số biểu hiện của thiếu máu bao gồm:Yếu ớt, mệt mỏi. Khó thở. Chóng mặt. Da nhợt nhạt. >Đau ngực.
Máu khó đông - một biểu hiện của bệnh bạch cầu
Tiểu cầu là những tế bào giúp máu đông lại. Khi cơ thể không tạo đủ lượng tiểu cầu cần thiết, máu sẽ chảy nhiều hơn bình thường từ những vết cắt nhỏ và người bệnh ung thư máu thể này cũng dễ bị chảy máu cam. Thêm vào đó, một số triệu chứng khác đáng quan tâm như
Bầm tím bất thường.
Chảy máu ở nướu.
Trên da xuất hiện các chấm đỏ do các mạch máu bị vỡ.
Chảy máu kinh nguyệt nhiều.
Các dấu hiệu cảnh báo khác
Bệnh bạch cầu được cảnh báo qua một số dấu hiệu khác như:
Ớn lạnh và sốt.
Ốm yếu, mệt mỏi kéo dài.
Nhiễm trùng nặng hoặc thường xuyên.
Sụt cân.
Sưng hạch bạch huyết, gan hoặc lách to.
Chảy máu cam lặp lại nhiều lần.
Trên da xuất hiện các đốm đỏ.
Đổ mồ hôi nhiều, nhất là vào ban đêm.
Đau xương.
Nếu thấy các dấu hiệu ung thư máu đã nêu xuất hiện nhiều lần, người bệnh nên đi khám khám sàng lọc.
Ung thư hạch (Lymphoma)
Ung thư hạch là tình trạng ung thư hình thành, phát triển ở bên trong hệ bạch huyết. Đây một mạng lưới rộng lớn, có chứa nhiều mạch tương tự như mạch máu. Cách mạch này có sự phân nhánh đến nhiều mô ở bên trong cơ thể, có chứa cả bạch huyết. Bạch huyết là dạng chất lỏng không bào, có chứa các tế bào bạch huyết giúp sản sinh ra các kháng thể có khả năng chống lại sự tấn công của các vi khuẩn và virus khi xâm nhập vào cơ thể.
Khi các tế bào lympho T và B ở trong bạch cầu biến đổi theo chiều hướng xấu sẽ dần xuất hiện tình trạng ung thư hạch. Chúng nhân lên một cách nhanh chóng rồi tạo thành các khối u ác tính làm ảnh hưởng đến hạch bạch huyết cùng nhiều cơ quan khác trong cơ thể.
U tủy
Bệnh này xuất hiện khi các tế bào huyết tương phát triển không bình thường, hình thành nên các khối u ác tính. Trong đó, các khối u ở tủy sẽ nhân bản không có trật tự và trở thành một khối u tích tụ và phân bổ ở nhiều cơ quan bên trong cơ thể. Các khối u này sẽ tiết ra một loại hóa chất kích thích những tế bào tủy xương làm cho hệ thống xương khớp bị thiếu hụt canxi. Về lâu dài, xương khớp sẽ yếu hơn, giòn hơn và trở nên dễ gãy hơn.
Các triệu chứng nhận biết bệnh lý
Bệnh nhân ung thư máu thường có những triệu chứng điển hình như sau:
Có cảm giác chán ăn, thường xuyên buồn nôn.
Sốt, ớn lạnh không có lý do.
Đổ mồ hôi về đêm và sụt cân một cách nhanh chóng.
Cơ thể mệt mỏi, suy nhược.
Cảm giác khó thở, đau nhức đầu.
Vùng bụng luôn khó chịu.
Bị đau nhức xương khớp.
Các vết thương ngoài da lâu lành hơn và có nguy cơ bị nhiễm trùng cao.
Bị nổi phát ban hoặc bị ngứa ngoài da.
Có hiện tượng sưng hạch bạch huyết ở những vùng như cổ, nách và bẹn.
