Theo số liệu sơ bộ của Cục Hải quan đến ngày 15/11, tổng trị giá xuất nhập khẩu của cả nước đạt 801,02 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu đạt 410,28 tỷ USD, tăng 16,1% tương ứng tăng 56,85 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024.
Động lực thúc đẩy kim ngạch xuất nhập khẩu vượt kỷ lục
Động lực lớn nhất của tăng trưởng đến từ nhóm ngành hàng công nghiệp chế biến - những mặt hàng đang được hưởng lợi sâu rộng từ nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.
Một số nhóm hàng tăng mạnh như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 30,01 tỷ USD, tương ứng tăng 48,3%; máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng tăng 5,33 tỷ USD, tương ứng tăng 11,7%; cà phê tăng 2,93 tỷ USD, tương ứng tăng 62,3% so với cùng kỳ năm 2024
Ở chiều ngược lại, tổng trị giá nhập khẩu của cả nước đến ngày 15/11 đạt 390,74 tỷ USD, tăng 18,3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó một số nhóm hàng tăng mạnh như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 39,1%; máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng tăng 23,9% so với cùng kỳ năm 2024.
Hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại Cảng Cát Lái (Ảnh: Hải Long).
Ông Nguyễn Tuấn Việt, Tổng giám đốc Công ty TNHH Xúc tiến Xuất khẩu VIETGO, đánh giá việc kim ngạch xuất nhập khẩu vượt mốc 800 tỷ USD ngay giữa tháng 11 cho thấy tốc độ giao thương của Việt Nam đang mạnh hơn rất nhiều so với chu kỳ thương mại thông thường. Phản ánh năng lực sản xuất, khả năng thích ứng và độ mở của nền kinh tế đang đạt tới ngưỡng mới.
"So với các quốc gia trong nhóm dẫn đầu, Việt Nam bước vào nhóm 15 quốc gia có kim ngạch thương mại lớn nhất thế giới trong bối cảnh danh sách này nhiều năm qua gần như ổn định, chỉ xoay quanh các cường quốc truyền thống như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc, Singapore…", ông Việt nhìn nhận.
Ông cho rằng Việt Nam đã xuất siêu liên tục nhiều năm, hiện đạt khoảng 30 tỷ USD, qua đó tăng dự trữ ngoại hối, củng cố ổn định tỷ giá và tạo dư địa điều hành vĩ mô. Điểm đáng chú ý là bước tiến của Việt Nam được tạo nên từ cả khối doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước.
"Những năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu của hai khối này đang tiệm cận nhau, cho thấy doanh nghiệp Việt Nam đã nâng cấp đáng kể về trình độ công nghệ, chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn xuất khẩu và năng lực tiếp cận thị trường", ông nhìn nhận.
Cán bộ hải quan kiểm tra sầu riêng xuất khẩu (Ảnh: Báo Lào Cai).
Theo vị này, doanh nghiệp Việt không còn chỉ làm OEM (sản xuất thiết bị gốc) hay gia công. Nhiều sản phẩm nông sản, thực phẩm chế biến, đồ gỗ, hàng tiêu dùng, vật liệu xây dựng… đã đạt chất lượng xuất khẩu cao và có thương hiệu riêng.
Một điểm đặc biệt quan trọng mà ông Việt nhấn mạnh là năng lực xuất khẩu riêng của Việt Nam đã đạt mức tương đương hoặc vượt GDP năm 2024. Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 400 tỷ USD, năm 2025 dự kiến 450-500 tỷ USD. "Rất ít quốc gia đạt được tỷ lệ này. Điều đó phản ánh tốc độ mở rộng sản xuất, khả năng tham gia chuỗi cung ứng và sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam đang tăng mạnh", ông đánh giá.
Làm sao để hàng Việt xuất khẩu bền vững?
Tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2025 mới đây, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) đánh giá giai đoạn 2021-2025 đã chứng kiến sự bứt phá mạnh mẽ của xuất khẩu Việt Nam, khi kim ngạch tăng trưởng đều ở mức hai con số và xuất siêu duy trì ổn định hơn một thập kỷ.
Tuy nhiên, ông Phú cho rằng trong bối cảnh thế giới biến động lớn, từ thay đổi địa chính trị, xung đột thương mại, xu hướng bảo hộ gia tăng cho tới yêu cầu cấp bách về chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, hoạt động xúc tiến thương mại buộc phải bước sang một giai đoạn phát triển mới.
Theo lãnh đạo Cục Xúc tiến thương mại, thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Đông, châu Phi… vẫn còn nhiều dư địa chưa được khai thác hiệu quả. Yêu cầu đặt ra cho doanh nghiệp là phải đổi mới mạnh mẽ trong quản trị rủi ro, phát triển sản phẩm, chuẩn hóa quy trình, minh bạch nguồn gốc và tích cực tham gia thương mại số để nâng cao sức cạnh tranh.
Ông Phú cho biết kế hoạch xúc tiến thương mại quốc gia 2026-2030 tập trung chuyển từ hỗ trợ từng doanh nghiệp sang xúc tiến theo cụm ngành hàng và chuỗi giá trị. Đồng thời thúc đẩy chuyển đổi xanh trong xuất khẩu với sản xuất sạch, logistics thấp carbon và truy xuất nguồn gốc minh bạch.
Bộ Công Thương sẽ xây dựng hệ sinh thái xúc tiến thương mại số, tích hợp dữ liệu doanh nghiệp - thị trường - sản phẩm, ứng dụng Big Data và AI trong phân tích và dự báo. Kế hoạch cũng phát triển bộ nhận diện xuất khẩu quốc gia và triển khai chương trình “Go Global” để chọn doanh nghiệp đầu ngành làm “đầu tàu” đưa hàng Việt ra thế giới.
Hàng hóa thông quan qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, Lạng Sơn (Ảnh: Hải Nam).
Theo ông Nguyễn Tuấn Việt, Việt Nam có lợi thế hiếm có với mạng lưới FTA rộng nhất, chính trị ổn định, vị trí địa lý đắc địa, chi phí logistics cạnh tranh và nguồn lao động trẻ. Trong bức tranh toàn cảnh, ông Việt cho rằng nhiều ngành hàng của Việt Nam vẫn còn dư địa tăng trưởng lớn.
Chẳng hạn nông sản với cà phê có thể lần đầu đạt 10 tỷ USD, đồ gỗ, thủy sản chế biến, hàng tiêu dùng, vật liệu xây dựng… Bên cạnh đó là nhóm công nghiệp - điện tử, vốn đang có sự dịch chuyển mạnh mẽ sang Việt Nam. Theo ông Việt, khi cả hai nhóm ngành - công nghiệp và nông nghiệp chế biến cùng tăng, sức bật của nền thương mại sẽ lớn hơn rất nhiều.
"Top 15 thương mại thế giới đồng thời là tín hiệu để dòng vốn FDI chất lượng cao tiếp tục dịch chuyển vào Việt Nam - yếu tố trọng yếu để tăng năng suất, mở rộng công nghiệp chế biến chế tạo và nâng giá trị gia tăng, từ đó đóng góp trực tiếp vào GDP", ông nhìn nhận.
Theo vị này, khi quy mô thương mại tiến gần mốc 900-950 tỷ USD cả năm, Việt Nam đang có nền tảng rõ ràng để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 ở mức 6,0-6,5%, thậm chí cao hơn nếu các động lực xuất khẩu chủ lực được duy trì.
